«Ş ə r q f ə L s ə f ə s I p r o b L e m L ə r i» b e y n ə L x a L q e L m I n ə z ə r I j u r n a L
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- U İ Z A Q A L L E Z
- Keywords
| « Ş ə r q F ə l s ə f ə s i P r o b l e m l ə r i » B e y n ə l x a l q e l m i - n ə z ə r i j u r n a l © B a k ı / № 1 . 2 0 1 4
19 U İ Z A Q A L L E Z
“HAYDEQQER VƏ ƏRƏB FİKRİ”
Muşir Aunun «Haydeqqer irsinin ərəb və müsəlman məkanlarına təsiri» adlı kitabının təqdimatı
Açar sözlər: Haydeqqer, ərəb fikri, Muşir Aun, müsəlman bölgəsi, müasir ərəb mədəniyyəti. Keywords: Heıdegger, Arab Thought, Mushir Aoun, Muslim region, contemporary Arabic Culture. Ключевые слова: Хайдеггер, арабская мысль, Мушир Аун, мусульманский регион, современная арабская культура. Haydeqqerin mətnlərini gözdən keçirərkən, 1927 ildə nəşr edilən “Zaman və varlıq” (Sein und Zeit), “Le Tordа seminarlar”dan (1969) başlayaraq, “Kant və metafizika məsələsi” (1929), “Humanizm haqqında məktub” kimi əsərlərə nəzər salarkən, biri birindən fərqli olan iki tövsiyə aşkarlanır. Günümüzün mövcud problemlərini anlamaq üçün, ilk başda bəşəri fikrin yaranış mənşəyini, ümumiyyətlə, varlıq haqqında sual qoyulduğu andan izləmək vacibdir və sonra filosof hər bir anlamaq istədiyimiz əşyanın və ya həll etmək istədiyimiz problemin dekonstruksiyasına başlayaraq şeylərin mahiyyətinin dərk edilməsi üçün bir yanaşma üsulu təklif edir. Müasir insan üçün aktual olan məsələlər ilə Haydeqqer hazırda əsrimizin real problemlərinə çevrilən məqamlar çərçivəsində maraqlanmağa başlamışdı. Texnologiya və reklamlar bəlasının etirafından sonra tikinti və betonun hücumuna, “qara meşənin” turistlər üçün abadlaşdırılmasına və yaxud da Əlcəzair, Fəlsəfə doktoru, 3 Rue F. D. Roosevelt- Alger, Web: www.cnrpah.org, 06.61.95.12.58, galleze@yahoo.fr Məqalədə Haydeqqer irsinin ərəb və müsəlman fikrinə təsiri məsələsinə dair iki müəllifin – Uiza Qallez və Muşir Aunun mövqeləri təqdim olunub. Jurnalın redaksiyası belə hesab edir ki, tarixən varlıq və idrak məsələlərini geniş miqyasda həll edən ərəb və islam dünyası fəlsəfə tarixinin adı çəkilən məkanlara təsiri məqalədə nəzərə alınmadığı üçün, onun bir çox məsələlər üzrə irəli sürdüyü müddəaları mübahisəlidir. Məqalənin mövzusunun elmi və mənəvi-etik nöqteyi-nəzərindən aktual olmasını, müəlliflərin peşəkarlığını, və mövqelərində möhkəm dayanmalarını nəzərə alaraq onu oxucuların diqqətinə təqdim edirik və məqalədə qaldırılan məsələlər haqqında tədqiqatçıların fikir və rəylərini gözləyirik. Məqalənin fransız dilindən Azərbaycan və rus dillərinə tərcüməsi: f. ü. fəls. d. Leyla Məlikova, AMEA akad. Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu, “Din və İctimai fikir tarixi” şöbəsi, leyla_melikova2004@yahoo.com
torpağında dağlıq massiv. Martin Haydeqqer (Martin Heidegger) orada yerləşən Messkirş şəhərciyində dünyaya göz açmışdır. – Tərcüməçinin qeydi: M.L. « Ş ə r q F ə l s ə f ə s i P r o b l e m l ə r i » B e y n ə l x a l q e l m i - n ə z ə r i j u r n a l © B a k ı / № 1 . 2 0 1 4
20 hidravlika və mexanika ilə zəbt olunmuş Reynə
diqqət yetirərək.., daha qlobal götürdükdə Haydeqqeri insanın müasir dövrdə gələcəyi haqqında sual və fəlsəfə ilə fikir istiqamətlərinin taleyi narahat etmişdir. Onun sözlərinə görə, problem zamanda deyil, fəlsəfə varlıq haqqında sualı qoymaqdan əl çəkdiyi andan tənəzzül dövrünü yaşayır. Bir neçə əsr sürən metafizikanın hökmranlığı dövrü ərzində varlıq həqiqəti üstü örtülü qalmışdır. Onun yenidən aşkar edilməsinə başlamaq üçün Haydeqqer metafizikanı dekonstruksiya etməyi təklif edir. Bunun üçün o, tarixi yenidən gözdən keçirir ki, həlledici məqamların təhlili vasitəsi ilə insanı dəyişiklərə məruz edən təkamülü müəyyən etsin, çünki təhlükə məhz varlığı dəyişdirən və zəiflədən mutasiyalar zamanı yaranır. Metafizikanın gəlişi fikir dövrünün sonuna dəlalət edən ən başlıca məqamdır. Antik Yunanıstan ilkin fikri təmsil etdiyi zaman ilkin suallar məhz orada yaranmış, şeylər hələ vəhdətdə, fəlsəfi sual isə qlobal və mərkəzi idi. Yalnız bu dövrün sonu və orta əsrlərin gəlişi ilə hələ gənc olan metafizika özünün genişlənməsi ilə insan simasını, onun rol və statusunu kiçiltməklə, o cümlədən fəlsəfənin də intellektual strukturunu və məqsədini dəyişdirərək öz ərazisini işarələməyə başlayacaq. Bu yanaşma vasitəsilə Haydeqqer dövriyyəyə yeni düşünmə üslubu, XX əsrin fəlsəfi dairələrini silkələyən bir fəlsəfi mövzu gətirmişdir. Müəllifin vəfatından azı 40 il keçdikdən sonra buna nəyə görə qayıtmalıyıq? Məhz ona görə ki, ərəb ölkələrinin aktual problemləri üzrə mümkün həll yollarını, nəhayət, tapmaq üçün ədəbiyyat Haydeqqerə qayıtmağı tövsiyə edən Muşir Aunun “Haydeqqer və ərəb fikri” 1 adlı yeni əsəri ilə zənginləşdi. Müxtəlif sahələrdə həyata keçirilən əsaslı axtarışlarında o, özlərinin müvafiq ərazilərinə lokal təhlillər həsr etmiş və Haydeqqerin metodunu ölkələrinin dərk edilməsi üçün təsirli bir alət kimi işlətməyə cəhd göstərmiş az və ya çox dərəcədə haydeqqeriançı olan ərəb və ya müsəlman müəlliflərini təqdim edir. Haydeqqer (1889-1976) – sələflərinin biliklərindən faydalanmağı bacaran və bir çox şəxsiyyətlərə təsir göstərən alman mütəfəkkiridir. Beləliklə, sosial və ya siyası seçim məsələlərində bu nə qədər də mübahisəli olsa da, onun adı hər halda dövrün böyük şəxsiyyətləri sırasında qalacaqdır. Onun düşüncə yolu təkamül prosesində insanın inkişafını mərhələli şəkildə izləməyə və hələ ki, təzahürünə yenicə başlayan həqiqətlər olan və bəşəri fikrin dayaq sütununa çevrilən məsələlər üzrə müzakirə açaraq gələcək üçün plan tərtib etməyə
1 - Aoun Mouchir Basile: Heidegger et la pensée arabe, Paris : L’Harmattan, 2006. Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|