1-amaliy mashg’ulot: trаnspоrt-ekspеditsiоn хizmаt ko‘rsаtishning vujudgа kеlish tаriхi reja

NAZORAT SAVOLLARI
1. Transport-ekspeditsiya korxonasining maqsadlari ?
2. Korxonaning faoliyatini strategik rejalashtirish ?


5-AMALIY MASHG’ULOT:
Trаnspоrt-ekspеditоrlik хizmаti ko’rsаtishgа va tаshuvlаrgа shаrtnоmаlаr tuzish
REJA:
5.1. Oldi sotti shartnomasini tuzish bilan tanishish va amaliy ko’nikmalarga ega bo’lish.
5.2. Ekspiditorlik topshiriqnomasini va tilxatni rasmiylashtirish bilan tanishish amaliy ko’nikmalarga ega bo’lish.


Tayanch so‘z va iboralar:
Oldi-sotti sharartnomasi,strategiya, progressiv texnologiyalar, menejment, marketing, intensifikatsi, diversifikatsi, daromadlar, Transport shartlari, Sug’urta shartlari, Mulkchilik shartlariga o’tish, Nazorat va inspeksiya foyda.
5.1. Oldi sotti shartnomasini tuzish bilan tanishish va amaliy ko’nikmalarga ega bo’lish.
Oldi-sotti sharartnomasi tavarlarni etkazib berish va u bilan bog’liq xizmatlami bajarish bo’yicha tijorat ishlarining keng tarqalgan variant xisoblanadi.
O’zbekiston Respublikasi fuqorolik kodeksining 40- bo’limini oldi-sotdi shqrtnomasiga bag’ishlangan bo’lib unda oldi- sotdi shartnomasini asosiy shartlari shartnomaning predmeti sotuvchining yukni berish bo’yicha majburiyatlari tavarga zarar etkazilganda va tasodifiy xalokat sodir bo’lganda teskor risk qo’llash tavarning soni va sifati uning qadoqlanganligi idishlar va idishlarga joylanishi, sotib oluvchining tavami qabul qilishi va tavarlar bo’yicha majburiyatlari, tavar sug’urtasi bo’yicha qoidalar ketma-ketligi ko’rsatilgan.
O’zbekiston Respublikasi fuqorolik kodeksida oldi-sotdi shartnomasi bo’yicha kelishilgan holda sotuvchi sotib oluvchining ixtiyoriga tavarlarni berish majburiyatini, oluvchi esa tavami unga belgilab qo’yilgan narxini to’lash va qabul qilish majburiyati bo’yicha aniq ko’rsatmalar berilgan. Barcha hollarda tamonlar oldi-sotdi shartnoma shartlari va predmetini yani xar bir tamonlar

qanday vazifalarni bajarishini qanday narxlar belgilashni o’zaro xisob ishlarni qanday amalga oshirishni xamda tomonlar o’z zimmalariga qanday ma’sulyatlarni olishlami o’z aro aniqlab oladi.

Oldi-sotdi shartnomasining shartlari agar shartnomadan tavarning nomi va miqdorini belgilash mumkun bo’lsagina kelishilgan xisoblanadi.
Savdo amalyotida oldi-sotdi shartnomasining quyidagi turlaridan foydalaniladi;

1. 
   Birmarta etkazib berish shartnomasi ma’lum bir sana yoki muddatga maxsulotni etkazib berish ko’zda tutiladigan ma’lum bir vaqt uchun kelishuv.
   
2. 
   Vaqti-vaqti bilan etkazib berish shartnomasi shartnoma shartida belgilangan muddatga vaqti-vaqti bilan ma’lum miqdordagi yoki partiyali tavarlarni doimiy etkazib berish ko’zda tutilgan kelishuv.
   
3. 
   Komplekitlangan jixozlami etkazib berish shartnomasi xilma-xilligi bilan ajralib turadigan juda murakkab mazmunli, har-xil shartlarning ko’pligi sotuvchi va sotib oluvchining majburiyatlari shakillarining nozik tamonlari mujassamlashgan tavarlarni etkazib berish shartnomasidir.
   

Bunday shartnoma sotuvchilar bilan jixozlami etkazib berishdan oldinham keyinham amalga oshirishni taminlaydi.
Xalqaro savdoda oldi-sotdi shartnomalari quyidagi asosiy maddalardan tashkil topadi.

1. 
   Shartnoma predmeti va obekti,
   
2. 
   Etkazib berish muddati va sanasi,
   
3. 
   Etkazib berishning ba’zaviy shartlari,
   
4. 
   Etkazib berishning umumiy ba’xosi va narxi,
   
5. 
   Chegirmalar va imtiyozlar,
   
6. 
   Shartlari muddati va to’lovlar tartibi,
   
7. 
   Valyuta tavakkalchiligi,
   
8. 
   Tavarlarni qabul qilish va topshirish tartibi,
   
9. 
   Tavarni soni va sifati tekshirish usullari,
   
10. 
    Transport shartlari,
    
11. 
    Sug’urta shartlari,
    
12. 
    Mulkchilik shartlariga o’tish,
    
13. 
    Nazorat va inspeksiya,
    
14. 
    Servis xizmatlari ko’rsatishga grantlar xaqida shartlar,
    
15. 
    Tortishuvlarni bartaraf etish shartlari,
    
16. 
    Kuch bilan xal etilmaydigan xolatlar,
    
17. 
    Tomonlarning yuridik manzillari va bank rikvizitlari,
    
18. 
    Sotuvchi va oluvchinig imtiyozlari.
    

Sotuvchining asosiy majburiyatlari quyidagilar;

1. 
   Tavarni etkazib berish,
   
2. 
   Tavami etkazib berishga tegishli xujjatlarni va tavami mulkchilik xuquqini berish,
   

Sotib oluvchining asosiy majburiyatlari quyidagilar;

1. 
   Zararlami chiqarish tartibi va ulami tamonlardan biri majburiyatlami buzgan xolda, о’mini qoplashi xaqida tushincha,
   
2. 
   Xar-hil yig’imlar, soliqlar va bojlarni to’lash tartibi,
   
3. 
   To’lovlar kechiktirilganda yoki boshqa qonun buzarliklarda sanksiya berish,
   
4. 
   Transport va valyuta bo’yicha,
   
5. 
   Maxsulotning sug’urtalashning aloxida shartlari,
   
6. 
   Javobgarlikdan ozod bo’lish shartlari,
   
7. 
   Muddatidan oldin shartnomani bekor qilish.
   

Shartnoma ob’ekti - tavar, aniq bir ish yoki xizmatini bajarish.
Tavami nomini xalqaro tavarlar ro’yxatida qabul qilinganlar bilan O’zbekiston yagona ta’rif statistik ro’yxati va transport tarmoqlari ta’rifi ro’yxati bilan tekshirish zarur.
Ekspiditorlik topshiriqnomasini va tilxatni rasmiylashtirish bilan tanishish amaliy ko’nikmalarga ega bo’lish.