1 Ramiz Dəniz
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
75 Onlar elə bilirlər ki, dəstə Anqud körfəzinin şimalında yerlə- şən düşərgəyə qayıdıb. Məhz buna görə də bir günlük istirahətdən sonra onlar həmin istiqamətə yollanırlar. Lakin cəngavərlər meşədə araukanların qurduğu pusquya düşürlər. Uzun çəkən döyüşdən sonra Uqo Lopes həmin döyüşdə vəhşicəsinə öldürülür, Armando Qomes əsir düşür, Dias Barrameda ilə Enrike Nunyos yaralanırlar. Havanın qaral- ması ilə cəngavərlər tam məşubiyyətdən yaxa qurtarırlar. Ertəsi günü yenə də Anqud körfəzinə çıxmaq onlara müəssər olmadı. Bütün cığır yolları demək olar ki, hindular tərəfindən kəsilmişdi. Bundan əlavə araukanlar özləri sağ qalan cənga- vərləri mütəşəkkil surətdə axtarırdılar. Cəngavərlər qərara alırlar ki, hava qaralan zaman Anqud körfəzinə yaxınlaş- sınlar. Onlar nəhayət Anqud körfəzinə qərb tərəfdən yaxınla- şırlar. Lakin “Destino”ya yaxınlaşmaq onlara nəsib olmur. Araukanlar hər tərəfdən Anqud körfəzini əhatəyə alır və özlərinin mobil qüvvələri ilə “Destinoya” hücum edirlər. Vəziyyətin gərgin olduğunu görən cəngavərlər gəmidəkilərin məhv olduğunu bilib yavaş-yavaş şimal istiqamətində körfəzi tərk edirlər. Meşədəki döyüşdə yaralanan Enrikenin yarası həddindən artıq ağır olduğuna görə onlar ləng yerişlə Arau- kaniyanı tərk edirlər. Araukanlar nə qədər cəhd göstərsələr də, yenə cəngavərləri məhv edə bilmirlər.
76 Onların gəlişindən sonra ümid vardı ki, ekspedisiya üzvlərinin hələ bir neçə nəfəri azadlıqdadır və onlar yaxın zamanlarda sərhəd şəhərlərinə yaxınlaşa bilərlər. Lakin sonradan onların ümidi puça çıxdı. Son döyüşlərdən üç ay belə keçsə də, hələ əsirlikdə olan konkistadrolardan heç bir əsər-əlaməq yox idi. Belə çıxır ki, əsir düşən konksitadorlar araukanlar tərəfindən ciddi nəzarət olunurlar. Lakin bu yaxınlarda ispanlar üçün gözlənilməz qeyri-adi bir hadisə baş verir. Müharibə zamanı araukanlara əsir düşmüş, keçmiş konkistadorlardan ibarət olan dəstənin komandiri leytenant Vasko Velaskes may ayının əvvəlində Valdiviyada peyda olur. Onu dərhal Limaya kapitan Odovaldonun yanına çatdırırlar. Hamı elə bilir ki, Vasko əsirlikdən qaçıb. Sonradan məlum olur ki, onu araukanlar özləri danışıqlar aparmaq üçün azadlığa buraxıblar. Danışıqlar da ondan ibarətdir ki, ispanlar onlara 100 dənə muşket, 100 dənə nizə, 100 dənə qılınc, 100 dənə lanset, 30 at və 30 kisə barıt verib, əvəzində araukanlar əlli altı nəfərlik əsirdən qırxını azad edəcəklər. Qalan on altı nəfər əsiri isə dörd il müddətində, hər il dörd nəfər əsir azad etməklə borclarını qurtaracaqlar. Bu minvanla araukanlar öz ordusunu müasir silahla silahlandırmaqla bundan sonra müharibəsiz dörd il də müstəqil yaşamaq istəyirdilər. Bu şərtlər yerinə yetirilməsə, ilk növbədə leytenant Vaskonun əsir düşmüş oğlanları ağır işgəncələrlə edam ediləcəklər. Bundan əlavə danışıqlar gedən
77 zaman işdir, Araukaniyada bir nəfər olsun belə, silahlı avropalı görünsə, onda əsirlikdə olan bütün ispan konkistadorlarının hamısı bir nəfərə kimi araukanlar tərəfindən edam ediləcəklər. Müharibənin ikinci mərhələsinə hazırlaşan ispanlar çıxılmaz bir vəziyyətə düşürlər. Konksitadorlar qan axıtmadan bütün silahdaşlarını əsirlikdən azad edə bilərlər. Lakin bu şərti qəbul etməklə, İspan krallığının buradakı mənafeyinə ciddi zərbə endirəcəklər. Birincisi, konkistadorlar İspaniyanın ən qatı düşmənləri sayılan araukanların tələbini yerinə yetirməklə, müasir silahla silahlanmış bir ordunun yaranmasına təkan verir və bundan sonar dörd il onlara qarşı aparılan müharibədə güc işlədilməyəcək. Bütün bunların hamısını dərindən analiz etmək üçün polkovnik Alonsonun gəlişini gözləmək lazım idi. Beləliklə, kapitan Xuan Odovaldo Limada ola-ola araukanlar barəsində mühüm məlumatlarla təchiz olunurdu. Lakin müharibənin uzanması ilə adı çəkilən şəhərlərdə cəmləşmiş konkistadorlarda ruh düşgünlüyünü hiss etmək olurdu. Bundan əlavə isə ekspedisiyanın tərkibinə təcrübəli, bacarıqlı, cəsarətli və qorxmaz döyüşçülər dəvət etmək qeyri-mümkün idi. Onlar Araukaniyanın adını eşidən kimi tərəddüd etmədən həmin kompaniyada iştirak etməkdən imtina edirdilər. Onlar üçün həmin müharibədə iştirak etməyin heç bir əhəmiyyəti yox idi. Həmin konkistadorlar bunu onunla izah edirdilər ki, Araukani- yada gedən müharibədə yerli əhalini məhv etməklə və kasıb
78 olan ölkəni istismar etməklə, onlar heç bir şey əldə etməyəcək- lər. Bu müharibədə döyüşən konkistador ya kral naminə ölməli, ya da ki, qalib gələn zaman öz evlərinə dilənçi halında qayıtmalı idi. Çünki hamı çox yaxşı bilirdi ki, Araukaniyada daş-kəsəkdən başqa bir şey yoxdur. İspanlar Eldoradonu qoyub, heç vaxt Araukaniyada öz həyatlarını təhlükə altına qoymayacaqlar. İndi Perunun cənub sərhədlərindən tutmuş, ta ki, materikin (Cənubi Amerika) şimal sahillərinə kimi bütün konkistadorlar və mülkədarlar yalnız qızıl yataqarı ilə bol olan Eldorado haqqında fikirləşir və həmin ölkəni axtaran ekspedisiyaların tərkibində iştirak etməyə can atırdılar. Həmin mifik ölkəni axtaran ekspedisiyaların bir necəsi artıq uğursuzluğa düçar olmuşdular. Lakin buna baxmayaraq, Eldoradonu axtaran ekspedisiyaların sayı get-gedə çoxalır və bütün konkistadorlar həyatları üçün həddindən artıq təhlükəli olan bu missiyalarda iştirak etməkdən çəkinmirdilər. Yeni Dünya sahillərində məskunlaşan və bu torpağa yenicə qədəm qoymuş konkistadorları burada yalnız bir şey maraqlandırırdı; o da ki, qızıl! Qızıla görə onlar hər bir qanlı hər bir səgüzəştlərə hazır idilər. İspaniyada kasıblaşan döyüşkən idalqolar Amerika qitəsində qızıl axtarıb taparaq varlanmaq istəyirdilər. Qiymətli metallarla zəngin olan bu torpaqda varlanmaq üçün bütün qeyri-insani hərəkətlərə əl atmaq lazım idi. Sivilizasiyalı dünyaya öyrəşən bir adam bura gələndə
Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|