Fəlsəfə tarixi
- 67 -
karşılık ensest ilişkinin yasak olması ailenin kendisini aşkınlaştırarak şehre
katılmasını sağlayan bir husustur. Bununla birlikte bu yasak ise ancak tanrı-
lara gönderme yapılan bir uzlaşımla ve sert bir şekilde sağlanabilir.
1
Strauss’un belirttiği üzere şehrin tanrıları yerine başka tanrılar getir-
mekle suçlanan Sokrates, Aristofanes’e göre doğayı ve retoriği öğretmesi
sebebiyle cezası infaz edilmiştir. Çünkü Aristofanes’e göre Sokrates’in öğ-
rettiği felsefedir ve felsefenin halk nazarında bir gücü yani siyasî gücü yok-
tur.
2
Ancak şiirin böyle bir gücü olduğunu ve hakikî şeylerin bilgisini öğret-
tiğini düşünen Aristofanes, şiirin kendi başına yeterli ancak felsefenin ise
kendi öz bilgisinden yoksun olduğunu ve çoğunluğu ikna edemediğini dü-
şünmektedir. Felsefenin çoğunluğa hitap edememesinin, onun siyasî olanla
ilgilenmek zorunda olduğu ve bu sayede bütünün bilgisinin elde edilebilece-
ğinin önemine işaret eden Strauss, bunun, ilk defa Sokrates tarafından anla-
şıldığını belirtmektedir ki bu da özellikle Ksenofon ve Platon aracılığıyla
bildiğimiz Sokrates’tir.
3
Strauss’a göre bir tarihçi rolüyle anlatım yapan
Ksenofon’un, tarz olarak hep iyi özelliklerden bahsetmesi, hep iyi olanı ön
plana çıkarması onun karakteristik özelliğidir. Strauss’un altını çizdiği hu-
sus, Ksenofon’un tarzının kibar ve sabırlı iken Aristofanes’in tarzının ise ki-
barlıktan ve sabırdan yoksun olduğudur. Dahası, Ksenofon, Sokrates’in şe-
hirle nasıl bir uyum içinde olduğunu ve siyasî hayatın mükemmelliği için
nasıl katkıda bulunduğunu göstermeye çalışmıştır.
4
Strauss’a göre Ksenofon’un
Memorabilia adlı eseri Sokrates’in gerçek
etkinliğini gösteren bir eserdir. Strauss, bu eserde, Sokrates’in yalnızca in-
sanî şeylerle ilgilenen değil, aynı zamanda bütünün bilgisiyle de ilgilenen,
1
Strauss, “a.g.m”, s. 152-5.
2
Strauss’a göre Aristofanes’in siyasî duruşu Nietzsche’ninkinin habercisidir. Şöyle ki
Aristofanes henüz siyaset filozofu olmayan genç Sokrates’i sunarken, Nietzsche Platoncu
Sokrates’e doğrudan saldırmaktadır. Nietzsche’nin
Müziğin Ruhundan Tragedyanın
Doğuşu (The Birth of Tragedy Out of the Spirit of Music)
adlı eserinde Aristofanes’in
komedisi ile ilgili neredeyse suskun olduğuna işaret eden Strauss, bunun yanında
Aristofanes’in eleştirisini Platoncu Sokrates için kullandığını belirtmektedir. Strauss’a göre
Nietzsche, adaleti ya da dindarlığı eleştiren Sokrates’e karşı çıkan Aristofanes’in, adaleti ya
da dindarlığı savunacak Sokrates’e de aynı temelde saldırabileceğini ima etmektedir; bkz.
Strauss,
Socrates and Aristophanes, s. 8.
3
Strauss, “The Origins of Political Science…”, s. 157-158.
4
Strauss, “a.g.m”, s. 160-161.