03-Evliya Chelebiye Gore Guneybati Anadolu (Aydin, Denizli, Muyula)
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
170 İsbat Kalesi limanına dökülen dere üzerinde on değirmen çalıştığını ifade etmektedir. 965 c. Ticaret Menteşeoğulları beyliği döneminde Menteşe bölgesinin Venedik ile güçlü ticari bağlantılarının olduğunu görmekteyiz. Bu dönemde Milas ve Peçin önemli ticari merkezler durumundaydı ayrıca Beyliğin limanları arasında Balat önem kazanarak ön plana çıkmıştı. Bölgenin Osmanlı idaresi altına girmesinin ardından buradaki ticari faaliyetler devam etmekle beraber Osmanlı yönetiminin bazı ürünlerin ihracına izin vermemesi Venedikle ticaretin geçici olarak durmasına bile yol açmıştır. 966 Muğla’nın bölgelerarası ticaret yollarına uzak olması burada ticari faaliyetleri sınırlı kılmaktadır. Muğla’nın kaza merkezi olması dolayısıyla burada bulunan çeşitli görevlilerin nakit paraya sahip olması ve meta talebinde bulunması Pazar esnafını özendirmektedir. Ayrıca tımar sahipleri ve köylülerin mallrını paraya çevirme ihtiyacı burada Pazar esnafı ve çeşitli dükkânların ortaya çıkmasını sağlamıştır. 967 Muğla, Bozüyük ve Ula çok sayıda köylü, göçebenin gelip alış veriş ettikleri yerlerdi. Bu nedenle dükkân sayıları öbür merkezlere göre daha fazlaydı. Menteşe Sancağında dükkânların pek çoğunun özellikle Pazar kurulduğu günlerde açıldığı haftanın kalan günlerinde ise dükkân sahiplerinin bir pazardan diğerine gittikleri sanılmaktadır. Günümüzde de yine bölgede aynı pazarcılık anlayışının devam ettiğini söyleyebiliriz. Seyyahımız Muğla çarşısında Pazar kurulan mevkide toplam 200 dükkân olduğunu, bütün ihtiyaç duyulan eşyalar bu dükkânlarda mevcuttu bulunduğunu belirtir. 968 Evliya’nın Muğla çarşısında bulunan dükkân sayısı ortalama bir sayı olmalıdır çünkü vakıf defterlerindeki kayda göre Menteşe Sancakbeyi Sinan Bey’in Bolvadin’de yaptırdığı camiye Muğla pazarında bulunan 211 dükkânı vakfettiğini 965 Seyahatname, s.112 966 Suraiaya Faroqhı, “Menteşeoğullarından Osmanlılara Muğla”, Tarih İçinde Muğla, 1993 Ankara, s.19-20 967 Faroqhı, a.g.m, s.21 968 Seyahatname, s.106 171 görmekteyiz. Ayrıca farklı vakıflara ait olan ya da olmayan dükkânlarda Muğlada mevcut olduğunu görmekteyiz. 969 Bu dönemde Ula bir kasaba olmasına rağmen 200 civarında dükkâna sahip olması ve oldukça işlek bir Pazar yerinin bulunması hemen hemen Muğla kadar önemli ticari potansiyeli olduğunuda göstermektedir. Evliya bu dükkân ve pazarda her ihtiyacın giderilebildiğini ve buranın oldukça düzenli olduğunu belirtmesi Ula çarşı ve pazarının bölge için önemli olduğunu ortaya koymaktadır. 970 Evliya Çelebi Tavas yolu üzerinde Sovulmaz Dağı ve Sovulmaz Nehri arasında büyük bir Pazar kurulduğunu belirtmektedir. 971 Evliya Bozüyük pazarı ile ilgili şu bilgileri verir. “Bozüyük kasabasından kuzeye bir ok menzili uzaklıkta düz bir yerde Süleyman Han’ın otağı vardır. Kale gibi geniş bir meydandır. Süleyman Han Rodos fethine giderken burada durup buradaki kura ve kasabaların halkları çeşitli hediyelerle istikbale çıkmışlardır. Süleyman Han burada hafta pazarı ve dükkânlar kurulmasını emretmiştir. Hala burada yüz miktarı kargir dükkânlar ve büyük kubbeli bir camii var. Bütün binalar kiremitle örtülüdür. Haftada bir büyük Pazar kurulur, bin adam toplanıp Süleymen Han’a dua ederler. O gün burada kadı, müsellem ve serdar toplanırlar.” 972 Menteşe Sancağı’nın kıyı şeridinin oldukça uzun olması burada deniz ticaretinin de önemli bir yere sahip olmasını gerektirmektedir. Menteşe Oğulları döneminde yoğun olaran Venedikle bir ticaret söz konusu idi. Osmanlıların bölgeyi geçirmelerinin ardından denzi ticareti aralıklarla kesintiye uğrasada devam etmiştir. Bodrum’un ardından Rodos’un Osmanlı topraklarını ele geçirmlerinin ardından Osmanlılar bölgedeki deniz ticaretinde daha etkili olmuşlardır. Rodos’un askeri açıdan öneminin oldukça fazla olması Anadolu’dan buraya doğru sürekli tahıl gönderilmesini zorunlu kılmıştır. Buraya Anadolu’dan ticari ürünler Bodrum, Gökova ve Marmaris üzerinden gönderilmiştir. Rodos’un ele geçirilerek güvenliğin sağlanması Muğla, Ula, Yerkesiği, Bozüyük gibi yerlerden getirilen malların güvenli bir iskele olan Gökova üzerinden diğer bölgelere ulaştırılması imkanını doğurmuştur. 969 Mete, a.g.e, s.40 970 Seyahatname, s.107 971 Seyahatname, s.105 972 Seyahatname, s.108 172 Marmaris İskelesi Kanuni döneminde imar görmüş, burda ayrıca bir han ve kale yapılmıştır. Fakat bu yapılar Marmaris’i fazla geliştirmeye yetmemiş Marmaris İskelesi hasat dönemleri dışında boş kalmıştır. 973 Evliya Çelebi Bodrum içi malla dolu bir rıhtımdır diye burayı nitelemektedir. 974 Gökova İskelsi gayet önemlidir, zira bu iskele Muğla, Ula, Yerksiği’nin, Bozüğük’ün, Menteşe ve Milas’ın Mısır iskelesidir. Yılda nice yüz parça gemi yüklenip bu vilayete gider. 975 Marmaris’te han önünde sekiz dükkân vardır. Bunlar hanın saçağı altındadır. Ayrıca deniz kenarında on adet bezirgan mahzenleri vardır. Deniz kenarı mal ile doludur. 976 Bütün mallardan gümrük alınıp Rodos topçularına verilir. On yedi bin akçe yıllık Marmaris kullarına verilir. 977 Ticaret yolları üzerindeki önemli yapılar hanlar ve kervansaraylardır. Deve kervanlarının güven içerisinde konakladığı, dinlendikleri bu yapılar ticaretin gelişmesinde çok önemli bi yapıya sahiptir. Menteşe yöresini Denizli ve Yadın’a bağlayan yollar üzerinde de çeşitli hanlar yer almaktaydı. Evliya Çelebi Muğla’da iki mihmanhane, 978 Ula’da iki han 979 , Dümrük Karyesi’nde bir han 980 , Gökova limanında bir han bulunduğunu bize iletmektedir. 981 Evliya Gökova Marmaris yolu üzerinde Kuruhisar Kalesi civarında Cezayirli Mustafa Kapudan bir kargir toloz bina olan han inşa ettirmiş olduğunu söyler ve burayla ilgili şu bilgileri verir. 982 “Marmaris Kalesi varoşunda iskele başında, camii önünde bir han bulunmaktadır. Han kireç sıvalıdır, kurşun örtülü değildir. Kapısı üzerinde ki dört köşe mermerden kitabesinde tarih şöyle yazılmıştır: “ Bena haze’l-imarete fi ümmi(?) sultanü’l-barreyn ve hakanü’l- bahreyn maliki memalikü’l-Arab ve’l-Acem zıllullahu fi’l-alem es-sultan ibn es- sultan Süleyman Han ibn es-sultan Selim Şah haledallahu mülkehu ila inkirazü’d- 973 Faroqhı, a.g.m, s.23-24 974 Seyahatname, s.111 975 Seyahatname, s.118 976 Seyahatname, s.120 977 Seyahatname, s.120 978 Seyahatname, s.106 979 Seyahatname, s.107 980 Seyahatname, s.105 981 Seyahatname, s.119 982 Seyahatname, s.119 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|