3-bob. Fazoviy ma’lumotlar va ularning ilmiy asoslari

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
57 

ma’lumot qayta ishlanmagan faktlar, sonlardir, axborot esa qayta 
ishlangan ma’lumotlardir; 

ma’lumot axborotga bogʻliq emas, ammo axborot unga bogʻliq; 

ma’lumot oʻziga xos emas, axborot esa oʻziga xosdir; 

ma’lumot hech qanday ma’no bildirmaydi, axborot esa mantiqiy 
ma’no bildirishi kerak; 

ma’lumot 
xomaki 
material 
hisoblansa, 
axborot 
tayyor 
mahsulotdir.
3.1-rasm
. Qayta ishlanmagan ma’lumot − kosmik surat (a) va qayta ishlangan 
ma’lumot, ya’ni axborot (b) 
(Manba: 
http://www.paulbolstad.net/gisbook.html
) 
 
Geografik ma’lumotlar
. Geoaxborot tizimida geografik ma’lumotlar 
qisqartirilib, geoma’lumot yoki inglizchasiga 
“geodata” 
deb nomlanadi.
 
Geoma’lumot bu geoaxborot tizimida qoʻllaniladigan formatga joylashtirilgan 
joyning geografik ma’lumotlaridir, ya’ni bunda ma’lumot oʻzida koordinatani 
mujassamlashtiradi va tizim ma’lumotni oʻqiyotgan paytida koordinatasini 
(joylashgan manzilini) ham oʻqiy oladi. Aniqroq aytadigan boʻlsak, geografik 
ma’lumotni fazoga nisbatan tavsiflovchi obyekt yoki jismlarning axborotlari 
yigʻindisi deb tushunishimiz mumkin. Bu 
X, Y, Z
koordinatalar yoki kenglik va 
uzoqlik bilan tavsiflanadi. Geoaxborot tizimida geoma’lumotlar har qanday 
ishning yuragi hisoblanadi va usiz tasvirlash va tahliliy ishlarni amalga oshirish 
imkonsizdir. 

---

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
58 
Hozirgi an’anaviy qogʻoz koʻrinishidagi kartalarda joyning relyefi, 
joylashgan oʻrni va yuzasi kabi ma’lumotlar bilan birga qoʻshimcha 
diagrammalar, jadvallar ham kiritilgan. Lekin qogʻoz kartaga koʻp miqdor va 
oʻlchamda jadval, diagramma va boshqa ma’lumotlarni kiritib boʻlmaydi, chunki 
bunday ulkan miqyosdagi ma’lumotlar tushunmovchilikka olib kelishi mumkin.