4-iii psihologija tur indd

10
Psİkolojİ
PSİKOLOJİ BİLGİLERİ NEDEN GEREKLİDİR?
Psikoloji bilgileri, insanı ve onun davranışlarını anlayabilmemiz 
için gereklidir. Bunun devamında, psikoloji bilgileri insanın yaşantıları ve 
davranışlarını öngörmemizde yardımcı olmaktadır. En önemli olanı, be-
densel ve ruh sorunları olan insanlara en iyi şekilde nasıl yardım edebili-
riz
 diye bizi öğretmektedir.
Psikoloji, sağlıklı insanın ruhu hasta insanın ruhundan çok daha 
farklı olduğunu öğretmektedir. Hasta insanların ruh sağlığı, beden rahat-
sızlığının türü ve ağırlığı, hastanın yaşı, en yakınlarının etkisi ve sağlık ça-
lışanlarının davranışına bağlıdır. Hastalığın neticesi hastanın ruh durumu 
ve onun davranışlarına bağlı olduğu defalarca kanıtlanmıştır.
Sağlık çalışanı kendi işi esnasında hastanın bir çok sorunuyla kar-
şılaşmaktadır, şöyleki psikolojiyle alakalı bilgisi bu doğrultuda kendisine 
yardımcı olmaktadır. Bu bilgiler iyi bir sağlık çalışanın kişiliğini zenginleş-
tirmektedir, çünkü sadece yardım etme isteğinin mevcut olması yetmez, 
bunun nasıl yapılabileceğinin de bilmek gereklidir.
RUH VE BİLİNÇ KAVRAMI
Ruh
, canlı maddenin belirli gelişme aşamasında meydana gelen 
yüksek organize maddenin özelliğidir. Hem insan hem de hayvanın ruha 
sahip oldukları düşünülmektedir. Ruh hayvanlarda basit
 
(sıradan) olduğu 
ve organizmanın sinir sisteminin gelişimciliğine göre farklı olduğu dü-
şünülmektedir. Hayvanlarda sevinç, üzüntü gibi duygular, hatırlama ve 
düşünme yeteneğinin mevcudiyeti ruhun var olduğunu gösterir, ancak 
onların davranışları sadece biyolojik gereksinimlerden dikte edilmektedir. 
İnsan en yüksek ruh şekline sahiptir ve buna bilinç denilir. Bilinç sade-
ce insanda vardır. Bilinç kavramını açıklamaya çaba harcayan çok sayıda 
tanımlar mevcuttur. En yaygın olan tanım da şudur: bilinç konkre-somut 
olarak psikolojik belirtilerin toplamıdır, bunun sayesinde insan kendi 
kimliğini bilir, zamana oryantasyonu vardır. İnsan bilinç yardımıyla kendi 
kişiliği, yaşadığı ortamın gerçeğini anlamakta, kendi davranışlarını buna 
göre yönlendirip ayarlayabilmektedir. Demek ki insan düşünmekte, algı-
lamakta, dikkat etmekte, aklında tutmakta, yani tüm oluşumların altyapı-
sı bilinç üzerinde kurulmaktadır. Hastanın bilinçli olup olmadığını tespit 
etmek istiyorsak, mantıklı olarak: Adınız nedir, nerede bulunuyorsunuz, 
bugünkü tarihi biliyor musunuz, gibi sorular sormalıyız.

---

11
sağlık mesleki okullar için
PSİKOLOJİ VE DİĞER BİLİM DALLARI
Bilimler sisteminde psikolojiyi hem fen hem de toplumsal bilim-
ler arasına sıralamkatayız. Fen bilimi olarak psikoloji insanı doğadaki en 
mükemmel varlık olarak incelemektedir. Aynı zamanda, insan toplumsal 
hayatını başka insanlarla paylaştığından dolayı toplumsal bilim olarak da 
sayılmaktadır.
Fen bilimi olarak: anatomi, fizyoloji, biyoloji ve diğer bilim dallarıy-
la, toplumsal bilim olarak da, sosyoloji, etnografya, felsefe, antropoloji ve 
diğer bilim dallarıyla yakın ilintidedir. 
İnsanda ruh ve beden çok derin temas içindedir ve biri birlerini et-
kilemektedirler. Aşağıdaki veriler ise bu savları doğrulamaktadır:
◆ Merkezi Sinir Sisteminde (MSSde) meydana gelen organik hasar-
lar, ruhsal süreçleri zedelemektedir (ör: düşünme, hatırlama, algılama vb.);
◆ Belirli ruh süreçleri, beyinin belirli merkezleriyle bağlıdır;
◆  Ruh hayatının gelişimi Merkezi Sinir Sisteminin gelişimi ile çok 
yakın bağlantıdadır;
◆ Güçlü duygu ve yaşantılar bedende değişikliklerin meydana gel-
mesine neden olmaktadır.
SAĞLIK ÇALIŞANI İÇİN ÖNEMLİ OLAN PSİKOLOJİ DALLARI
Psikolojide teorik ve praktik olmak üzere birkaç bilim dalı mevcut-
tur. Sağlık alanında çalışanlar şunlara bağlıdır:
1) Tıbbi Psikolojisini
, profilini göz önüne almaksızın, her sağlık ça-
lışan bilmelidir.
Tıbbi Psikolojisinin başlıca ödevleri şunlardır:
◆ Hastanın hastalık karşısındaki tutumu, sağlık çalışanın hastalık 
karşısındaki tutumu;
◆ Hasta-sağlık çalışanı (ve aksi) hattında beliren psikolojik belirtiler;
◆ Psikosomatik tepkiler (nedenin ruh planında bulunduğu oysa ne-
ticenin bedene yansıttığı psikosomatik hastalıklar (örneğin; mide ülseri);
◆ Somatopsikolojik tepkiler (nedenler beden kaynaklıdır, netice ise 
insan psikolojisine yansımaktadır, örnek: kanser korkusu);
◆ Hastanın ortam ile etkileşimi.
Psikolojinin bu dalı genel psikoloji ve kişilik psikolojisinin bilinme-
sine dayanmaktadır.

---

12
Psİkolojİ
2) Psikopatoloji
 - Genel olarak semptom (belirti) veya sendrom 
olarak kümeleşen ruhsal bozuklukların psikopatolojik özelliklerini ince-
leyen bilim dalıdır. Semptom ve sendromlar ağırlıklı olarak zihinsel bo-
zukluklardan meydana çıkmaktadır ve düzensiz psikolojik belirtilerden 
kaynaklanmaktadır.
3) Zihinsel hijyen
 - oldukça geniş çapta ve değişik şekillerde uygu-
lanmaktadır: medyalar aracılığıyla yayımlanan yayın ve klibler, okullarda 
düzenlenen dersler (sigara, alkol, uyuşturucu önleme kampanyaları), aha-
linin zihinsel sağlığını korumakla yükümlü özel enstitüler yardımıyla da 
uygulanmaktadır.
Zihinsel Hijyen görevleri şunlardır:
◆ Birincil (önleme anlamında); ahalinin zihinsel sağlığını korumak 
ve ilerletmek doğrultusunda değişik önlemlerin alınması demektir;
◆ İkincil- ruh hastalarının erken tespit edilip tedavi edilmesi.
◆ Üçüncül- tedavi edilen ruh hastalarının rehabilitasyonu ve toplu-
ma yeniden kazandırılmaları.
4) Klinik Psikolojisi
 - ruh hastalarının tanı ve tedavi anlamında in-
celenmesi ve araştırılmasıyla uğraşan Psikoloji dalıdır. Bu bilim dalı psiki-
yatrik enstitülerinde giderek daha geniş yer alan yeni tarihli psikoloji bilim 
dalıdır.
Alıştırma soruları (EVET ya da HAYIR ile cevap verilecek)
1. Bazı insanlar başkalarının düşüncelerini tanıyabilirler.
2. Yüksek alın yüksek zekâ işaretidir.
3. Sadece insanlarda düşünme yeteneği vardır, hayvanlarda yoktur.
4. İnsanın davranışı sadece terbiyenin neticesidir.
5. Çocuk iyiyi kötüden ayırt edebilme yeteneğiyle doğmaktadır.
6. Çabuk öğrenen, çabuk unutur.
7. Ceza, çocuğun iyi davranmasını öğretecek en iyi yöntemdir.
8. Şişman insanlar iyi niyetlidir.
9. Tüm hastalarda doktor korkusu vardır.
10. Aşırı okumak, zihinsel hastalığa neden olabilir.
11.  Daha yaşlı hastalarla, genç hastalara kıyasen daha zor işbirliği yapılır.
12. İnsanlarda ruh vardır, hayvanlarda yoktur.
Doğru cevaplar son sayfada bulunur.

---