4-iii psihologija tur indd

80
Psİkolojİ
HASTALAR VE SAĞLIK ÇALIŞANLARIN 
DUYGULARININ PRATİK AÇISI
GİRİŞ
Tedavi sürecinde hastanın duygularına olumsuz etki eden durumun 
sayısı çoktur. İşlerimizi organize etmeye ve hastanın psikolojik yaşamı kar-
şısında duyarlı olabilirsek, bu durumların çoğu büyük emek sarfetmeden 
önlenebilir. Muayenehanelerde bekleme en kritik duygusal durumlardan 
biri uzun sürecek bekleme olabilir çünkü hasta beklemeyi bir aşağılanma 
olarak yaşayabilir. Hastanelerde de kritik durumlar vardır ve bunlar has-
taların memnuniyetsizliğini artırır. Örneğin hastanın bölüme yatırılması 
sırasında çalışanın pasif davranışı, kalabalık hastanın bulunduğu odaya 
yerleştirilmesi, hasta karşısında sıradan davranış, samimiyetin gözardı 
edilmesi (başka insanlar karşısında çıplak soyunmasını istemek) olumsuz 
netice verir.
Bundan dolayı hasta için hoş olmayacak şeyler konusunda düşün-
memiz ve aynılarından çekinmemiz gerekiyor. Kendimizi hastanın yerine 
koymamız iyidir (“Ben onun yerinde olsaydım kendimi nasıl hisseder-
dim?”).
HASTANIN DUYGULARINA NASIL ETKİ 
EDEBİLİRİZ?
Pozitif duyguların teşvik edilmesi
Sağlık çalışanı hastanın duygularına bir hayli etki etmektedir, bun-
dan dolayı kendi işi ve kişiliğiyle hastanın psikolojik yaşamının iyileşmesi-
ne katkı sunmalıdır. Metnin devamında verilen birkaç öğüt faydalı olabilir:
◆ Hasta hastane bölümüne alınırken kendinizi takdim etmelisiniz, 
selamlaşma ve tokalaşma hastaya cesaret verir ve “kapıları açar”, hastayı 
çalışanlar ile tanıştırınız, odasına götürüp diğer hastalarla tanıştırınız.
◆ Hastaların sorularına dikkatle cevap veriniz, fazla vaadlerde bu-
lunmayınız, cesaretsiz de bırakmayınız. Teşhis konusunda diyaloga gir-
meyiniz hastalıkla ilgili tahminler yapmayınız (bu konular doktorlara 
aittir) daha yüksek mevkideki çalışanların mesuliyet alanına girmeyiniz. 

---

81
sağlık mesleki okullar için
Hasta bölüm çalışanlarını eleştirdiği zaman bile söylediklerine kulak veri-
niz. Eleştirisi yerinde ise hataları düzeltmeye çalışınız, hasta haklı değilse 
bunun neden böyle olduğunu açıklayınız. Hastayı dinlemeye bilen, onun 
güvenini kazanır.
◆ Hasta kendi samimi hayatıyla ilgili bir sırrını söylediyse kimseye 
söylemeyin, başkalarına taşımayın. Bunun hastalıkla alakası varsa sadece 
doktora kısa çizgilerde açıklama yapınız.
◆ Dostane olunuz ama aşırmayınız, durumuna gülmeyiniz, bugün 
bir şeye izin vermek, ertesi gün is aynısını yasaklamak iyi değildir, tüm 
hastalar karşısında aynı ölçüde hoş davranmaya çalışınız.
◆ Duygusal açıdan dengeli olmaya çalışınız, çünkü bugün neşeli er-
tesi gün ise hüzüntülü olanlar hastalara pozitif etki etmez. Duygularınız 
hastaların duygularıyla uyum içinde olsun. Şakalar söylemeyiniz, hastanın 
ağrıları ya da ağlayacağı varsa ona gülmeyiniz, her zaman dikkatli olunuz.
◆ Her sabah hastaları selamlama ve nasıl olduklarını sorma alışkan-
lığını oturtunuz.
◆ Beklemesi gerekiyorsa, yaklaşık ne kadar bekleneceğini söyleyiniz, 
saatlerce beklemek gerekiyorsa “birkaç dakika beklemek lazım” demeyi-
niz.
◆ Koridorda ziyaretçilerle karşılaşırsanız hangi hastayı aradıklarını 
sorunuz, kapıdan kapıya dayanıp kendi başına aramalarına izin vermeyi-
niz. Hastalar yabancılar tarafından görülmelerini istemezler.
◆ Ziyaretçilerin hastalara olumsuz etkide bulunduklarını gördüğü-
nüz zaman, kimseye çaktırmadan ortalıktan uzaklaştırınız.
◆ Hastaları daha sık gözetleyiniz, hasta unutulmaktan hoşlanmaz.
◆ Hastanın adını ve kendisi hakkında söylediklerini belleğinize ko-
yunuz, bu şekilde onun güvenini kazanacaksınız ve konuşma nedenleriniz 
olacaktır.
◆ Daha yaşlı hastalara çocukmuş gibi davranmayın, yani onlara amı-
ca veya teyze kelimeleriyle hitap etmeyiniz. 
◆ Hastaların sizin kişisel sorunlarınızla yüklemeyiniz, onların zaten 
kendi problemleri var.
◆ Profesyonel ve mesul davranınız ve her defasında hastalara siz hiz-
met sunduğunuzu hatırlayınız.

---

82
Psİkolojİ
KENDİ DUYGULARIMIZI NASIL 
KONTROL EDELİM
Duygular bilhassa yoğun olanları, gözlemlerimizin nesnelliğine ve 
bütünsel davranışlarımıza etki eder.
Bu büyükler, olgun insanlar, kendi duygusal yaşamlarını kontrol al-
tında tutmaktadırlar ve bu şekilde hastalar ile çalışmaya ve umumi olarak 
hayata nesnel yanaşımları vardır. Bunun için kimi bilinen, yani önemli il-
kelerden hareket etmeleri gerekmektedir:
◆ Kendi duygularımızla yüzleşmek - üzgün, kızgın, yılmış oldu-
ğunuzu kabul edin. Aksi halde kendinizi aldatmış olursunuz, içinizdeki 
memnuniyetsizlik ve gerginlik artar, uygun olmayan bir yerde ve başka in-
sanlar karşısında öfk e veya hiddet ifade etmeniz olasıldır. Kendi duygula-
rımızı ve nedenleri incelediğimizde, içimizdeki gerginlik azalmaya başlar. 
◆ Beden faaliyeti - bütünsel sağlığa pozitif etki eder. İnsan beden fa-
aliyeti üzerinden meslekten de kaynaklanan duygusal basınçtan kurtulur. 
Sizin şahsiyetinize uygun bir beden faaliyeti seçiniz, gerek varsa doktoru-
nuzla danışınız. Bazı insanlar spor için zamaları olmadığını iddia ederler. 
Ancak 24 saat zarfında kendi sağlığımız için her defasında zaman bulabi-
liriz, bunun için günümüzü iyi organize etmemiz lazım.
◆ Hoş olmayan yaşantılar için hazırlıklı olunuz - hazırlık onları daha 
kolay karşılamanıza yardımcı olacak. Huzursuz ya da gerginseniz, herhan-
gi bir işe sarılınız çünkü iş gerginliğinizi azaltacaktır. Mümkünse duygusal 
açıdan kritik olan durumlardan kaçının, ama bu iş görevlerinden kaçın-
mak demek değildir.
◆ Sağlık çalışanı mesleği zor bir meslektir, çünkü insan her gün ağır 
durumlarla karşılaşmaktadır, her iş günü hüzün, hastalık, ölüm ile karşı-
laşmaktadır. Çoğu kez iş yerinde yaşananları eve taşırlar ve onlardan ko-
lay kurtulamazlar. Zihinsel hijyen açısından sağlık çalışanı mesleği, bu işi 
yapmakta olan insanın sağlığını tehlikeye atmaktadır. Bu iddiadan yana 
yapılan sayısı çok araştırma, bu branştaki sağlık çalışanlarının diğer branş-
lara kıyasen daha büyük sıklıkla nörotik ve psikonörotik tepkiler yaşadık-
larını göstermektedir. Öte yandan diğer mesleklere kıyasen kendi sağlık-
ları için fazla hesap yürütmedikleri de ilginçtir: doktora gitmeyi erteler, 
hissettikleri semptomları gözardı eder yani kısacası kendileri hakkın-

---