1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
44 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Səfəvi şahı Məhəmməd Xudabəndə tərəfindən 989 (1581)-ci il tarixində Həm zə əfəndinin ata-babalarına verilən, onların se yid lik lə rini və Qarabağın Bərgüşad mahalında yaşa dıq larını təs diq edən tarixi sənəd Səfəvi şahı Süleyman şah tərəfindən verilən 1080 (1670)-ci il tarixli eyni mahiyyətdəki sənəd H Ü M A Y İ - Ə R Ş 45 Osmanlı sultanı III Mehmed tərəfindən 1005-ci il (1597) tarixində verilən sənədlər Eyni məzmunda Osmanlı sultanı III Murad tərəfindən verilən fər man 46 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Şeyx əfəndinin evi Kəndin vəziyyəti etibarilə cənub tərəfindəki (cənub-şərqi) dərədən kəndə çıxıldığında ilk təsadüf edilən birinci evin -Ağabali və Mir Heydər həzrətlərinin- qərbindən şimala doğru gedən yolun qərbində birinci, indi də viran bir evdir. Dərədən gələn sudan ayrılan arxın suyu üzərində də- yir man vardır. Bu kənddəki evlərin hamısının memarlığı eyni tərzdədir. O civarda Malik Əştərin günbəzinə bənzər, yəni eyni memarlıq tərzində olan bir neçə günbəz vardır. Bunlardan biri Sarı Aşığın, digər ikisi Cavanşir və Dəmirçilər adlı kəndlərdəki günbəzlərdir ki, hamısı çox az fərqlə bir- birinə oxşardırlar. Kəndin əsl adı Bu kəndin qədim adı Nevşəhər olub olduqca möhkəm bir qəsəbə imiş. İçərisində məscid və kilsə xarabalıqları durur. Qəbristanında böyük şəxslərin məzarları vardır. Daşları üzərində yazısı olub oxuna bilən qisimlərin üzü köçürülərək kitabın sonuna eynən dərc edilmişdir (Lazım gələn məzar daşlarının rəsmləri çəkilmişdir). Bu kəndin cənubi-qərbində və Həkəri çayının tam kənarında təqribən yeddi kilometr məsafədə (kəndə nəzərən) o bölgənin məşhur və tanınmış simalarından Sarı Aşıq namındakı zatın günbəzi vardır. Təəssüf ki, bu zatın şeirlərini və beytlərini toplamağa imkan olmadı. Bu aşığın məşuqəsinin adı Yaxşıxanım olub təmiz təbiətli, mələk-xislətli bir xanım imiş. Həqiqətən, Həzrəti Pirin divanında:
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 47 Ol dairəyi-Həkəri vü Bərşad, Eşqin yeridir bu yurdu-ustad- deyə qeyd edilən hikmətamiz ifadə o mühit xalqının əhvali-ruhiyyəsini ifadə nöqteyi-nəzərindən ən müxtəsər, ən kamil bir cümlədir. Bu qiymətli zat haqqqında Həzrəti Pir: Ol qürbdədir məzari-aşıq, əlqabı-şəhiri Sarı Aşıq, Ol aşiqi-sadiq olsa layiq, sərdari-cünunü Qeysü Vamiq- deyə vəsf etmişdir. Aşığın qəbri civarında daşdan düzəldilmiş arslan və bargir (dəvə), köpək (ev köpəyi) heykəlləri vardır. O bölgənin xristianları tərəfindən də aşığın qəbri ziyarətgahdır. HƏZRƏTİ PİRİN MİR HEYDƏRƏ ÇATAN SİLSİLƏSİ Ə ş-Şeyx əs-Seyyid əl-Əmir əl-Həmzə ən-Nigari ibnu Əmir Rüknəddin, əl-məşhur bi Əmir paşa, ibnu əs-Seyyid Mir Məhəmməd Rza, ibnu əs-Seyyid əl-Əmir Heydər Qarabaği əl- Bali olub ikinci bətndə Mir Heydərə qovuşmaqdadır.
48 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Rüknəddin əfəndi həzrətlərinin övladları Həmzə adında bir oğlu ki, haqqında bəhs etdik. Gözəlxanım namında da bir qızı olub seyyidül-əvan Mir Cəfər (q.s) həzrətlərinin böyük övladı qüdsiyyətli nəfəs sahiblərindən Mir Cabbarın pakizə zövcəsi olmuşdur. Bir də Salihə adlı bir qızı vardır ki, Mir Qasımla izdivac bağlamışdır. Başqa övlada malik olmamışdır. Allah sirlərini müqəddəs qılsın. Rüknəddin əfəndi həzrətlərinin vəfatı Rüknəddin əfəndi bölgə xalqı arasında çox tanınmış bir sima olub camaatın bütün işlərində və məsələlərində yeganə üz tutduqları qapı olduğundan Mirpaşa ünvanı verilmişdir. Həzrəti Şeyx divanında Görün nələr söyləyir imdi Mirpaşazadə deyə özünü atasının bu şöhrəti ilə adlandırmışdır. Nə təəssüf doğuran bir haldır ki, həsəd ərbabı, bu alivicdanlı seyidi Cavanşir günbəzinin yaxınlığında Boğasiyirtməz mövqeyində şəhid etmiş- lər. Bu işlərlə əlaqədar olanlar Naxçıvana fərar etmiş və Naxçıvanın Şəril kən dində uzun müddət yaşadıqdan sonra Həzrəti Şeyxin Osmanlıya ilk hicrətində öz yurdlarına geri qayıtmışlar. Şəhadət edilmə şəkli bir tarla məsələsindən meydana gəlmiş təcavüz haqqında yazdığı bir məktubda, dolayısıyla anlatılmaqdadır. Bu məktub digər məktublar arasında eynən yazılmışdır. Atası şəhid edildiyi sırada Həmzə əfəndi altı aylıq olaraq anasının qucağında qalmışdır.
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 49 Tərbiyəsini öhdəsinə götürən zat Əmiləri Mir Cəfər və Mir Ağalar əfəndilər həzrətləridir. Bununla belə möhtərəm anası, o civar xanımlarında olan ülvi xüsusiyyətlərini mühafizə edərək, bir daha izdivaca girməmiş, üç övladına analıq etmiş və əmilərindən ziyadə, bu xanım öz övladlarını tərbiyə etmişdir. TƏHSİLİ 15
yaşına qədər hər hansı xocaya göndərilmişsə də getməkdən imtina etmişdir. İbtidai həyat yaşayan bu kənddə yaşıdları və tay-tuşları kimi silah və barıt, qurşun, saçma kimi odlu silahlara həvəs edər, bunlardan alar, hər zaman evində və hətta, yanında saxlayarmış. Anasının heysiyyətinə toxunan 17 davranışından bezmiş, tək oğul olduğundan naz lılıq qüruru da birləşərək kənddən qaçmış və o zamanlar məşhur müdər ris- lərdən Qaraqaş kəndindəki Mahmud əfəndi həzrətlərinin yanına gedərək orada təhsilə başlamışdır. İbtidai təhsilini başa vurduğu sıralarda Qaraqaşda Mahmud əfəndinin tədris məşğələsində oxuduğu xəbər alınmış və doğulduğu torpağa qayıdıb gəlməsini təmin etmək üçün ard-arda gələn xəbərlər və adamlar üzərinə adını çəkdiyimiz kənddən uzaqlaşmağa məcbur qalmışdır. Buradan ayrıldıqdan sonra Şəki tərəfə getmiş və bu qəzaya bağlı (Dəhnə kəndində) Şikəst Abdullah əfəndi həzrətlərinin tədris halqasına daxil olmuşdur. Bu zat 1337-ci ildə [m.1918/1919] vəfat edən Şirvani Xoca Abdullah əfəndinin dayısıdır. Mərhum alimdən “Mütavvəl”ə 18 qə- dər dərs görüb, “istəval-mau vəl-xaşəbə” ifadəsindən doğan sualına ay- dın bir cavab almadığı üçün 19 bu həzrəti tərk edərək Osmanlı tərəfə səfər 17 “Həmzə, sənə verdiyim çörəyi elə bil bir zalım qaniçənə yedirirəm. Sənin tərbiyən üçün heç bir şeydə qüsur etmədim, əsla dəstəmazsız bir loxma yedirmədim, körpəliyində dəstəmazsız süd vermədim. Halbuki, sən haramilər kimi silah və barıtla oynayırsan. Sənə verdiyim əməklərə heyif olsun. Sən bu gedişlə çörək və rahat üzü görməzsən” deyərmiş*(Möhtərəm anasının dilindən Siracəddin əfəndinin anası Əminə xanım rəvayət etmişdir). *Həqiqətən, Həzrəti Pirin anası son zamana qədər Pirə dəstəmazsız bişirilmiş çörək və yemək yedirmədiyi yayılan rəvayətlərlə sabitdir, belə ki, Həzrəti Pirin hərəmi Böyük xanım adı ilə tanınan Şəhnisa xanım Həzrəti Pirin mənsub olduğu ailə qızlarından olduğu üçün qayınana ilə gəlin arasında bir bağlılıq varmış. Gəlin ona qızı imiş kimi naz edirmiş. Yalnız xanım ana evinin çörəyini öz əlilə bişirir və Həzrəti Pir üçün bişirdiyi çörəyi qaldırıb dolaba qoyduqdan sonra gəlin xanıma “siz də öz çörəyinizi bişirin” deyə geri qalan xəmiri təknəsilə önünə verirmiş. Bu işə ruhu sıxılan Şəhnisa xanım bir gün: “Bu nədir? Oğlunun çörəyini ayrı bişirir, onun üçün xüsusi dəstəmaz alır, onun yeməyini bizim yeməyimizə qarışdırmırsan”, deyə söylənincə, anası “Sən mənim oğlumun qiymətini nə biləsən”, dediyi Cicimli, Mirlər, Dondarlı kəndlərinin xalqı arasında yayılmış rəvayətlərdəndir. Xüsusilə, Şəhnisa xanımın üzərinə nikahladığı Siracəddin əfəndinin anası da bunu bir neçə kərə rəvayət etmişdir. 18 Mədrəsələrdə oxudulan ərəb ədəbiyyatı tarixi kitabı (MR). 19 Dəhnədə oxuduğu sırada yanında olub hicrətdən sonra Türkiyədə rəşadət halqasına daxil olaraq müqəddəs məqamlara nail olan Dəhnəli Hacı Mustafa əfəndi mərhumdan nəql edilmişdir. Sarı Aşığın qəbri və son ra dan qoyulan abidəsi Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|