1-Лаборатория иши

2- AM ALIY M ASH G ‘ULOT
M INERALLARNING KIM YOVIY TARKIBI BO ‘YICHA
TURLARI.
Maqsad: 
Minerallarni kimyoviy tarkibi b o ‘yicha guruhlarga ajratib 
o ‘rganish, 
bilimlarni kengaytirish, mustahkamlash va k o ‘nikmalami 
chuqurlashtirish.
Nazariy asoslar:
M inerallar 
kimyoviy 
elementlardan 
tashkil 
topgandir. 
D.I.M endeleyevning kimyoviy elementlar davriy jadvalida qayd etilgan 
109 ta kimyoviy elementning faqat 11 tasi yer qobig‘ida keng tarqalgandir. 
Bu elementlar O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K, Mg, Ti, H va С. Bularning orasida 
kislorod asosiy o ‘rin egallaydi. Fersman b o ‘yicha kislorod (og‘irlik 
jihatidan) yer qobig‘ining 49,13 % ini tashkil qiladi. Ikkinchi o ‘rinda 
kremniy (26%) turadi, undan keyin alyuminiy (7,45%), temir (4,20%), 
kalsiy (3,25%), natriy (2,40%), magniy va kaliy (2,35%) hamda vodorod 
(1,00%) elementlari turadi. Boshqa elementlar esa Yer qobig‘ining atigi 
2
% ini tashkil etadi.
10

---

M inerallar sistematikasi so‘nggi vaqtlargacha, asosan, kimyoviy 
tarkiblariga qarab tuzilgan edi. Minerallar kimyoviy tarkibi va kimyoviy 
birikmalarining turiga qarab katta guruhlarga ajratilar edi.
Hozirgi mineralogiya fanida minerallar sistematikasi minerallarning 
kimyoviy tarkibiga, kristallik strukturasiga va genezisiga asoslanadi.
Minerallarning 34% ini silikatlar, 25% ini oksidlar va gidroksidlar, 21% 
ini sulfatlar va 
2 0
% ini boshqa minerallar tashkil qiladi.
M inerallar tuzilishi va tarkibiga k o ‘ra quyidagi turlarga b o ‘linadi:
Sof tug ‘ma elementlar,
Sulfidli minerallar
Oksidli va gidroksidli minerallar
Galoidli minerallar
Sulfat minerallari
Fosfor minerallari
Karbonat minerallari
Silikat minerallari (zanjirsimon, lentasim on,to‘qimasimon silikatlar)