Зиёдулла Давронов

Globallashuv bu –
umuminsoniy va umumjahon moddiy va ma’naviy rivojini va
tamoyillarini tor doiradan chiqib keng miqyosda qamrab olinishidir.
Dunyo aholisining to‘xtovsiz ko‘payib borayotganligi hozirgi davrning
eng muhim xususiyatlaridan biridir.
Quyidagi jadvalda (1970-2000 yillar oralig‘i) aholining o‘sish sur’ati (%
da) keltirilmoqda.
Region
%
Osiyo
76,1
Afrika
140,4
Yevropa
16,1
Shimoliy Amerika
30,2
Lotin Amerikasi
89,3
Aholining o‘sishi o‘z navbatida umumbashariy muammolarni keltirib
chiqarmoqda. Xo‘sh, bu umumbashariy muammolar qaysilar?
Umumbashariy muammolar qatoriga rus olimlaridan Yu. N. Gladkovning
fikricha quyidagilar kiradi:
1. Dunyoni saqlash muammosi
2. Energetika muammosi

---

161
3. Xom-ashyo muammosi
4. Dunyo okeani muammosi
5. Madaniyat inqilobi
6. Sog‘liqni saqlash
7. Avariya va falokatlar
8. Terrorizm
9. Byurokratiya
10. Demokratiya tanqisligi
11. Urbanizatsiya
12. Xalqaro aloqalar
13. Demografiya muammosi
14. Savdo-sotiq muammosi
15. Qoloqlik muammosi
16. Ekologiya muammosi.
Muammolar ichida urush va tinchlik muammosi ayniqsa dolzarbdir.
Eramizdan avvalgi 3500 yildan hozirgacha 14530 ta har xil urushlar bo‘lgan.
Insoniyat tarixi 292 yilgina urushsiz yashagan. Quyidagi jadvalda urushda
halok bo‘lganlar soni keltirilgan (mln. kishi).
XVII asr
3,3
XVIII asr
5,5
XIX asr
16
XX asr
70
Yer yuzida qurollanish poygasi uchun milliardlab dollar sarflanmoqda.
Har yili dunyoda harbiy maqsadga qariyb bir trillion dollar sarf etilar ekan.
Agar planetamizda harbiy qurollar ishlab chiqarish bir haftaga to‘xtatilsa,
insoniyat uchun bu tadbir haftasiga 15 milliard dollardan ziyod foyda keltirar
ekan.
Quyidagi jadvalda 1987 yildan 1991 yilgacha bo‘lgan oraliqda
jahondagi yirik davlatlarning qurol-yarog‘ bilan savdo-sotig‘i milliard
dollarda keltirilgan.

---

162