4-MAVZU: DIQQAT
Reja:
1.
Diqqat xaqida tushuncha
2.
Diqqatning nerv fiziologik asoslari
3.
Diqqatning turlari va xususiyatlari
4.
Sezgilar xaqida tushuncha
5.
Sezgilarning tasnifi va turlari
Diqqat psixologik noyob hodisa bo‘lib, hozirgacha
ruhshunoslar u haqda
yagona fikrga ega emaslar. Ba’zi bir mualliflarning fikriga ko‘ra, diqqat istalgan
psixik jarayonda u yoki bu darajada
ishtirok etganligi sababli, mustaqil hodisa
sifatida o‘rganilishi mumkin emas. Boshqalar esa diqqatning psixik jarayon sifatida
mustaqilligini yoqlaydilar.
Bundan
tashqari, diqqatning psixik hodisalarning qaysi sinfiga tegishliligi
haqida ham turli fikrlar mavjud. Ba’zilarning ta’kidlashiga ko‘ra, diqqat – bu psixik
bilish jarayoni. Boshqalar diqqat har bir faoliyatning
zarur sharti ekanligiga,
diqqatning o‘zi esa ma’lum iroda kuchlarining ifodalanishini talab etishiga
asoslangan holda, diqqatni iroda va insonning faoliyati bilan bog‘laydilar.[1]
Diqqat hodisasini
tushuntirishning murakkabligi, uning «toza» ko‘rinishda
uchramasligidan iborat. Diqqat o‘zining bilish mazmuniga ega emas, u faqat boshqa
bilish jarayonlari faoliyatiga xizmat ko‘rsatadi. SHuning uchun diqqatni bilish
jarayonlarining o‘sish xususiyatlarini xarakterlovchi holat, psixofiziologik jarayon
sifatida o‘rganish zarur. Diqqat o‘zi nima?
Diqqat
– bu psixik faoliyatning biror-bir ma’lum narsaga yo‘nalganligi va
jamlanganligi.
Bu hayvonlar, shuningdek, inson diqqatlarining umumiy ta’rifi.
Insonga nisbatan
diqqat
ni ma’lum ob’ektlarga inson diqqatining, bir vaqtning o‘zida
boshqa ob’ektlardan chalg‘igan holda, yo‘nalganligi
va jamlanganligi sifatida
o‘rganish mumkin. Bu ta’rifdan diqqatning ahamiyatga molik belgilari uning
yo‘nalganligi va jamlanganligidan iborat ekanligi kelib chiqadi.
Psixik
faoliyatning