2016 Xarakatli 1p65. p65
O‘YIN JARAYONIDA YUKLAMANI
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1.22. O‘YIN JARAYONIDA YUKLAMANI
ÒAQSIMLASH Harakatli o‘yinda har bir o‘yin qatnashchisining im- koniyatini hisobga olish juda qiyin, shuningdek, uning shu vaqtdagi jismoniy holatini ham. Shuning uchun birdaniga mushakni haddan tashqari taranglashtirish tavsiya qilinmay- di, chunki u tez charchab qolishni keltirib chiqaradi, nafas olishni sekinlashtirishni talab qiladi. Buning uchun optimal yuklamani ta’minlash shart. Yuklamani intensiv tez borishini dam olish bilan almashtirib borish kerak. O‘yinni o‘tkazishga kirishishdan oldin, bolalarning kay- fiyatini va oldingi faoliyatini hisobga olish zarur. Agar o‘yin katta jismoniy yoki aqliy zo‘riqishdan keyin o‘tkazilsa (sinfda nazorat ishidan keyin yoki dalada ishlash), keyin katta zo‘riqishni talab qiladigan usullardan mustasno bo‘lgan kam harakatli o‘yinlarni taklif qilish kerak. Mashg‘ulotlar vaqtida intensiv o‘yin kam harakatli o‘yin bilan almashtirib boriladi. Shuni hisobga olish kerakki, o‘ynovchilarning jo‘shqin holati orttirilganda o‘yinda yukla- 59 ma oshadi. Biroq o‘yinga berilib ketgan o‘ynovchilar bir- biridan oshib ketishga harakat qilib, imkoniyatlarini hisobga olishmaydi va ko‘p kuch sarflanadi, bu esa sezgi me’yorlarini yo‘qotadi. Bolalar o‘yinlarda tez-tez kuchlariga ortiqcha ishonib, charchashning kelib chiqishini sezmaydilar. Shuning uchun rahbar ularning kayfiyatiga, tayyorgarligiga, salomatlik holatiga ishonmasligi kerak. Chunki kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarga beriladigan yuklama, kattalarga qaraganda asta-sekin oshirib boriladi. Garchi o‘yinchilarda hali dam olishga ehtiyoj sezilmasa ham gohida o‘yinni to‘xtatish mumkin. O‘yinda yuklama o‘yin qatnashchilarining umumiy harakatchanligini oshirish yoki kamaytirish bilan taqsimlab boriladi. Yuklamani o‘zgartirish uchun har xil metodik usullar mavjuddir. Buni qisqa vaqtli tanaffuslarda xatoni tahlil qilish, ochkolarni hisoblash, o‘yin qoidalarini aniqlash, yordamchilarni tayinlash, yugurib o‘tish uchun masofani qisqartirish, o‘yinda takrorlash sonini kamaytirish va hokazo. Shuning uchun ulardan foydalanishni uyushtirish mum- kin. Ularning faolligini oshirish uchun o‘ynovchilarni guruh- guruh bo‘lib, boshqa joyga yugurib o‘tish masofasini orttirib boriladi va qo‘shimcha to‘siqlar bilan to‘ldirib, o‘yin qatnash- chilarining harakatchanligini oshirish mumkin. O‘yinboshilar uzoq vaqt davomida dam olmasdan hara- katda bo‘lishga yo‘l qo‘ymaslik shart. O‘yinboshilarni vaqt- vaqti bilan hattoki ular g‘olib bo‘lolmasalar ham almashtirish tavsiya qilinadi. Barcha o‘ynovchilar iloji boricha taxminan bir xil yuklama olishlari shart. Shuning uchun o‘yinda mag‘lub bo‘lgan o‘yinchilarni (agar bu o‘yin qoidasida talab qilinsa) faqatgina qisqa vaqtga chiqarish mumkin. Eng yaxshisi ularni o‘yindan chiqarmaslik kerak, uning o‘rniga jarima ochko berilgani ma’qul bo‘ladi. Òibbiy nazorat ma’lumotlarini hisobga olgan holda, alohida diqqat-e’tibor zaif bolalarga qaratilishi zarur. Ular uchun yakkama-yakka yuklama berish, ya’ni qisqartirilgan masofa va yengillashtirilgan topshiriq o‘yinda bo‘lish vaqtini qisqartirilishi maqsadga muvofiqdir. 60 Ochiq havoda o‘tkaziladigan o‘yinni davom etishi ob- havo sharoitiga bog‘liqdir. Ochiq havoda o‘tkaziladigan mashg‘ulot vaqtida organizmga harakatning fiziologik ta’sir etishi oshib boradi. O‘yindagi yuklama o‘yin maydonchasining katta- kichikligiga bog‘liq bo‘ladi: maydon qanchalik katta bo‘lsa, o‘yin qatnashchilari shunchalik ko‘p yuklama oladilar. Shunday qilib, taqsimlash o‘yin o‘tkazish sharoiti va meto- dikasi bo‘yicha aniqlanadi. Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|