1 uluslararasi azərbaycan felsefe araştirmalari fəLSƏFƏ VƏ sosial-siyasi derneğİ elmlər assosiASİyasi
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aristotel – 2400 - 27
- Sonuç yerine ya da Yeni Bir Ontolojiye Doğru
- Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 - 28
- Aristotel – 2400 - 29
- Açar sözlər
Aristotel – 2400 - 27 - İlk felsefenin amacı, mutlak anlamda etkinlik olan ve kendi doğası ba- kımından en bilinebilir olanı anlamaya çabalamaktır. Bununla birlikte, ilk felsefe önce fiziksel gerçekliği anlamalıdır. İçinde yaşadığımız dünyada özü ya da formu anlamak felsefi yolculuğun ilk ve zorunlu basamağıdır. Dolayı- sıyla denilebilir ki, fizik ve felsefe ya da İlk Felsefe varlık olmak bakımın- dan varlığı ele almada, araştırmada ne birbirlerinden bağımsız ve ne de bir- birlerine indirgenebilirler. Ancak varlığı bilmeye yolculuk, başka bir ifadey- le, formun veya özün ne olduğunu anlama ve bilme çabası, buradan, içinde yaşadığımız dünyadan başlamalıdır. Belki ulaşabildiğimiz doğrulardan son- ra mutlak anlamda töz olan varlık ile, Tanrı ile yakınlaşabiliriz. Ama önce bilmeye ‘buradan’ başlamak gerekir. Sonuç yerine ya da Yeni Bir Ontolojiye Doğru Şimdi; tüm bu açıklamalardan sonra töz hakkında ne diyebiliriz? Aris- toteles; töz nedir, sorusuna ne yanıt verebilir? Ben de Guthrie’ye katılarak ve onu izleyerek, Filozofun şu yanıtı vereceğini düşünüyorum: ‘Tözden kastettiğim, bireysel somut şeyler, fiziksel nesnelerdir.’ Aristoteles Metafi- zik Zeta’da da bu dünyadaki somut bireysel şeylerin asıl tözler olduğu yö- nündeki tartışmasını sürdürür ama bunun şu eski itirazlara da açık olduğunu gösterir. Bireysel somut şeyler sürekli olarak meydana gelmekte ve ortadan kalkmaktadır. Onlar kesintisiz bir değişme içindedirler. Zaten bu nedenlerle de Platon onlara varlık (on, onta) adını vermedi. Dolayısıyla, sürekli olarak değişmeye tabi olan bu şeyler varlık adını almayı hak etmezler; onlar olsa olsa oluşu ifade edebilirler (gignomena; becomings). Aristoteles de sürekli olarak meydan gelen ve ortadan kalkan ve ilk bakışta hiçbir ilkeye, yasaya ya da düzenliliğe sahip görünmeyen şeylere töz adını vermekte kendinden önce gelen filozoflardan pek de farklı düşünmez. Ancak o, Antik felsefenin dört temel kavramından biri olan phusis kavramını derinden bir değişikliğe uğratır. Buna göre, phusis her türlü hareketin ve değişmenin ilkesidir ve de bu ilke bilinebilir bir yapıdadır. Doğanın bu radikal kavranışı, oluşun içinde değişmeden kalan — ‘hatta kalan’ — birşey var mı ve biz o değişmeyen şey nedeniyle onlara ‘var’ diyebilir miyiz; yani, oluşun içinde tözden söz etmek Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2016, № 2 - 28 - mümkün müdür, sorusunun yanıtını da içerir. Çünkü, bu ve benzeri sorulara olumlu yanıt verilmediği zaman söz konusu kitap anlamsızdır. Ama bu olumlama, Kategoriler’de sözü edilen asıl anlamda ve ikinci dereceden töz- lerden ziyade esas anlamda tözün salt form, salt energeia olduğuna ilşikin yeni bir kavrayıştır. Dolayısıyla, burada önemli olan soru, Aristoteles’in töz konusunda fikrini değiştirip değiştirmediği veya tutumunun tutarsız olup olmadığı değildir. Ben, bunun var olan üzerine bir soruşturma olup, onun kafa karışıklığı veya tutum değişikliğyle ilgili olmadığını düşünenlerdenim. Tam aksine, Aristoteles’in varmış olduğu sonuçlar doğal ve mantıklıdır. Aristoteles için formun veya özün varolandan ayrılığı zihinsel bir etkinliktir; bu ayrılık doğanın kendisinde yoktur. Ancak burada da dikkatli olmak gere- kir. Çünkü Aristoteles için form veya öz doğada karşılığı olmayan yalnızca mantıksal bir soyutlama değildir. Bireysel olanın özü, spesifik formu değiş- meyen, maddi olmayan ama var olandır ki o doğanın kendinde varlığını gös- terir, aşkın bir dünyada değil. Varlığın bu var olma tarzını anlama çabası ise, başka bir soruşturmanın konusu olmak durumundadır. Başka bir soruştur- manın veya sonraki bir soruşturmanın konusu hakkında ise küçük bir ipucu Metazfizik’ten verilebilir: “ousia bir bakıma maddedir, bir bakıma da form- dur ki o da energeia’dır.” (morphe kai energeia, Met.1043a27-28).Yeni bir ontolojinin, daha doğru bir ifadeyle, yeni bir Aristotelesçi ontolojinin olanağı burada görünmektedir. Prof. Dr. Hatice Nur Erkızan Ousia and Energeia in Aristotle: on the Becoming of Being (I) (summary) Understanding ‘what being is’ has been one of the most important questions of philosophy since the Pre-socratics. This study tries to examine Aristotle’s answers to it. It argues that for Aristotle, to ask ‘what something is’ is essentially to inquire into substance (ousia). Thus the question becomes ‘ what is ousia?’ It is claimed that to understand what ousia is we should turn to the term energeia that is usually translated as ‘actuality’ or Aristotel – 2400 - 29 - ‘actualization’. In this regard, Kosman’s and Guthrie’s thoughts on the subject-matter are visited and referred to as well. At the end of the article, the possibility of a new Aristotelian ontology is discussed. Keywords: Substance, energeia, Kosman, Guthrie, being, ontology, becoming. Prof. Dr. Hatice Nur Erkızan Aristoteldə Ousia və Energeia: Varliğin/Var Olanın Var Olması Haqqında (I) (xülasə) Sokrataqədərki dövr mütəfəkkirlərindən bugünə qədər ən mühüm problemlərdən biri varlıq nədir sualı ilə bağlı olmuşdur. Bu tədqiqat Aristo- telin bu suala verdiyi cavabların təhlilinə yönəlmişdir. Aristotelə üçün varlı- ğın nədən ibarət olduğunu soruşmaq ilk növbədə substansiyanın/ousianın nə olduğunu araşdırmaq deməkdir. Beləliklə sual “ousia nədir?” şəklində ola- caqdır. Substansiyanın nə olduğunu başa düşmək üçün isə energeia termini- nə müraciət etməli olduğumuz iddia eilir ki, bu da “reallıq” vəya “reallaş- ma” şəklində tərcümə edilir. Bu kontekstdə Kosman və Guthrienin mövzuya dair fikirlərinə müraciət edilir. Məqalənin sonunda isə yeni bir Aristotelçi ontologiyanın mümkünlüyü müzakirə edilir. Açar sözlər: substansiya, energeia, Kosman, Guthrie, varlıq, ontologiya, mövcud olma. Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|