4-iii psihologija tur indd

86
Psİkolojİ
veya insanın ta kendisinden (früstrasyon ve çatışmalar) kaynaklana-
bilir. Kaygı duygusu, insanın kendi şahsiyeti için önemli olan değerler 
sisteminin tehlikeye sürüklendiği duygusundan kaynaklanır. Çağdaş 
toplumda meydana gelen olaylar da kaygı duygusunun belirmesine ne-
den olabilmektedir. Bu hastalık genelde nevroz ve psikoz hastalarında 
görülür.
PSİKOTRAVMA
 - bu durumun nedeni dış psiko-sosyal or-
tamdan kaynaklanır. Bu ortam insan psikolojisini etkiler insanın kişi-
liğine olumsuz yansıyabilecek ağır ruh bozukluklarına neden olabilir. 
Psikotravma (ruhun zedelenmesi) aniden: yoğun duygu şokları (sevi-
len şahısın ölümü) iş yerinin kaybedilmesi, büyük maddi zarar, hayati 
tehlike, korkulu sahneler (deprem, cinayetler, savaş), aşkta başarısızlık 
dolayısıyla anında belirebilir. Bunun yanı sıra psikotravmanın yoğun-
luğu ve uzunluk süresi de önemli faktördür. Kişi psikotravmaya nasıl 
tepki gösterecek, onun psikolojik yapısı ve duygusal dengeliliğine bağlı-
dır. Bazan psikotravma insanın ruhunda daimi bozuklukların meydana 
gelmesine neden olmaktadır.
HOSPİTALİZM
 - İnsanın karşılanmayan duygusal ihtiyaçları 
dolayısıyla beliren patolojik olgudur. İnsanın beden ve ruh birliğinden 
ibaret olduğunu daha önce söyledik. Bedene gıda, su, temizlik gerektiği 
gibi, ruhada diğer insanlar ile duygusal bağlanması gereklidir. Sevgi, ço-
cuklar karşısında sevgi ve kaygı, büyüklere ve genelde insanlara doğru 
sevgi sözkonusu. Çocuklarda hospitalizm genelde enstitülerde geçiri-
len uzun zaman (mesela kimsesiz çocuklar yurdu, hastaneden geçirilen 
uzun zaman) kendibaşına kalma, yetersiz motivasyon ve duygusal bağ-
ların kopukluğu dolayısıyla belirmektedir. Sevgi eksikliği yani duygusal 
deprivasyon (çocuk annesinden ayrıldığı zaman) başlangıçta sonsuz 
ağlama ve yemeyi reddetme ile ifade edilir. Sağlık çalışanları bu dönem-
de annenin rolünu tatmin etmediği halde çocuk pasif, suskun olur, geri-
ye çekebilir, (hijyen alışkanlıkları olduysa, altına yapmaya başlar ve öyle 
denilen  rokinler belirebilir (çember içinde dönmeler). Bu durumlar 
farklı şekilde ifade edilir, mesela çocuk oturur ve saatlerce ileri doğru 
salanır, ya da yatakta yatarken başını sağa sola çevirir veya duvara vu-
rur. Hospitalizm 2-3 yaşindaki çocuklar için en ağırdır ve süresine bağlı 
olarak çocuğun gelişimine olumsuz neticeler bırakabilir (psikofizik ge-
lişiminde geri kalır, ya da duygusal açıdan soğuk bir kişi olarak gelişir).

---

87
sağlık mesleki okullar için
Hospitalizm uzun bir süredir. Hastanede yatan büyüklerde de be-
lirebilir. Hastalar pasif olur, hastane havasından hoşlanıyorlarmış gibi 
izlenim bırakarlar, gerçekdışı beklentileri vardır, egosentrik olurlar. 
Sosyal problemleri olan hastalarda bu durum daha belirgindir (yanlız-
lar, kötü hayat şartları, işsizlik vb). 
Hospitalizmin önlenmesi bakımında sağlık çalışanların rolü çok 
büyüktür. Çocuklar ile yapılacak çalışmalarda annenin yerini almalı, 
onu konuşmaya, yürümeye teşvik etmeli.
Büyükler ile yapılacak çalışmalarda, konuşma aracılığıyla hasta-
nın öz güvenini güçlendirmeli, aktif olmaları ve dış dünya ile ilişkileri 
kesmemeleri yönünde ısrarcı olmalıdırlar. 
PSİKOSOMAT HASTALIKLAR
 çağdaş insanın en sık rastla-
nan hastalıklarından biridir. Yoğun yaşama dinamiği sonucu olarak 
belirmektedirler. İnsanlar her gün hoş olmayan duygusal yaşantılara 
mağdurdur ve bunlar
 
hastalığın belirmesine yol açan baş nedenlerden 
biridir. Demek nedenler insan ruhundadır ve bunun neticesi olarak 
bedensel (somatik) patolojik-anatomik değişiklikler meydana gelmek-
tedir. Örneğin uzun süreli stres durumunda yüksek tansiyon daimile-
şir ve hipertansiyon hastalığı gelişir. Kalp kasının uzun süre ile daha 
yoğun çalışması nedeniyle kalpte hipertrofi gelişir. Kanda pıhtılaşma 
olur, kolaylıkla tromb meydana gelir ve miyokard enfarktüsü gelişir. 
Gastrointestinal sisteminde ülser, helikobakter pilori, kolit ve benzeri 
hastalıklar en sık rastlanan patolojik belirtilerdir. Uzun süren stresli du-
rumlar bağışıklık sistemine de olumsuz yansır, dolayısıyla insan daha 
sık enfeksiyonlara yenik düşer ve kanserojen hastalıklara daha yatkın 
olur. Kasların aşırı gerginliği bedende farklı ağrılar bilhassa baş ağrıla-
rının belirmesine neden olur. Şeker hastası olma ihtimali artar. Uzun 
süreli psikolojik gerginlik organizmayı ek olarak yıpratır ve depresyon 
habercisi olabilir. 
Günümüzde çok sayıda psikosomat hastalığın mevcut olduğu tes-
pit edilmiştir ve tıbbın tüm branşlarında görülmektedirler. Bu hastalık-
ların tedavisi iki doğrultuda olmalı: hastalanan organ (patolojik-anato-
mik değişiklikler) tedavi edilmeli ve hastalığa yol açan psikojen faktör 
ortadan kaldırılmalı. Tedavi genelde uzun süreli ve belirsizdir. 
Bu açıklamanın ardından, bu hoş olmayan duygusal rahatsızlık-
ları nasıl önlemek, hastalığı nasıl önlemek ve aynı zamanda çağdaş ya-

---

88
Psİkolojİ
şamın yoğun temposuna nasıl adım uydurmak, sorusunu soracaksınız, 
elbette.
Bu soruların cevabı çok basittir - relaks olmaya öğreniniz!
Örnek 8.
Strese karşı 13 öğüt
◆ Yaptığınız işi seviniz. Daha iyi çalışacaksınız. Hedefinizi hayal 
ediniz yetenekleriniz sayesinde ona varmaya özen gösteriniz. 
◆ Stres faktörlerinizin listesini oluşturunuz, gereksiz güçlük ve 
hüsran yaratanları elimine ediniz.
◆ Sizin herkes tarafından beğenilmenizi aramayınız, buna ulaş-
mak imkânsızdır.
◆ Olduğunuz gibi görünün. Size ait olmayan bir dünyada yaşamak 
için boşuna yorulmayınız. Uyumlaşma enerjinizi boşuna sarfetmiş ola-
caksınız.
◆ Kendinizi düşünün.
◆ Gerekli olduğunda ortamdan ayrılınız, tartışmalara, telefon gö-
rüşmesine veya toplantıya son veriniz. Gereksiz yere kaybedilen müca-
deleden kaçmak daha iyidir. 
◆ Ne düşündüğünüzü ve ne hissetiğinizi söyleyin, bunu kendiniz 
için saklamayın.
◆ Kendi problemlerinizle yüzleşin, onlardan kaçmayınız ve yarına 
ertelemeyiniz. 
◆ Ailevi ve mesleki duygusal değişmeler için hazırlıklı olunuz. 
Aynı zamanda meydana gelebilecek aşırı çok değişiklik stres yaratabilir.
◆ Çalışma gününüze özel adaptasyon çabaları istemeyen hikayeler 
ve istikrar bölgeleri oturtunuz. 
◆ İzole olunuz ve gün içinde en azında on beşer dakikalık iki ara 
veriniz.
◆ Haft ada en azında 1.5 saat sporla uğraşınız. Uygun sporu seçin.
◆ Arabanıza aşırı derecede bağlı olmayın, yaya yürümeyi tercih 
edin. Çalışma yükünü azaltınız ve zamanınızı eğlencelere feda etmeyi-
niz.

---