davrda Baroqxon madrasasi qarshisidagi Mo‘yi muborak madrasasining (XX asr
boshida) qurilishi yakunlangan. Tillashayx jome masjidi singari inshootlar bunyod
etildi. Bu vaqtga kelib Buxoro amirligi me’moriy qiyofasida ham o'zganslilar sodi
r
bo‘ldi. Shahar va qishloq aholisi yashaydigan turarjoylar va mahalla guzarlaridagi
qurilishlar joylami yanada obod va ko‘rkam qildi. Kufiy, rayhoniy, nasta ’liq yozuv
uslublaridan binolami bezashda foydalanish davom ettirildi.Xudoyorxon
saroy
devorlaridagi xattotlik ishlarini bajarishni ikki shaxsga
—
Turdi
Ali va Mirzo
Mahmudlarga topshirgan. Turdi Alining xon saroyidagi nufuzi baland bo'lgan va
ba’zi
madaniy tadbirlarda xon undan maslahatlar olgan.
3.
Ahmad Donish hayoti va faoliyati.
Ahmad Donish Maxdum Ibn Nosir (taxallusi Kalla; 1826
–
Buxoro
–
1897)
–
yozuvchi, rassom, xattot, olim,
maʼrifatparvar.
19-asrda Buxoro taraqqiyparvar
muhitining yuzaga kelishida muhim oʻrin tutgan. Tojik tilida ijod qilgan. Mudarris
oilasida
tugʻilgan.
Ahmad
Donish
boshlangʻich
savodni onasidan olgan,
soʻng
maktabda,
madrasada tahsil
koʻrgan.
Adabiyot, tarix, falsafa, tibbiyot, mat.,
astronomiya ilmini
mustaqil oʻrgangan. Xattotlik, rassomlik va naqqoshlikni yaxshi
bilgan, munajjimlikdan yaxshi xabardorligi bilan Nasrumaxon nazariga tushgan.
1857, 1869, 1873 yillarda Buxoro
amiri elchilarining mirzasi
boʻlib,
Rossiya
(Peterburg) ga borgan. Safar taassurotlari asosida "Navodir ul-
vaqoyeʼ" ("Nodir
voqealar") va "Tarjimai ahvoli amironi Buxoro" ("Buxoro amirlarining tarjimai
hollari") kabi asarlar yozgan. Ularda amirlik tuzumini
isloh qilish masalasini
koʻgargan. Ahmad D. "Nodir voqealar" asarida fan,
texnika yangiliklari, tabiat
hodisalari, geogr., insonning uzoq umr koʻrishi,
koinotning kelib chiqishi, Oy va
Quyosh tutilishi, zilzila haqida fikr yuritgan, Yevropa ilm-
fanini oʻrganishga daʼvat
etgan. "R
isolai tarixiy" nomi bilan mashhur boʻlgan "Taʼrixi saltanati xonadoni
mangʻitiya" asarida mangʻitlar sulolasining 100 yillik hukmronligi taxlil va tadqiq
qilingan.
Dostları ilə paylaş: