1 Ramiz Də
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
130 - Sinyor Kartahena, sirr deyil ki, siz neçə dəfə ağır vəziyyətlə rastlaşmısınız, həmişə də bəxtiniz gətirib. - deyə şturman Flores qeyri-müəyyən tərzdə dilləndi və ürəyini boşaltmaq üçün həmin tərzdə sözünə davam etdi. - Barselonada hamı bu haqda danışır. Siz bir neçə ağır ekspedisiyalarda iştirak etmisiniz və hamısından da sağ- salamat çıxmısınız. Bunun üçün sübut, Fernan Magellanın tarixdə ən çətin və ağır sayılan səyahətindən cəmi on səkkiz nəfər adam sağ qalmışdı, onlardan biri də ki, siz idiniz. Bundan əlavə, İspaniyadan yola düşəndə “Trinidad” gəmisinin yunqası idiniz. Vətənə isə “Viktoriya” gəmisində gəldiniz. Əgər mümkündürsə, bunu bizim üçün izah edəydiniz? - Artıq bu haqda mən onlarla adama izahat vermişəm. - deyə qoca səyyah təşəxxüsslə dilləndi və başını narazı halda yırğalayıb həmin tərzdə də sözünə davam etdi. - Bildiyiniz kimi, mənim qayınatam Leon Pankaldo “Trinidad” gəmisinin şturmanı idi və məni də bir yunqa kimi komandaya dəvət etmişdi. Molluk adalarında təmirə ehtiyacı olduğuna görə gəmi orada qalmalı idi. Belə qərara alındı ki, təmirdən sonra “Trinidad” Panamaya, oradan isə İspaniyaya qayıtmalıdır, “Viktoriya» isə qərb yolu ilə İspaniyaya kimi öz yolunu davam etdirməli idi. Bizim komandada ölənlərin sayı o qədər çox idi ki, heç kimin evə
131 sağ-salamat qayıtmasına ümid yox idi. Məhz bunun üçün biz iki qohum bir-birimizdən ayrıldıq. Pankaldo “Trini- dad”da qaldı, mən isə “Viktoriya”ya keçdim. Sözsüz, vətənə birimiz qayıtdıq. - Sinyor Kartahena, “Trinidad”ın taleyi barədə çoxlu söz-söhbətlər gəzir, əgər mümkündürsə, bizə bu haqda dəqiq məlumat verəydiniz. - deyə şturman Xuanita təkidlə Rodrigesdən xahiş etdi. Qoca səyyah əvvəlcə etiraz etmək istədi, çünki bilirdi ki, ümumiyyətlə, Magellanın səyahəti haqqında sorğu- suallar uzana bilər. Ancaq üzünü şturmana tərəf çevirəndə onun gözlərində nəsə yalvarıcı hissi duydu. Əli ilə boynunu massaj edib belini dik tutdu və qürurla söhbətə başladı: - Mən danışan zaman xahiş edirəm, sözümü kəsməyim. Kimin sualı olacaqsa, qoy axırda versin. Aydındır? Məlum olduğu kimi “Trinidad” təmir üçün Tidor adasında lövbər salmışdı. Karavellanın təmiri üç aya kimi uzandı və gəmi admiral Espinosanın başçılığı altında, (şturman Leon Pankaldo idi) 50 tonluq ədviyyat yükü, 53 nəfərlik ekipaj ilə, 1522-ci ilin aprelin 6-da Tidor adasını tərk etdi. Xalmahera adasının şimal qutaracağını dönəndən sonra Espinosa kursu birbaşa şərq istiqamətinə Panamaya tutdu. Lakin zəhlətökən küləklər, onu məcbur etdilər ki, kursu şimala çevirsin. May ayının əvvəllərində Sonsorol
132 adalarını kəşf etdi (5° ş. en. dairəsində Karolin adalarının uzaq qərb hissəsində) və 12°-ci və 20° ş. en. dairaləri arasında Marian arxipelaqının 14 başqa adalarını kəşf etdi. O adaların birində, təxminən Aqrixan adasında (19° ş. en. dairəsi) gəminin göyərtəsinə bir yerli qaldırılır. Soyuq və fırtınalı şərq küləkləri ilə mübarizə apararaq Espinosa 43° ş. en. dairəsinə gəlib çıxır. Nə qədər uzağa getdiklərini bilmək üçün biz indi təxminən deyə bidərik ki, onlar 150 0 və 160° şərq uzunluqları arasında olublar. 12 günlük fırtına, pis yemək və zəiflik onları geri qayıtmağa məcbur edir. Sinqadan və aclıqdan heyətin yarısı ölür. Geri qayıdarkən Espinosa avqustun 22-də Marian adalarının şimal hissə- sində yerləşən bir neçə adanı kəşf edir, o cümlədən 20° ş. en. dairə. Mauq adasını və təxminən 1522-ci ilin oktyabrın 20-də Molukk adalarına qayıdır. Bircə şeyi sizin yadınıza salmaq istəyirəm. Mauq adasında fərarlik edən Qonsalo Viqo adlı bir matros, yerli sakinlərin köməyi ilə qayıqda Quam adasına tərəf gedir. Bununla da o, Mauq və Quam adaları arasında yerləşən bütün adaları gözdən keçirir və beləliklə, 800 km. məsafəyə qədər uzanan Marian adaları- nın kəşfini başa çatdırır. 1522-ci ilin may ayının ortalarında Antoniu Britunun başçılıq etdiyi Portuqal hərbi dəniz donanması Molukk adalarına yaxınlaşır. Arxipelaqın zəbt olunması və portuqal
133 monopoliyasının pozulmasının qarşısını almaq tapşırığını yerinə yetirən Britu Ternate adasında fort tikdirir. Oktyabrın axırında xəbər çatır ki, Molukk adalarında Avropa gəmisi dayanıb, Britu həmin gəmini ələ keçirmək üçün ora üç hərbi gəmi göndərir. Onlar “Trinidad”ı Ternate adasına gətirəndə gəminin göyərtəsində cəmi 22 nəfər dənizçi vardı. Britu gəmidə olan yükü, dənizçilik alətlərini, xəritələri və sözsüz ki, gəminin gündəliyini müsadirə edir. Bununla da portuqallar Magellanın eskpedisiyasının yolun- dan və məqsədindən xəbər tutur və öyrənirlər ki, Magellan Molukk adalarında qəhrəmancasına həlak olub. Britu əsirlərdən işgəncə üsulu ilə bütün xəbərləri öyrənir. Dörd illik həbsxanadan sonra, 1526-cı ildə İspaniyaya yalnız 4 nəfər sağ qalmış dənizçi qayıdır. O, cümlədən Espinosanın özü. Bununla Espinosa da dünya səyahətini başa çatdırır. Mən Seviliyada olarkən, bütün bunların hamısını Espinosa özü danışmışdır. - Maraqlı söhbətə görə çox sağ olun, - deyə şturman Flores qoca səyyaha minnətdarlığını bildirdi. - Bu şəxsən mənim üçün çox maraqlı bir məlumat idi, ancaq buna baxmayaraq, sizə bir sualım var: bax, deyirsiniz ki, Qonsalo Viqo adlı bir matros Mauq adasında fərarilik edib, sonradan isə 800 km. məsafəyə qədər uzanan Marian adalarının kəşfini başa çatdırdı. Mən bilmək istərdim, Qonsalo Viqo
Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|