5-bob. Investitsiyalar hisobi mavzu bo’yicha tayanch iboralar

Nota (qarz majburiyati) (note) -
qisqa muddatli (3-6 oy) pulli dastak bo’lib, bank bilan kelishuv asosida qarz oluvchining o’z nomiga chiqariladi, 
bozorda joylashtirilishi kafolatlanadi va sotilmagan notalar sotib olinadi, rezerv kreditlar bilan ta’minlanadi. 
Optsion (option)- 
shartnoma (qimmatli qog’oz) bo’lib, xaridorga ma’lum bir qimmatli qog’oz yoki tovarni 
belgilangan muddatdan so’ng yoki ma’lum bir davr ichida qat’iy belgilangan narxlarda sotib olish yoki sotish 
huquqini beradi. 
Varrant (warrant) 
– optsionning bir turi bo’lib, egasiga belgilangan muddat ichida emitentdan 
imtiyozli sharoitda ma’lum bir miqdordagi aktsiyalarni sotib olish imkonini beradi. 
Fg’yuchers (futures)
–
qimmatli qog’ozlarni, valyuta yoki tovarlarni belgilangan narx va kelajakdagi belgilangan muddatda sotish yoki 
sotib olish borasidagi bajarilishi majbur bo’lgan qisqa muddatli standart shartnomalardir. 
Forvard kursi (forward 
rate)
- asosiy qarz summasining ma’lum bir o’zgarmas qismiga nisbatan belgilangan vaqtda to’lanadigan foiz 
stavkasining hajmi to’g’risida kelishuv bo’lib, u o’sha kundagi foiz stavkasidan past yoki yuqori bo’lishi mumkin. 

---

270 
Qisqa muddatli qimmatli qog’ozlar bilan bog’liq bo’lgan xo’jalik 
muomalalari ularni boshqa korxonalarning ustav kapitaliga ulush sifatida sotib 
olish, boshqa korxonalarga sotish hamda ularni saqlash bilan bog’liq bo’lgan 
xarajatlardan tashkil topadi. 
Boshqa korxonalardan ularning ustav kapitaliga ulush sifatida sotib olingan 
aktsiyalar, bank sertifikatlari, davlat va mahaliy zayomlarining foizli obligatsiyalari 
va boshqa qimmatli qog’ozlar hamda davlatga berilgan qisqa muddatli qarzlar 
bo’yicha qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar va ularning harakati bilan 
bog’liq bo’lgang xo’jalik muomalalari 5810-«Qimmatli qog’ozlar» schyotida sotib 
olish baholarida hisobga olinadi. Qisqa muddatli qimmatli qog’ozlarning harakati 
bilan bog’liq bo’lgan xo’jalik muomalalari quyidagi buxgalteriya o’tkazmalari 
bilan rasmiylashtiriladi: 
1. Korxonaga boshqa korxonalarning aktsiya, obligatsiya va boshqa 
qimmatli 
qog’ozlarini ularning ustav kapitaliga ulush sifatida sotib olsa: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 5100-«Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’larini hisobga oluvchi 
schyotlar»; 
Kredit 5530-«Boshqa maxsus schyotlar»; 
2. Agar korxona asosiy vositalarni berish hisobiga qimmatli qog’ozlar olsa: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 0100-«Asosiy vositalar hisobga olinadigan schyotlar» schyotining 
tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
3. Materiallarni berish hisobiga qimmatli qog’ozlar olsa: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 1000-«Materiallarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotining ikkinchi 
tartibli sintetik schyotlari bo’yicha; 
4. Tayyor mahsulotlarni berish hisobiga qimmatli qog’ozlarning qabul qilish: