[]

463 

 

ZEYNALOĞLU    CAHANGĠR - tarixçi.  A zərbaycanın qədim dövrlərdən  1920  ilə qədərki tarixin i əhatə edən 

"Müxtəsər Azərbaycan tarixi  (elmi-publisistik və tarixi kitab)" əsərini çap etdirmiĢdir (1924, Ġstanbul). Əsərdə Azərbaycan 

Xalq Cü mhuriyyəti tarixi xüsusi fəsil kimi ayrıca verilmiĢdir (bax Cahangir Zeynaloğlu).  

ZEYNALOV  Behbudəli  MəĢədi  Hə mid  oğlu   (2.12.1899,  ġuĢa  -  ?)  -  Azə rbaycan 

Xalq  Cü mhuriyyəti  Parlamentin in  xüsusi  qərarına  (bax  Xaricə  təhsil  almağa  göndərihn 

azərbaycanlı tələ bələr haqqında qərar) əsasən, dövlət  hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə 

göndərilmiĢ tələbələrdən b iri. ġuĢa realnı məktəbin i b itirmiĢdir (1918). Parlamentin 1919 il 1 

sentyabr tarixli    qəra rına əsasən, təhsilin i  nəqliyyat   sahəsində   davam    etdirmə k    üçün  

Berlin      Un iversitetinə      (Almaniya)      göndərilmiĢdir.  A zərbaycanda  sovet  hakimiyyəti  

qurulduqdan  sonra  xa ricdə  dövlət  hesabına  təhsil  a lan  a zərbaycanlı  tələbələ rin  və ziyyətini 

öyrənən  Azərbaycanlı      Tələbələr  İttifaqının      1923-25      illər    üçün  məlu matında      onun   

təhsilinin   bit məsinə   2   il   qaldığ ı göstərilirdi.  

ZEYNALOV  Zeynal  Eynal  oğlu  (1876,  Ba kı  ya xın lığ ında  Əmircan  kəndi  -  1935, 

Əmircan)  -  ictimai-siyasi  xadim;  2-ci  Dövlət  Du masın ın  üzvü.  Ev  təhsili  almıĢdır.  Mədən 

qulluqçusu olan Zeynalov  sosial-demokratlara  qoĢulmuĢ, Bakı fəhlələrinin 1901-04 illərdəki 

tətil və nü mayiĢlə rində iĢtirak   et miĢ,   Bala xanıda   fəhlə lər  arasında   inqilab i    iĢ   aparmıĢdır.  

Birinci  rus  inqilab ı  (1905-07)  döv  ründə  "Hü mmət"  təĢkilatında,    Ne ft    Senayesi  Fəhlələ ri 

Ġttifaqında  çalıĢ mıĢ,  bolĢevik  "Təkamü l"  qəzetində  əməkdaĢlıq  etmiĢdir.  1907  ildə  Bakı 

quberniyasından 2-ci   Dövlət  Du masına  seçilən  Zeynalov  dumada "Trudoviklər" fraksiyasına 

daxil olmuĢdur. 

1907  ilin apre l-may  ayla rında  Q.Xasanovla birlikdə  Peterburqda "Du ma" qə zetini nəĢr 

etdirmiĢdi.  Qəzetdə  Zeynalovun  Bakı  fəhlələrinin  vəziyyətinə  dair  yazıları  dərc  edilirdi.  Aclıq  

çəkənlərə və  iĢsizlərə  kö mək  məsələsinin  mü zakirəsi  zamanı  Zeynalov onlara kö mək göstərmək 

üçün  vahid  komissiya  yaradılmasını  toklif  edərək  b ildirmiĢdi  ki,  aclıq   çəkənlər  çö rəklə  təmin  

olunmasa,  tətillərin  qarĢısını  a lmaq  mü mkün  olmayacaqdır.  Zeynalov  Du ma  ü zvlərinə  

müraciətində,  onları  fəh lələrə  və  aclıq  çəkənlərə  kö mək  etməyə  çağırırdı:  "bütün  bunlardan 

sonra  xalq  sizi  eşidəcək,  xalq  görəcək  ki,  siz  onlar  üçün  işləmək  istəyirsiniz,  onda  xalq  da  sizə  işləmək  imkanı 

verəcəkdir". Aqrar məsələ  mü zakirə  olunarkən Zeynalov baĢçılıq  etdiyi ə məkç i müsəlman fraksiyası ad ından çıxıĢ edərək, 

Bakı quberniyası  kəndlilərinin vəziyyəti ü zərində ətraflı dayanmıĢ və demiĢdi  ki, onlar torpaq sahələrini heç bir qiy mətlə 

almaq iqtidarında deyillər, torpaqları kəndlilərə pulsuz vermək lazımd ır.  Du manın aqrar  ko missiyasında. Bakı quberniyası 

torpaqlarının  neft  və  zavod  tikililəri  üçün  kəndlilərin  əlindən  alın ması  faktları  barədə  bəyanat  vermiĢ,  yerli  torpaq 

ko mitə lərinin  yaradılması  məsələsində  trudoviklərə  tərəfdar  olmuĢdur.  Fəhlə lər  ilə  sənayeçilər  arasında  saziĢ  əldə  

olunmasına  kö mək edən tədbirlər hazırlan masını təklif etmiĢdir. A zərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra bir 

sıra təsərrüfat vəzifələrində çalıĢmıĢdır. 

Əd.:   S e y id za d ə     D.,   A zərbaycan   XX   əsrin   əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar, B., 2004. 

ZEYNALZADƏ  Kərim  Ġbadulla  oğlu,  K ə r i m   Odər  (1901,  Bakı  -  19.11.1981,  Ġstanbul)  -  A zərbaycan  mü-

hacirətinin  görkə mli  nü mayəndələrindən  biri.  Bakı  tica rət  litseyini  bitirmiĢdir.  Aprel  işğalından  (1920)  sonra  təzyiq  və 

təqibə məruz qalan  Kə rim Odər Tiflisə. üç il sonra isə Türkiyəyə mühacirət et məyə  məcbur olmuĢdur. Əvvəl xırda  ticarət lə  

məĢğul olan Kə rim Odər, sonralar bank sahəsində müxtə lif  məsul vəzifə lərdə ça lıĢ mıĢdır.  Rus, fransız, fa rs, alman,  ingilis  

dillərini bilən Kərim Odər "Azərbaycan" (Ankara) jurna lında fəal ə mə kdaĢlıq et miĢ, "Azərbaycan iqtisadiyyatı" adlı əsərin i 

yazmıĢdır.  Mühacirətdə  Azərbaycanın  istiqlalı,  onun  tarixin in,  mədəniyyətinin,  ədəbiyyatının   tamn ması,  təbliğ  ed ilməsi 

uğrunda fədakar mübarizə aparmıĢdır. Ölü mündən bir il sonra (1982) Ġstanbulda "Azərbaycan" adlı əsəri çapdan çıxmıĢd ır. 

130-də k ə rəb, türk, a lman, rus,  ingilis, sovet mənbələrindən bəhrələnən  kitabda A zərbaycanın qədim  za man lardan, sovet 

hakimiyyəti  illə ri də da xil o lmaqla , son dövrlərə qədərki tarixi, etnoqrafıyası,  mədəniyyəti,  me -marlıq,  incəsənət, musiqi, 

dil  və  ədəbiyyatı,  ictima i  və  siyasi  cərəyanları,  ölkənin  iqtisadi  həyatı  öz  ə ksini  tap mıĢdır.  Kitabda  xa lqın  tarixində  və  

taleyində mühü m rol oyna mıĢ Ģ əxsiyyətlər barədə  müfəssəl və maraq lı  məlu mat lar verilir. M irzə Fətəli A xundzadə,  Həsən 

bəy  Zərdabi,  Əlimərdan  bəy  TopçubaĢov,  Məhəmməd  Əmin  Rəsulzadə,  Əh məd  bəy  Ağaoğlu,  Əli  bəy  Hüseynzadə, 

Məhəmməd  Had i,  Hüseyn  Cavid,  Cəfə r  Cabbarlı,  Cə lil  Mə mmədquluzadə,  ġəhriyar,  Səhənd,  Sə məd  Behrəngi  və  baĢqa 

görkəmli xadimlərin xid məti yüksək qiy mətləndirilir.  

ZƏHMƏTKEġ   VƏ  ĠS TĠS MAR  OLUNAN  XALQIN  HÜQUQ  BƏYANNAMƏSĠ  --  Sovet  dövlətinin  əsas 

prinsip  və  məqsədlərin i  e lan  edən  konstitusiya  aktı.  Layihəsi  V.İ.Lenin  tərəfındən  yazılmıĢ.  1918  il  yanvarın  3  (16)-də  

Ümu mrusiya Mərkəzi  Ġcraiyyə Ko mitəsi tərəfındən qəbul edilmiĢdi. Müəssislər  məclisinin bolĢevik  fraksiyası yanvarın  5 

(18)-də  bəyannaməni  Sovet  hökumət i  ad mdan  mü zakirəyə  təqdim  etsə  də,  o,  eser-menĢevik  ço xluğu  tərəfındən  rədd  

olunmuĢdu. Bəyannamənin layihəsi bəzi dəyiĢikliklərlə yanvarın 12 (25)-də Üçüncü  

 

 

 

 

 

 

 

 

---