4-iii psihologija tur indd

---

TEMEL PSİKOLOJİK BELİRTİLER
 ✓ 
DUYULAR VE ALGILAMA
 ✓ 
ÖĞRENME
 ✓ 
HAFIZA (BELLEK) VE UNUTMA
 ✓ 
DÜŞÜNME VE ZEKÂ
 ✓ 
DUYGULAR
 ✓ 
MOTİVASYON
 ✓ 
İLGİ VE TUTUMLAR

---

28
Psİkolojİ
Tüm iyi şeylerden bilgi en iyisidir: hiç kimse çalamaz, hiç kimse 
satın alamaz, çünkü bilgi yokedilemez.
Hitopadeşa
Bilmediği konusunda bilinçli olan en büyüktür.
Lao Ce
Bilgi akılda tutmakla değil, sadece kendi düşünme yeteneğiy-
le edinildiği zaman bilgidir.
Tolstoy
Bilim iki en güzel şeyi birleştiren hastalıktır: adalet ve güç.
Paolo Mandegaza
Dostumuzu ancak kaybettikten sonra tanırız
İtalyan Halk deyimi
Deha herkese benzer ama hiç kimse dehaya benzemez
Balzak
Sevginin yaşı yoktur, o her zaman doğar
Paskal
Seni sevdim ve seviyorum, eğer bu günah ise 
Allahıma yalvarırım günahlarımı hiçbir za-
man aff etmesin.
Moşin İbn al Ansari
Kahvaltını kendin ye, öğlen yemeğini dostunla paylaş, 
akşam yemeğini düşmanına ver.
Çin atasözü

---

29
sağlık mesleki okullar için
TEMEL PSİKOLOJİK BELİRTİLER
PSİKOLOJİK BELİRTİ KAVRAMI
İnsanın psikolojik hayatı oldukça zengindir ve sayısı çok psikolojik 
olaydan ibarettir: psikolojik süreçler (fonksiyonlar), psikolojik durum-
lar ve psikolojik özellikler
.
PSİKOLOJİK SÜREÇLER
 insanın ortam ile bağlantısını oluştur-
maktadır. Onlar insanın ortamdan aldığı,entelektüel açıdan incelediği ve 
uygun cevap verdiği duyular ve bilgilerin etkisi altında, bireyin ontogene-
tik gelişimi esnasında meydana gelmektedirler. Gerşekleştirdikleri görev 
gereğince şu gruplara ayrılırlar:
a. bilişsel (kognitif veya entelektüel): duyular, algılamalar, kavram-
lar, öğrenme, hafıza, düşünme;
b. duygusal- duygular, ruh halleri ve diğer duygusal yaşantıları kap-
samaktadır;
c. konatif- motivasyon ve irade aktivitelerini kapsar
PSİKOLOJİK(RUH) DURUMLAR
- yorgunluk, ısınmak, dalgınlık, 
dikkat, rüya, uyumak vb. Ruh halleri psikolojik süreçlerin gerçekleşme 
şekli, süratı ve icraatını belirlemektedir. Örneğin, derste dikkat etmedim 
ve hiçbir şey aklıma tutamadım- demek bir psikolojik süreci olan hatırla-
ma (psikolojik süreç) mümkün değilmiş, çünkü öğrenci dikkat (psikolojik 
durum) etmiyormuş. Ya da yorgundum ve öğrenemedim- demek yorgun-
luk (psikolojik durum) dolayısıyla öğrenci öğrenememiş (psikolojik sü-
reç). 
PSİKOLOJİK ÖZELLİKLER- 
bireyin göreceli daimi özellikleridir: 
karakter,
 
temperament (mizaç), ilgiler, tutumlar, yetenekler ve değerler.
Bu üç gurup insanın hayatında birlikte işlemektedirler ve kişilik 
olarak adlandırılan bir bütünsel organize edilmişlerdir. Bütün bu belirti-
ler tüm insanlarda mevcuttur, ancak farklı şekilde organize edilmişlerdir, 
farklı kalite ve yoğunlukla işlemekteler ve bunun sonucu olarak da insan-
lar arasındaki bireysel farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

---

30
Psİkolojİ
DUYULAR VE ALGILAMALAR
DÜRTÜ (UYARMA) VE DUYU KAVRAMI
İnsan sürekli olarak dış ortamdan gelen sayısı çok uyarı ile karşı-
laşmaktadır (renk, kokular, sesler, sıcaklık, soğuk vb.) bazan ise uyarılar 
insanın organizmasındaki değişiklikler sonucu da ortaya çıkmaktadır (ör. 
açlık, susamışlık, ağrı, tiksinti vb.) Uyarılar duyu organlarına etki eder, 
uyarıları alan organlar aff erent sinir yolları üzerinden merkezi sinir sis-
temi uygun duyu merkezlerine taşır ve orada duygu olarak adlandırılan 
fizik-kimya eşdeğerine dönüştürmektedir. İnsan evriminde her duyu or-
ganın belirli uyarı almaya uyumlaştığı bilinmektedir (örneğin göz sadece 
ışık, burun sadece koku almaktadır). Duyular cisimlerin bazı özelliğine 
aittir ve nesnel gerçeğin öznel yansımasını temsil etmektedir.
DUYU ÇEŞİTLERİ
Duyular uyarıların kökeni ve duyu organlarına göre ayrılır. 
Organizmanın dışında yerleşik olan duyu organları-eksteroseptörler tara-
fınan alınan (göz, burun, dil, deri, kulak) ve iç interoseptörler (iç organlar, 
kaslar, kemik, bezlerde) yerleşmişlerdir.
 DIŞ 
DUYULAR
Görme duyuları
- 390-800 milimikron uzunluğundaki ışık dalga-
larının göze etki etmesi sonucunda meydana gelmektedir. Mor ötesi ve 
kızıl ötesi ışıkları kaydedemeyiz, çünkü bu sınırların dışındadırlar. Renk 
duyusu şöyle meydana gelir: cisim tüm ışık dalgalarını emer ya da bir 
kısmını yansıtır veya güneş spektrumunun tüm renklerini yansıtır. İnsan 
gözü yaklaşık 180 renk ve bu renklerin on binlerce nüansını ayırt edebilir. 
Geleceğin sağlık çalışanı için önemli olan şudur ki, ahalide sıkça rastlanan 
bazı renk körlüklerini tanımalıdır. Burada her şeyden evvel daltonizm 
(insan kırmızı ve yeşil rengı ayırt edemez) ve ahromatizım (insan etrafın-
daki her şeyi siyah-beyaz-gri nüanslarda görmektedir. İlaçlar, test şiritleri 
ve diğer gereçler genelde renkli oldukları için, hastanın görme duyusunun 
nasıl olduğunu öğrenmeden yönerge vermemiz yanlış olur.
Dolayısız öğrenme alanında gözün %90 oranla iştirak ettiği tahmin 
edilmektedir.

---

31
sağlık mesleki okullar için
-İşitme duyuları
-16-20000 hertz gücündeki titreşimlerin kulağa 
etki etmesi sırasında meydana gelmektedir. İşitme duyusuyla sesler, hışır-
tılar, değişik sesler ve kelimeler işitebilir, onların gücünü ayırt edebiliriz;
-Koku duyuları
-kimyasal maddelerin koku algılayıcısına etki et-
tiğinde meydana gelir. Doğada bulunan cisimlerin kendi kokularına sa-
hiplerdir, öyleki cisimlerin sınıfl andırılmasından hareket ederek, kokular: 
çiçek, meyve, baharat ve benzeri kokulara ayrılır;
-Deri duyuları
- derideki ağrı, sıcak, soğuk, katı, yumuşak vb. algı-
layıcıları uyarıldığında meydana gelmektedir. Onlar insan için çok önem-
lidirler ve organizmada koruyucu rol oynamaktadırlar, çünkü dıştan gelen 
zararlı etkiler hakkında haberdar etmektedirler. 
-Tad duyuları
-ağzımıza koyduğumuz maddelerin tükürük bezle-
rinin etkisiyle çözümlenmesi sırasında meydana gelmektedir. İnsan çok 
sayıda temel tad ve tad kombinasyonları ayırt etmektedir. Tad duyuları 
insanın kalımı yani beslenmesi için çok önemlidir, neyi yiyebiliriz ve neyi 
yiyemeyiz diye bildirirler.
 
İÇ DUYULAR
İç duyular
- iç organlardan kaynaklandığını daha önce söylemiştik, 
iki tür mevcuttur:
-Organik duyular
-organların durumu yani zedelenen homeostaz 
hakkında bizi uyarır (açlık, susamışlık, ağrı, tiksinti)
-Hareket ve denge duyuları
- farklı aktiviteler sırasında bedenimi-
zin hareketleri ve pozisyonu hakkında bilgilendirir. Bu duyular sayesinde 
insan kısa zamanda çok sayıda motor aktivitesini öğrenebilmektedir. 
ALGILAMALAR 
ALGILAMA KAVRAMI
Duyular konusunda cisimlerin belirli özellikleri hakkında bizi bilgi-
lendirdiklerini söyledik, algılamalar ise bizi cisimlerle bütünsel olarak 
tanıştırmaktadırlar. 
Algılamalar entellektüel (kognitif) psikolojik süreç-
ler grubuna ait olan psikolojik süreçlerdir.
Algılamalar duyu temeli üzerine meydana gelirler, ancak onların 
basit toplamı değillerdir, çünkü duyular merkezi sinir sisteminde zihinsel 

---