3 I. Bob. Adabiyotlar sharhi

Mavzuning dolzarbligi. Neft tarkibida uchraydigan azot tutgan geterosiklik birikmalar ham uchraydi. Ular orasida bir necha sinf organik moddalari ham bo’lib tarkibida azot, hamda boshqa moddalar ko’plab uchraydi. Ushbu moddalar tarkibidan azot tutgan birikmalarni ajratib olish hamda ularni sifat va miqdor analizini o’rganishdan iborat bo’lib ularni fizik-kimyoviy xossalarini aniqlash muhim vazifalardandir.
Neft tarkibidan ajratib olingan azot tutgan geterosiklik birikmalarni reaksion qobilyatlarini o’rganish, ularning umumiy va farq qiladigan xossalarini aniqlash dolzarb hisoblanadi.
Mavzuning maqsadi. Neft tarkibida uchraydigan azot tutgan geterosiklik birikmalarni ajratib olish, ularni turli xil kimyoviy xossalarini amalga oshirishdan,iborat. Shuningdek neft tarkibida uchraydigan azot, kislorod hamda oltingugurt tutgan birikmalarini sifat va miqdor jihatdan solishtirishdan iboratdir.
Amaliy ahamiyati. Neft tarkibida uchraydigan azot tutgan geterosiklik birikmalarni sintez usullarini ishlab chiqish, ularni reaksion qobilyatlarini o’rganishdan iborat. Neft tarkibidan olingan organik moddalarning tahlili uchun yuqori samarali yupqa qavatli xromotografiya uslubini tadbiq qilish, ishning muqobil sharoitlarini topishdan iborat.
Ilmiy yangiligi. Neft tarkibida uchraydigan organik moddalarni sintez qilish va ularni olishning muqobil sharoitlarini topish. Tarkibida azot tutgan geterosiklik birikmalar jumladan; aromatik aminlar, benzpirol, bnzkarbazol sintezini amalga oshirish hamda ularni kimyoviy xossalarini o’rganish.
Tadqiqot predmeti. Tadqiqotlar predmeti sifatida neft va ular tarkibida uchraydigan azot tutgan birikmalarni sintez qilib olish. Olingan azot tutgan geterosiklik birikmalarning turli xil kimyoviy xossalari asosida olingan moddalar.
.


I. Bob Adabiyotlar sharhi

1. Neft alkanlari, 2. Neft sikloalkanlari, 3. Neft arenlari va gibrid birikmalari, 4. Neftni qayta ishlashda hosil bo‘luvchi to‘yinmagan uglevodorodlar, 5. Neft tarkibidagi geteroatomli birikmalar va mineral komponentlar: a) kislorod­ saqlovchi birikmalar; b) oltingugurt saqlovchi birikmalar; v) azot saqlovchi birikmalar; g) smolasimon – asfalten birikmalar, d) mineral komponentlar; 6. Neftni qayta ishlashdagi termik jarayonlar. 7. Neftni qayta ishlashdagi termokatalitik jarayonlar. 8. Neft va uning mahsulotlarini oksidlash. 9. Neftni qayta ishlashdagi gidrogenizatsiya jarayonlari.

O‘zbekiston tabiiy gaz, gaz kondensati va neft konlariga boy bo‘lib, 5 ta regionga ajratilgan:
Ustyurt;
Buxoro – Xiva;
Janubi-g‘arbiy Xisor;
Surxondaryo;Farg‘ona