[]
Yüklə 20,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XARĠCƏ TƏHS ĠL ALMAĞA GÖNDƏRĠLƏN AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏR HAQQINDA QƏRAR
15
olunmuĢdur) - Azərbaycanın ilk kimyaçı a limi (ü zvi kimya ), ictima i xadim, 1878 ildэ Bakı realn ı mə ktəbini b itirdikdən sonra təhsilini Almaniyada davam etdirmiĢdir. 1881 ilədək Vü rsburq və Leypsiq universitetlərində, sonra Strasburqda Kayzer Vilhelm Universitetinin riyaziyyat təbiyyətĢünaslıq fakültəsində təhsil almıĢdır. Universitetdə məĢhur kimyaçı R.Fittiqin laboratoriyasında çalıĢmıĢ, onun rəhbərliyi ilə Almaniyanın aparıcı elmi ju mallarında məqalələr çap etdirmiĢdir. "Tiosirkə turĢusunun etilrodanidə təsiri" adlı ilk məqaləsi 1882 ildə Almaniya kimya cəmiyyətinin orqanı - "Berixte" jurnalında dərc olunmuĢdur. Xanlarov 1883 ildə Strasburq Universitetinin elmi Ģurasında "Butirolakton və etilbutirolaktonlar" mövzusunda dissertasiya müdafıə edib kimya doktoru alimlik dərəcəsi almıĢdır. 1884 ildə D.Ġ.Mendeleyevin, N.A.MenĢutkinin və D.P.Konovalovun zəmanəti (tövsiyəsi) əsasında Rusiya fizika-kimya cə miyyətinin üzvlüyünə qəbul olunmuĢdur. Tezliklə Bakıya golon Xanlarov həm də Rusiya Texnika Co miyyətinin Bakı Ģöbəsinin üzvü seçilmiĢ, cəmiyyətin Bakı Ģöbəsində təftiĢ komis- siyasımn üzvü kimi fəaliyyət göstərmiĢdir.Cəmiyyətin iclaslarında elmi məru zələrlə çıxıĢ etmiĢ, neft istehsalının aktual məsələlə rinə dair səmərə ləĢdirici təkliflər irəli sürmüĢdür. Xanlarov Bakı Neft Sənayeçiləri Qurultayı ġurası strukturunda fəaliyyət göstərmiĢ, Statistika bürosuna baĢçı- lıq etmiĢdir. Ġxrac edilən neftin keyfıyyətinə nəzarət etmək, vaqon-sisternlərin neft məhsulları ixracçıları arasında düz- gün bölüĢdürülməsi məqsədilə Bakı neft emalı zavodlarının məhsuldarlığın müəyyən etmək məsələlərilə məĢğul ol- maq Xanlarova tapĢırılırdı. 1886 ildə dəmir yolu ko mitəsinin sədri seçilmiĢdir., Xanlarov Ba kı Ģəhərinin ictima i həyatında fəal iĢtira k etmiĢ, 1882-97 illərdə Bakı Ģəhər dumasının üzvü olmuĢdur. 1891 ildən qarĢılıqlı borc cəmiyyətinin, Bakı ictima i yığıncağının direktorlarından biri, Ģəhər iĢləri ü zrə quberniya idarəsinin ü zvü idi. Xanlarov məĢhur sahibkar və mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin böyük qızı Xanım Tağıyeva ilə a ilə qurmuĢdu. Müxtəlif maarif tədbirlərində, Bakı realnı məktəbinin imkansız Ģagirdlərinə yardım iĢlərində iĢtirak etmiĢdir. 1884 ildə Xanlarovun təĢkil etdiyi xeyriyyə gecəsində M.F.Axundzadənin pyeslərindən səhnələr göstərilmiĢdir. A zərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə də elmi-tədqiqat iĢlərini davam etdirən Xanlarov sovet hakimiyyəti qurularkən Azərbaycan SSR AXTġ kimya Ģöbəsində mühəndis-texnoloq vəzifəsinə təyin olunmuĢdur. Xanlarov Bakıda elektrotexnika zavodonun, həmçinin boyaq fabrikinin və dərman maddələri yarım Ģöbəsinin təĢkili layihəsini tərtib et miĢdir.
Xəbərləri. Üçüncü buraxılıĢ, B., 2001; Яснопольскии В.Д., таирзаде Н.А. Мовсум Бек Ханларов и его труд по органической химии , «Наученые труд» министрерства высшего и среднего специального образавания Азерб., ССР (серия химических наук), 1979, № 1; Рахшанлы Р., Мовсум бек Ханларов, Б., 1997. XARĠCƏ TƏHS ĠL ALMAĞA GÖNDƏRĠLƏN AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏR HAQQINDA QƏRAR Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku mətinin həyata keçirdiyi ən mühü m tədbirlərdən b iri də mü xtəlif sahələrdə ali təhsilli mütəxəssislər hazırlamaq üçün yüz nəfər azərbaycanlı gəncin Avropanın ali məktəblərinə göndərilməsi olmuĢdur. Azərbaycan Parla mentinin 1919 il sentyabrın 1-də keçirilən 70-c i ic lasında Bakı Dövlət Un iversitetinin təsisi ilə yanaĢı, 1919-20 tədris ilindən baĢlayaraq, yüz nəfər azə rbaycanlı gəncin Höku mət hesabına təhsil a lmaq üçün xarici ölkələ rin nüfuzlu ali məktəblərino göndərilməsi haqqında məsələ də mü zakirə edilmiĢdir. Bu məsələ ilə əlaqədar Əh məd bəy Pepinovun məru zəsi ətra fında mü za kirələ rdə Rəhim Və kiləv, Abdulla bəy Əfəndizadə, Rza bəy Ağabəyov, Məmmədrza Ağavəkiləv, Qasım bəy Camalbəyov, Qara bəy Qarabəyli, Mu xtar Əfəndizadə, Ağa AĢurov, xalq maarifı naziri RəĢid xan Qaplanov və b. çıxıĢ edərə k, ölkə iqtisadiyyatının e lm, təhsil və mədəniyyətinin gələcə k inkiĢafı üçün tələbələ rin xa ric i ölkələrdə ali təhsil almağa göndərilməsin in əhəmiyyətini vurğulamıĢlar. 1919-20 tədris ilində xaricdə təhsil almağa göndəriləcə k tələbə lər barədə Azə rbaycanın Cü mhuriyyəti Parla mentinin xa ricdə təhsil almağa göndərilən azə rbaycanlı tələbələ rə vəsait ödənilməsi haqqında qərarı ilə bu iĢ üçün dövlət xəzinəsindən xalq maarifı nazirliyinin sərəncamına 7 milyon manat vəsait aynlmıĢdı. Avropa ali məktəblərinə göndərilən hər tələbəyə ayda 400 frank təqaüd və 1000 frank yol xərci, Rusiya ali məktəblərinə göndəriləcək tələbələrə isə hər ay 3 min rubl təqaüd və 1000 manat yol xərc i ayrılma lı idi. Xaricə göndəriləcə k tə ləbələri seç mək üçün Xalq Maarifı Na zirliyi yanında Məhə mməd Əmin Rəsulzadə (sədr), Əh məd bəy Pepinov, Qara bəy Qarabəyli, Mehdi bəy Hacınski və Abdulla bəy Əfəndizadədən ibarət ço x nüfuzlu münsiflər heyəti yaradılmıĢdı. Münsiflə r heyətinin diqqətlə seçdiyi tələbələ rdən 10 nəfə rinin Ġngiltə rəyə, 23 nəfərin in Ġta liyaya, 45 nəfərinin Fransaya, 9 nəfə rin in Türkiyəyə göndərilməsi nə zərdə tutulurdu. Nəticədə isə Xa lq Maarifi Nazirliyi tərəfındən xaricə göndərilən tələbələ rdən 49 nəfərinə Alman iyanın, 27 nəfə rinə Fransamn, 4 nəfərinə Ġta liyanın, 1 nəfə rinə Ġngiltərən in, 6 nəfərinə isə Türkiyənin mü xtəlif ali məktəblərinə göndərilmələri barədə rəs mi sənəd verilmiĢdi. Qalan 13 nəfər isə Rusiyaya göndərilməli idi. Rusiyada vətəndaĢ müharibəsi ilə əlaqədar yaran mıĢ Ģəraitə görə oraya tələbə göndərmək mü mkün olmamıĢdı. Xaricə göndərilən tələbə lər 1920 il yanvarın 14-də Pa rla ment və Höku mət ü zvlə rin in, tanın mıĢ xeyriyyəçilə rin, iĢ adamlarının, din xadimlərinin, ictimaiyyət nümayəndələrin in və valideynlərin iĢtirakı ilə təntənəli surətdə yola salındılar. Tələbələrin Batu ma getmə ləri üçün xüsusi vaqon Yüklə 20,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|