[]
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "DAġNAKS UTYUN"
324
Cü mhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarı (bax Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı tələ-
1918 ildə Tiflis kadet korpusunu bitirmişdi. Pa rla mentin 1919 il 1 sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilini etnoqrafiya sahəsində davam etdirmək üçün Paris Universitetinə (Fransa) göndərilmişdir.
23. 3. 1942, Bakı) - aktyor, re jissor, Azə rbaycanın əmə kdar artisti (1933). 1915 ildən Ba kıda mü xtə lif teatr truppalarında çıxış etmiş, ko mik rollar ifaçısı kimi məşhurlaşmış, Üzeyir Hacıbəylinin "Arşın mal alan", "O olmasın, bu olsun", "Ər və arvad" musiqili ko mediyalarında Vəli, Soltan bəy, Hambal, Səfi rollarında oynamışdır. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə (1918-20) Türk (A zərbaycan) Dövlət Dram Teatrının repertuarındakı əsərlərdə çıxış xey riyyə konsertləri vermişdir. 1925-28 illərdə Moskvada Teatr Sənəti Te xn iku munda oxu muşdur. 1929 ildən A zərbaycan Dra m Teatrında aktyor və rejissor işlə mişdir. Ba kı Türk İşçi Teatrında da rejissorluq etmiş, kinofilmlərə ("Kəndlilər", "Səbuhi" və s.) çəkilmişdir. Ba kı Teatr Te xn iku munda pedaqoji fəa liyyət göstərmişdir.
inqilab i ittifaqı"). 1890 ildə Tiflisdə yaradılmışdır. Liderlə ri S.Zavaryan, S.Zoryan, X.M ikae lyan və b. idi. Pa rtiyanın mətbuat orqanı 1891 ildən Cenevrədə çıxan "Droşak" ("Bayraq") qəzeti idi. Partiyanın proqra mı "Daşnaksutyun"un 1892 ildə keç irilən 1 -ci qurultayında qəbul edilmişdi. Proqra mda ermən ilə rin məskunlaşdığı Türkiyə ə razisində müstəqil dövlət qurulması partiyanın başlıca məqsədi elan olun muşdu. "Silahlı üsyan, inqilabi təbliğat, terror, silahlı dəstələrin təşkili, hökumət idarələrin in talan və qarət edilməsi" bu məqsədin həyata keçirilməsi vasitələri idi. Partiyanın 2-ci qurultayında qəbul olunmuş proqra mda daha s ərt mə xfilik tətbiq edildi. Partiyanın mə rkə zi Tiflis o lmaqla Şə rq (fəa liyyət dairəsi Qafqa z, Rusiya, İran) və mərkə zi Cenevrə olmaqla Qərb (fəaliyyət dairəsi Kiç ik Asiya, Balkanlar, A merika, Misir) büroları təsis edildi və inqilab i mübarizədə terrordan daha geniş ş əkildə istifadə tə ləbi irəli sürüldü. Bu məqsədlə daşnaklar silah lı dəstələr yaratmışdılar. "Erməni inqilabi ittifaqının hərbi n izamnaməsi‖nə ciddi əməl etməyə borclu olan hər bir daşnak, həmin niza mna məyə uyğun olaraq, düşmənə (əsasən, müsəlmanla ra, türklə rə - red.) ziyan vurmaq yollarını tap maq barədə düşünməli idi. Partiyanın nizamnaməsində göstərilird i ki, daşnaklar hər b iri 10 döyüşçüdən ibarət dəstələrə bölünür. Hər b ir döyüşçünün terror aktın ı həyata keçirməsi bütünlüklə partiya hesabına maliyyələşdirilirdi. Təkcə 1907 ildə partiyanın büdcəsinin 35%-i (1 milyon frank) terrorçuların silah landırılması üçün nəzərdə tutulmuşdu. Terror aktının həyata keçirilməsi haqqında qərarı yalnız partiyanın mərkəzi ko mitələri və məsul təşkilatları qəbul edə b ilərdi. Daşnaklar Türkiyədə və Cənubi Qafqazda terror aksiyaların ın hazırlan ması və həyata keçirilməsi üçün özlərinin xarici bazalarından geniş istifadə edirdilər. "Daşnaksutyun" kütlələrin beyninə dənizdən-dənizə u zanan, demək olar ki, bütün Cənubi Qafqaz ərazisini əhatə edən "Böyük Ermənistan" yaratmaq ideyasını yeridird i. Cənubi Qafqa zda "Daşnaksutyun"un ko mitə ləri 19 əsrin 90-cı illərində meydana gəldi və onlar Türkiyə əra zisində qiyamç ı dəstələrinin yaradılması üçün təbliğatçıla r və yaraqlılar göndərilməsini qarşılarına başlıca məqsəd qoydular. "Daşnaksutyun"un Bakı ko mitəsi 1903 ildə, erməni kilsə torpaqlarının xəzinənin xeyrinə dünyəviləşdirilməsi haqqında 12 iyun tarixli qanun verildikdən sonra, ermən ilərlə Rusiya hakimiyyət orqanları arasında münasibətlərin kəskin ləşdiyi va xt yaradıldı. "Mirzəyev qardaşları" neft kə mə rin in müd iri S.F.Ter-Mkrtıçyan Ba kı ko mitəsinin sədri o ldu. Elə hə min il "Hayastan" ko mitəsi adlanan Ye lizavetpol ko mitəsi yaradıldı. Onun başında arximandrit Benik və hərbi həkim M.Beqlyarov dururdu. Bu dövrdə daşnakların qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri təşkilatın ehtiyacları və getdikcə daha çox əl atdıq ları terror aktlarının törəd ilməsi üçün pul toplan ması id i. Bu dövrdəki terror aktları içərisində Qafqazın mü lki işlər ü zrə baş rəisi knyaz Qolitsına qarşı daşnakların hnçaqçılarla (bax Hnçaq) birgə törətdikləri sui-qəsd, Bakı general- qubernatora knyaz Na kaşidzenin, general A lixanovun, Qarsda pristav Ş.Laçınbekovun, Ye lizavetpol (Gəncə) vitse- qubernatoru Andreyevin, qəza başçıla rı Boquslavski və Şmerlinqin və başqalarının qətlə yetirilməsi diqqəti cə lb edir. "Daşnaksutyun"un 1904 ildə Vyanada keçirilən 3-cü qurultayında kəşfiyyat funksiyaları olan gizli "De li" terror təşkilatı yaradıldı, habelə daşnakların müharibə elan et mək hüququ olan mütəşəkkil hərbi təşkilatın ın əsasını qoyan hərbi niza mna mə qəbul o lundu. Partiyanın əsl məqsədi - dənizdən-dənizə "Böyük Ermən istan" yaratmaq niyyəti ço xsaylı proqramlarının heç birində açıqlan masa da, hərbi təşkilatın və daşnakların istər Osman lı imperiyası, istərsə də Cənubi Qafqa z əra zisində yerli əhalin in məhv edilməsi və didərgin salın ması sahəsində fəaliyyəti onların məhz bu niyyətdə olmalanna şübhə yeri qoymurdu. 1905 il fevralın 6-da Bakıda erməni mauzerçisinin Sabunçu qəsəbəsinin sakini olan azərbaycanlın ı qətlə yetirməsi o vaxta qədər görünmə miş erməni-a zə rbaycanlı toqquşmala rın ın başlanğıcı oldu. Üç gün ərzində hər iki tərəfdən 1000 nəfərə yaxın adam ö ldürüldü. Daşnaklar türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımına ciddi hazırlıq görmüşdülər. 1905 ildə Bakıda daşnaklara məxsus olan gizli silah anbarlarının aşkar edilməsi bunu təsdiqləyir. Əsas zərərçəkənlərin azərbaycanlılar o lduğu bu toqquşmaların dalğası bütün Cənubi Qafqaza - Şuşaya, İrəvana, Naxçıvana, Qazaxa, Zəngəzura, Tiflisə yayıldı.
Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|