1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 59 sapmış və öz hisslərinə meyl etmiş bir üləmanı rəhbər qəbul etmək, ondan hidayət almaq, hidayət dilənmək iradənin zəifləməsinə gətirib çıxarır. Artıq məsələ bu qədər aşağı səviyyəyə düşdükdən sonra, yəni mətlub məhcub (gizli), dəlil qaib, həva (nəfs) qalib, talib qafil olduqdan sonra da təriqi-ilahiyə salik olacağını təsəvvür etmək artıq olmazmı?! Əlbəttə... Odur ki, bu sadalanan hallar təriqi-ilahiyyədə saliklərin çox azalmasına səbəb olmuşdur. Bu surətlə həqiqətə qovuşmaq namümkün və təriqətlərin tərk edilmiş olacağı şübhə götürə bilməz. Bir kimsə, daha doğrusu, mürid nəfsinin və yaxud başqala- rının xəbərdarlıq və məsləhəti ilə axirət aləmini qazanmaq üçün özündə bir həvəs oyansa, iradət istəyinin əvvəlində təqdimi lazım gələn bir sıra şərtlər vardır. O kimsənin salik olduğu hidayət yolunda önünə gələcək əngəllərə mane və yolunu kəsənləri dəf etmək üçün tutunacaq bir dayaq və qorunmaq üçün bir qalaya malik olması lazımdır. (Yəni ayırd etmək, təmyiz, mühakimə, seçicilik qabiliyyətinin tam olması və öz təcrübəsinin doğru və yanlışını anlaması ﻥﺯ ﻪﮕﻧﺍﻭ یﺎﻣﺯﺎﻴﺑ ﺖﻳﺩﺮﻣ ﻦﮐ
َﻻ ْﻢُﻬَﻓ ْﻢُﻫﺎَﻨْﻴَﺸْﻏَﺎَﻓ ًّﺍﺪَﺳ ْﻢِﻬِﻔْﻠَﺧ ْﻦِﻣَﻭ ًّﺍﺪَﺳ ْﻢِﻬﻳ ۪ﺪْﻳَﺍ ِﻦْﻴَﺑ ْﻦِﻣ ﺎَﻨْﻠَﻌَﺟَﻭ َﻥﻭُﺮِﺼْﺒُﻳ [Biz önlərində bir sədd, arxalarında bir sədd çəkdik. Beləcə, onları örtdük, artıq görməzlər] (Yasin: 9)
İndi gələk mürid ilə Haqq arasında əmələ gələn səddə: Bunlar dörd ədəddir: mal, mənsəb, təqlid, masiyyətdir. Bir kərə maldan hicabı qaldırmaq lazımdır. Bunun da çarəsi, öz ehtiyacına kifayət edəcək qədərini almaq, qalanını Allah-taalanın rizası üçün sərf etməkdir. Çünki nə qədər olursa olsun, bir dirhəm belə, ona qarşı qəlbində bir iltifat mövcud olduğu müddətcə o kimsə o pulun, o malın pərəstişkarıdır. Buna əsasən də, Allah yanında əbədiyyətə qədər xəcalətli, məhcub qaldığının rəsmidir. Məqam, mənsəb örtüsünün də qaldırılması lazımdır. Bu da ictimaiyyət arasın- dakı mövqeyi ilə mütənasib olmayacaq bir surətdə təvazökarlıq nümayiş etdirmək, zikr səbəblərindən qaçmaq, ad-sandan vaz keçmək, xalqın nəzərində özünü alçal- dacaq işlər etməklə hasil olur. Bunlardan sonra təqlid adlanan hicabın rəfinə təşəb- büs etmək lazım gəlir. Bunun da çarəsi, məzhəblərə aid təəssübü tərk, “La ilahə illəllah, Muhammədun rəsulullah” mübarək kəlməsinin mənasını imanla təsdiq və bu təsdiqin təhqiqinə can atmaqla mümkündür. Hətta, bu o dərəcə olmalıdır ki, ən çox aludə olduğu həva və digər masivaullah (Allahdan qeyrisi) onun nəzərində gizli, örtülmüş və ortadan qalxmış olmalıdır. Buna bu surətlə diqqət edərsə təqlidən mənimsədiyi etiqadının ehtiva etdiyi əmrin həqiqəti o kimsəyə açılar. Fəqət müridə layiq olan bu qeyd edilən halları mücadilə yolu ilə deyil, mücahidə yolu ilə araşdırıb üzə çıxarmağa cəhd etməkdir, çünki etiqadında təəssüb üstün olarsa, başqa xüsusları həzm və təmsilə qüdrəti çatmaz, bu hal onun təriqi istifadə və feyz almasına mane təşkil edər. Odur ki, həqiqətləri həzm və təmsilə səbəb olacaq bu təəssübdən xilas ol- duqca bu bənd və hicab altında zəlalətdə qalmasına səbəb olur, çünki müridliyin şərti əsla müəyyən məzhəbə intisab etməməkdir. 60 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Dördüncü olan masiyyət (günah) hicabının rəf ’inə (dəf ’inə) gəlincə: bu, ancaq məzalim tövbəsindən çıxmaq, günahlara bir daha dönməməyi qəti qərara almaq, keçmiş günahlarına peşmançılıq, zülmü rədd etmək müxaliflərlə razılaşmaqla təmin edilə bilər. Çünki tövbəsini doğrultmadan, zahiri günahlarından uzaqlaşmadan mükaşəfə ilə dinin əsrarına vaqif olmağı arzu edən kimsənin halı, ərəb dilini öyrənmədən Quranın əsrarına və təfsirinə vaqif olmağı arzu edənin halına bənzəyir. Məsələn, Quranın əsrarına vaqif olmaq üçün öncə Quranı tərcüməyə iqtidar qazanmaq, sonra məna sirlərini öyrənmək lazım deyilmi? Burada da əvvəl və axır şəriətin zahiri şərtlərini doğrulamaq, sonra dərinliklərinə və sirlərinə yetişməyi tələb etmək gərəkdir. Bu dörd şərti yerli-yerində haqqı ilə ifa edən kimsə, yəni mal və mənsəbdən uzaq duran kimsə, eynilə arınıb dəstəmaz alaraq namaz qılmağa hazır bir kimsə halına gəlmiş kimidir. Fəqət bu namaza duran iqtida etmək üçün bir imama ehtiyac hiss etmirmi? Müridin də beləcə doğru yola hidayət edə biləcək itaətə layiq bir yol göstərən ustada və şeyxə böyük ehtiyacı vardır. Çünki 29
doludur. Şeytanın yolları çoxdur, aşkardır. Hidayət edəcək şeyxi olmayan bir kimsəni şeytanın asanlıqla öz yoluna sövq edə biləcəyi şübhəsizdir. Yolu açan biri olmadan təhlükəli çöllərdə yol alan kimsə nəfsini ziyana uğradar və həlakına səbəb ola bilər. Ustad olmadan, Haqqın yoluna yönələn kimsələr öz-özünə bitib qol-budaq salan və həmişəyaşıl qalan ağaca bənzəyərlər, nə faydası var ki, meyvə verməzlər. Qeyd edilən şərtləri yuxarıda göstərildiyi şəkildə ifa edən mürid, şeyxinə tabeçilikdə bütün işlərini dərya sahilində öz rəhbərinə həvalə edən kor kimi olmalıdır. Onun əmr və qadağalarının heç birisində müxalifət etməməli, itaətində bir şeyi nöqsan buraxmamalıdır. Bunu yaxşı bilməlidir ki, şeyxi xəta belə etsə bunun bu xətasındakı faydası belə öz nəfsindəki savabından daha faydalıdır. Alimi-billah olub hidayət yoluna istiqamətləndirəcək bir mürşidə əl yetdikdə (ah nə bəxtiyarlıqdır!) zahiri və daxili bəlalardan himayə və yola çıxan əngəllərdən müridi mühafizə etməsi o şeyxin üzərinə düşən vəzifələrdəndir. Himayə və mühafizənin şəkli üçün də dörd məsələ vardır. Bunlar da xəlvət, sumt (sükut), cu (aclıq), səhərdir (gecə yatmamaq). Bu qeyd olunan amillər, yola çıxan əngəllərdən qorunmağa imkan verir, çünki müridin istəyi, qəlbini islah edərək ilahi müşahidəyə nailiyyət və Xudavəndi-zülcəlalə yaxınlığa səlahiyyət qazanmaqdır. Cuun nə faydası var ki deyiləcək. Aclıq qəlbin qürurunu əksildir və onu ağardır, paklaşdırır. Qəlbin nuraniyyəti məhz bu bəyazlıqla mövcud olur. Aclıq, könlün piyini əridir və bu ərimə sayəsində qəlb, riqqət kəsb edir. Riqqət isə, mükaşəfənin açarıdır. Necə ki, qəlbin qatılığına bais hicabdır. Qəlbdəki qan azaldıqda düşmənçilik yolu da o dərəcədə daralır, cövlan yeri nöqsanlaşır, çünki düşmənin cövlan yeri şəhvətli qan dolu damarlardır. Həzrəti İsa (peyğəmbərimizə və ona salatü-salam olsun) əfəndimiz həvarilərinə xitabən “ey həvarilər, qarnınızı ac tutmağa səy göstərin, ehtimal ki, bu sayədə Uca Allahın hüzuruna yaxınlıq imkanı əldə edə bilərsiniz” demişdir. 29
ﺍﺭ ﺩﻮﺧ یﺮﻫﻮﮔ ﺮﻈﻧ ﺐﺣﺎﺻ ﻪﺑ یﺎﻤﻨﺑ [Nəzər sahiblərinə öz gövhərini və bacarıqlarını nümayiş etdir, çünki bir neçə uzunqulağın təsdiqi ilə heç kim İsa ola bilməz. Saib Təbrizi] Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|