1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- birinci səbəb
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 39 Bu iddia mənim tərəfimdən bu surətlə irəli sürüldükdən sonra ir- fan meydanının şahsuvarları arasında dəyənək oynatmağa macal qa - larmı? Əlbəttə, qalmaz. Nə çarə ki, azacıq yuxarıda “bunu etmək üçün vicdani bir vəzifə hiss edir və həqiqəti aydınlaşdırmağa məcbur qalır- dım” demişdim, bu səbəblər və bəzi digər yoldaşlar, istər-istəməz bu vəzifəni yüklənməyimə səbəb oldu. Vicdani bir vəzifə hiss edirdim, çünki nəhayətdə Şeyx Hacı Həmzə əfəndinin də əksər bənzərlərinin uğradığı aqibətə düçar olaraq Baqi (əbədi) qalan bu qübbədə bir xoş səda imiş hikmətamiz ifadəsinin mənasını təsdiq edəcəyi çox aşkar görünməkdə idi. Hər nə qədər farsca divanında: ﻝﻭﺬﺒﻣ ﻢﺑﺮﺷ ﺖﺳﺍ ﺩﺎﺸﮔ ﻪﻧﺎﺨﻴﻣ ﺏﺎﺑ ﻝﻭﺰﻌﻣ ﺖﻣﺎﻴﻗ ﻪﺑ ﺎﺗ ﻢﻴﻬﻧ ﻪﺒﺗﺭ ﻦﻳﺍ ﺯﺍ ﻦﻣ
-məzmunlu gözəl mənzuməsində dünya durduqca namının qalacağını təmin edəcəyi iddia olunsa da həqiqəti aydınlaşdırmağa məcbur qalırdım. Çünki gələn nəsillərin incələmələri nəticəsində - həqiqət nişanələrinin olmaması üzündən - şeyxə layiq olmadığı iftirası ilə ittihama üz tutulacağı ehtimal dairəsində olduğunu zənn edirdim. Hər nə qədər “Məqali-təni- cahildən nə qəm ərbabi-irfana” [cahilin tənəsindən irfan əhlinə nə qəm] deyilmiş isə də. Əsəri yazmağıma birinci səbəb, Rusiyanın 16 Ağstafa qəzasına tabe Qaraqoyunlu əşirətindən Hacı Cəlil dayı adlı bir zatın Mustafa adlı oğluna həyatda ikən verdiyim bir sözdür. Adaşım olan bu oğlan oxuma-yazma bilsə də elmi yox idi. Bilmirəm niyə? Mənə qarşı atəşin bir məhəbbət gös tərir, kasıb olsa da arzu etdiyim kitabları İstanbuldan gətizdirir, hər fik rimi eynən qəbul edir və hər mülahizəmi mütləq həqiqət kimi qar şı- layır, kiçicik bir nöqsanımı görmək bir yana dursun, eşitmək belə istə- mir di. Haqqımda bəslədiyi məhəbbəti zahirən göstərməyə çalışır, əxlaqi fəzilətlərə yetişməyimi son dərəcə arzulayırdı. Qeyrətli, vəfakar, əsil, nə cabətli bir hissiyyatla doymuş bu bədbəxt belə bir əsər – mənaqib yazılmasını vaxtlı-vaxtsız məndən rica edib dururdu. Nə faydası olacaqsa… Bu kitab üçün lazım olan xərclərin onun tərəfindən məmnuniyyətlə və dər- hal qarşılanacağını, vədini yerinə yetirməyə tələsəcəyini bildirərək tam ciddiyyətlə məni razı salmağa və təşviqə səbəb ola biləcək hər bir fədakarlığı maddi və mənəvi vasitələrlə möhkəmləndirməyə çalışırdı. Çap məsrəflərinin sərvətilə mütənasib olub-olmadığını düşünə bilmirdi. Ara-sıra mərhum atasının Həzrəti Pir üçün hicrət etdiyini, mənim yazacağım kitabın bir bucağına?! dərc etməyimi səmimiyyət və itaətlə rica edər, kəndə gedib-gəldikcə kitabın yazılıb-yazılmadığını soruşardı. Onun fikrincə, bir gecədə hər şeyin bitib meydana gələcəyi qənaəti vardı. “Mən bu işin əri deyiləm” dediyimdə çox kədərlənir, “bismillahı çəkdik ikmalı yaxındır” dediyimdə xoşnud olurdu. 16 Müəllif Rusiya dedikdə o zamanlar Çar Rusiyasının tərkibində olan Şimali Azərbaycan, bəzən isə daha konkret Qarabağ torpaqlarını nəzərdə tutur. (MR) 40 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Bu israrından əl çəkməyən bu biçarə 1342-ci ildə [m.1923/24] mübtəla olduğu çarəsiz bir xəstəlikdən şəfa tapmayaraq dörd yetimini tərk edib dünyadan köçdü. Doğrusu, çox kədərləndim. Hələ də təsiri fikrimdən çıxmır. Bəlkə, vəfasızlıq etməsəm, heç unutmayacağam. Allah ona rəhmət eləsin. Bu biça rənin israrını bir növ vəsiyyət hesab etməyim, daha doğrusu, ona söz verməyim, açıqcası isə həyatda mənə qarşı göstərdiyi hörmətə bir təşəkkür üçün adını əbədiləşdirməyə bir vasitə axtarmağım ilk bismillahın çəkilməsinə səbəb olmuşdur.
Mövlanə Şeyx İsmayıl Şirvani həzrətlərinin müqəddəs türbəsində imam- lıq etmiş, Şeyx Hacı Həmzə əfəndi həzrətlərinə qarşı ifrat sevgi bəslə yən- lərdən, Əmir Buxari həzrətləri dərgahının postnişini mərhum və məğfur Amasiyalı Taşabadizadə Mustafa əfəndi həzrətlərinin himayəsində illərcə xidmət görmüş təriqətpərəst Hafiz Osman əfəndi və məhəlləmizdə yerləşən Bəyazid paşa camesinin imamı Amasiyalı Kadızadə Yəhya Nəcməddin əfəndi qardaşlarımın təlqinedici tələbləri idi. Bəzən, lütf edərək, yanıma gələn bu iki zat, yeridir, yeri deyildir de mə- dən, sözü Həzrəti Şeyxə nəql edərək “Buna bir mənqibə yaz qalsın, vaxt olar ki, pul olar, nəşr etdirərik” deyərlərdi. Bu iki zata bəylik sözlərdən olaraq: “Bu kimi tərcümeyi-hal və mənaqib yazanların, tənqidi bir iste- dada, qüvvətli təxəyyülə, lətif bir üsluba malik olması şərtdir. İki-üç ədəd rəvayət toplamaq bu işi icra etməyə kifayət etməz, bu xüsusda lazım olan məlumatın cəm edilməsi və tərtibi belə, bu işin müvəffəqiyyətinə kifayət etməz. Bununla ancaq vəzifənin kiçik bir hissəsi tamamlanmış olar. Bir həqiqəti nəql edə bilmək üçün ona həyat verilməlidir. Necə ki, heykəltəraş bir həqiqəti öz düşüncələrinə görə görür və yaratdığı əsərdə onu canlandıra bilmə qabiliyyətini göstərir. Və nə qədər qüvvətli və haqq olursa, mənqibə yazanların da həqiqətləri bitərəf surətdə tədqiq və təhqiq eylədikdən sonra o zatın əhvalını olduğu kimi göstərmək üçün şəxsi yaradıcılığa qabil olmaları lazım gəlir. Heç şübhəsiz ki, əldə yaxşı bir alətin olması kifayət etməz, başda yaxşı bir istiqamətləndirici fikir olmalıdır. Odur ki, bu kimilərin birinci xüsusiyyəti doğrunu söyləmək, vəzifəsi isə idrak və təqdir edə bilmədiyi hallara məruz qaldığında bitərəf qalaraq mühakimə ilə həqiqəti meydana çıxarmağa imkan verən seçicilik xüsusiyyətinə malik olmaqdır. Halbuki, əhval və adətlərinə tamamilə vaqif olmaq imkanı hasil olmayan bir zat haqqında fikir bildirmək bağışlanmaz bir xəta olar, çünki bu zat haqqında rəvayət edilən əhvalatların həddi-hesabı olmamaqla bərabər, bizə gəlib çatmış rəvayətlər ya qəsdən, ya da məhəbbətdən təhrif və təğyir edilmişdir. O dərəcədə ki, şəxsi həyatına dair məlumat belə dolaşıq, nağılvari xarakter almışdır. Bunların yanlışını doğrusundan ayırmaq və seçmək qabiliyyətinə malik olmadığımı çox gözəl bilirsiniz,” deyə verdiyim cavabların kədər və təəssüflə qarşılanması məni özümə etimad etməyə sövq etdi. Üçüncü səbəb, Həzrəti Şeyxlə maddi və mənəvi əlaqələri büsbütün aradan qalxmış olan bəzi kimsələrin, avam xalqa həqiqət, təriqət, mərifət pərdəsi altında dini təlqinat ilə qarışmış, mürşidi-əkrəmin adı ilə birləşmiş zəlil ruh aşıladıqları görülməsidir. Bununla belə, o mələksima zata aid o Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|