1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
319 PV = ---------- x FV (1 + i) Digər tərəfdən, pul vəsaitlərini investisiyaların geri qaytarılma ehtimalı yəni, risk dərəcəsi fərqlənən layihələrə yönəltmək mümkündür. Təbiidir ki, layihələrin risk səviyyəsi yüksəldikcə, investorun qoyduğu pul vəsaitlərinə görə tələb etdiyi gəlirlik səviyyəsi də proporsional artacaqdır. Məsələn, investor pul vəsaitlərini bir il ərzində ucaldılması nəzərdə tutulmuş yaşayış binasının inşasına yönəltmək barədə təklif almışdır. Proqnoza görə, inşaat işləri başa çatdıqdan sonra binanı 600000 şərti vahidə satmaq mümkün olacaq. Gələcəkdə bu məbləği əldə etmək istəyən investor bu gün kapital qoyuluşlarına nə qədər vəsait yönəltməlidir? Aydındır ki, gələcəkdə əldə olunacaq 600000 şərti vahid həm ilkin kapital qoyuluşlarının qaytarılmasını, həm də bu vəsaitlərdən istifadəyə görə investora ödəniləcək haqları özündə birləşdirməlidir. Bazarın araşdırılması göstərmişdir ki, pul vəsaitlərinin dövlətin buraxdığı istiqrazlara qoyulması ildə 6% gəlir verə bilər. Deməli, 1 ildən sonra pul vəsaitlərini 600000 şərti vahidə çatdırmaq üçün bu gün investisiyalara 566038 şərti vahid yönəldilməlidir: 1 PV = ------------ x 600000 1 + 0,06 nvestisiya qoyuluşlarının iki alternativ variantını müqayisə etməklə belə nəticə çıxarmaq olar ki, yaşayış binasının inşası layihəsinə kapital qoyan investor ildə ən azı 6% gəlir əldə etməlidir. nvestorun vəsait qoyuluşlarının bu dəyəri kapitalın alternativ dəyəri (opportunity cost of capital) yaxud diskont norması (discount rate) adlanır. Bununla yanaşı, investisiya qoyuluşlarının risk dərəcəsi də nəzərə alınmalıdır. Məsələn, investor vəsaitlərini özəl şirkət tərəfindən buraxılmış, ildə 12% gəlir verən səhmlərin alınmasına sərf edə bilər. Aydındır ki, ikiqat artıq gəlir əldə olunması nəzərdə tutulsa da, vəsaitlərin dövlət istiqrazlarına qoyulması ilə müqayisədə bu variant daha risklidir. Buna görə də, həmin varianta yönəldilən vəsaitlərin cari dəyəri də nisbətən aşağı, 535714 şərti vahid olacaqdır: 1 ------------- x 600000 = 535714 1+ 0,12 Lakin, investisiya layihələrinin əksəriyyəti bidəfəlik deyil, uzun dövr ə
genişləndirməklə n sayda dövrlər ərzində daxil olan pul axınlarının cari dəyərini müəyyənləşdirmək mümkündür: C1 C2 C3 Cn n Ct 320 PV = ------- + ------ + -------- + ... ---------- = ∑ ------ t = 1 2 3 n t 1+ i (1 +i ) (1+ i) (1 + i) (1 + i) Burada: C1 C 2 C 3 Cn --------- ; ----------- ; ----------- ; -------- 2 3 n ( 1 + i ) ( 1 + i ) ( 1 + i ) ( 1 + i ) müvafiq olaraq 1-ci, 2-ci, 3-cü illər üzrə diskontlaşdııılmış pul axınlarıdır. Bu ifadə diskontlaşdırılmış pul axınının (discounted cash flow) düsturu adlandırılır. Öz pul vəsaitlərini başqa iqtisadi subyektin müvəqqəti istifadəsinə verən investor il ərzində daxil olan pul gəlirləri axınlarının formalaşmasının iki variantından istifadə edə bilər. Birinci halda pul gəlirləri sadə faizlərin, ikinci halda isə mürəkkəb faizlərin hesablanması şərtilə formalaşacaqdır. Nümunə üçün ildə 10% ödənilmək şərtilə 5 il müddətinə əmanətə qoyulmuş 100 şərti vahidə sadə və mürəkkəb faiz hesablandıqda, ilin sonuna vəsaitlərin artmasını nəzərdən keçirək. Cədvəl 10 llər
Ilin ə
Faizlə r lin sonu lin əvvəli Faizlər lin sonu 1 100 ş
10 ş.v. 110 ş
100 ş.v. 10 ş.v. 110 ş.v. 2 110 ş
10 ş.v. 120 ş
110 ş.v. 11 ş.v. 121 ş.v. 3 120 ş
10 ş.v. 130 ş
121 ş.v. 12,1 ş.v. 133,1 ş.v. 4 130 ş
10 ş.v. 140 ş
133,1 ş.v. 13,3 ş.v. 146,4 ş.v. 5 140 ş
10 ş.v. 150 ş
146,4 ş.v. 14,6 ş.v. 161,1 ş.v. Göründüyü kimi, qoyulan əmanətlər üzrə mürəkkəb faizlərin hesablanması daha yüksək pul gəlirləri axını təmin etmişdir. Mürəkkəb faizin hesablanmasına misal kimi belə bir maraqlı faktı göstərmək olar. Əgər 1626-cı ildə Manhetten ada- sını qiyməti 24 dollar olan mallar müqabilində Piter Minyota satmış hindular bu vəsaiti pul şəklində ildə 7% ödənilməklə bank əmanətinə yönəltsəydilər, 1983-cü ildə bu məbləğ sadə faiz hesablandıqda cəmi 2376 dollaradək, mürəkkəb faiz hesablandıqda isə astronomik bir məbləğə - 741 mlrd. dollaradək - arta bilərdi. 1
1 Д. Фридман, Н. Ордуэй «Анализ и оценка приносящей доход недвижимости», М.1995, səh.37 Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|