175
qo‗mitasi, Oliy Majlisning xalqaro ishlar va parlamentlararo aloqalar qo‗mitasiga
raislik qilgan kezlarda, ayniqsa, kengaydi. Bu yillarda atoqli shoir E.Vohidov yirik
davlat arbobi sifatida ham katta obro‗ qozondi.
Shoir Erkin Vohidovning aruz vaznidagi she`rlari unchalik ko‗p emas va
bunga tabiiy hol deb qarash lozim. Negaki, zamonaviy shoirlarning aruz vazniga
munosabatida quyidagi ikki holatni hisobga olish lozim. Birinchidan, mumtoz
she`riyatimizda aruz
hukmronlik qilgan davr bizdan, ya`ni XXI asrdan ancha
uzoqlashgan, bugungi o‗zbek she`riyatining asosiy vazni barmoqdir. Ikkinchidan,
aruz vazni – zamonaviy shoir uchun bir imtihon va o‗zini bu imtihonga chog‗lagan
shoirlar unchalik ko‗p emas.
Erkin Vohidov o‗ttiz-o‗ttiz bir yoshda o‗zbek shoirlari orasida ilk bor
aruzdagi she`rlarini to‗plab ―Yoshlik devoni‖ tuzgan ijodkor sanaladi. Bu 1967-
1968 yillarga to‗g‗ri keladi. Mumtoz adabiy merosga, jumladan, aruzga o‗sha
yillardagi munosabat badiiy adabiyot, ayniqsa, she`riyat
bilan qiziqqan kishilarga
juda yaxshi ma`lum. O‗sha davrda aruzda yozilgan she`rlar milliy qadryatlarga
nisbatan bir oz boshqacha munosabatga qarshi xalqparvar ijodkorlar ikki isyonning
bir ko‗rinishi edi.
Shoir aruzdagi dastlabki she`rlarini an`anaviy ishq mavzuiga bag‗ishlagan
edi. Erkin Vohidovning ishqiy g‗azallari silsilasida ―Lola sayli‖, ―Yo‗q emish
orzuda ayb‖, ―Dildorga noma yozdim‖, ―Surma‖, ―G‗uncha‖, ―Kiprigingdan o‗q
uzib‖, ―Rashkim‖, ―Na qilsin‖, ―Gulnorini o‗p‖ kabi ko‗plab manzumalarning har
biri inja tuyg‗ularning rang-barang jilvalarini ifodalashi, muhabbatning turfa
hollaridan bahs etishi,
badiiy tasvir poetikasi,
ularda iboralar, maqol va
aforizimlarning o‗rinli qo‗llanilishi bilan o‗ziga xos, bir-birini takrorlamaydi. Bu
g‗azallar xuddi ishq mavzuidagi romanning boblari singari, bir-birini to‗ldirib
boradi.
Erkin Vohidovning aruzda yozgan g‗azallari, muxammaslari zamonaviy
aruzning qonuniyatlari, an`analarining tadrijini o‗zida yorqin namoyon eta oladi.
Umuman, bu vaznning o‗ziga xos leksikasi, sintaksisi, badiiy tasvir poetikasi,
iboralarning qo‗llanish imkoniyatlari Erkin Vohidov aruzida tom ma`noda o‗z
ifodasini topib kelmoqda. Shu bilan birga shoir ko‗hna aruz torlarining yangi
pardalarini topib jaranglata olgan novator ijodkorlardan biridir.
―Aql va yurak‖ (1963), ―Mening yulduzim‖ (1964) nomli she`riy to‗plamlari
o‗z vaqtida shoir Erkin Vohidov ijodida yangi bosqich bo‗lgan edi. Bu
to‗plamlardan o‗rin olgan ―Yo‗q halovat istamayman‖, ―Yurak va aql‖,
―Kosmanavt va shoir‖, ―Inson‖, ―Asablar‖, ―Fuzuliy haykali yonida‖, ―Vokzalda‖,
―She`r va shaxmat‖, ―Chirchiq‖, ―Do‗stim‖, ―Olimlarning rafiqalariga‖ nomli
she`rlarda lirik qahramonning tuyg‗u va fikrlari, til vositalaridan foydalanish
mahorati katta salmoq kasb etib, ularning o‗zaro uyg‗unligi yanada kuchayganligi
ko‗zga tashlanadi. Bu she`rlardagi lirik qahramon hayotni abadiy bahor, o‗zini esa
bahor latofatidan zavqlanuvchi odamgina deb his etmaydi. U hayotni, taraqqiyotni
abadiy qarama-qarshiliklar kurashi, o‗zini esa shu kurashda faol ishtirok etuvchi
inson sifatida anglay boshlaydi.
176
Xalq
shoiri Erkin Vohidov hayoti, faoliyati va so‗nmas ijodi bilan o‗z
xalqiga sidqidildan xizmat qildi. Uning satrlaridagi bola obrazi bo‗ladimi, oshiq
obrazi bo‗ladimi, do‗st, hamsuhbat – umuman aytganda, olam hodisalarini
baholavchi shaxs hamisha milliy qarashlar asosida fikrlaydi. Shoirning biror satri
yo‗qki, u o‗zbek kitobxoni uchun ozgina bo‗lsa-da, tushunarsiz yoki begona bo‗lsa.
Erkin Vohidov o‗z satrlarida aytganidek, o‗zbek o‗g‗li, e`tiroflarga chin ma`noda
mos bo‗lgan O‗zbekiston Qahramoni edi.
Dostları ilə paylaş: