5-bob. Investitsiyalar hisobi mavzu bo’yicha tayanch iboralar

Svop (swap)
– savdo qoidalariga amal qilgan holda bitta qarzni to’lash bo’yicha ma’lum bir muddat o’tgandan 
so’ng shartlarni o’zgartirish bo’yicha bitim.

---

271 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 2800-«Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar» ; 
5. Tovarlarni berish hisobiga qimmatli qog’ozlarning qabul qilish: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 2900-«Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
6. Nomoddiy aktivlarni berish hisobiga qimmatli qog’ozlarning qabul 
qilinishi : 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 0400-«Nomoddiy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotining 
tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
7. Qimmatli qog’ozlar valyuta schyotidan to’lash orqali xarid qilinsa: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 5200-«Chet el valyutasidagi pul mablag’larini hisobga oluvchi 
schyotlar» schyotining tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
8. Qimmatli qog’ozlarning naqd pul hisobiga xarid qilinishi: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 5000-«Kassadagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar» 
schyotining tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
9. Tovarlar ko’rinishida qisqa muddatli qarzlar berish: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 2900-«Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
10. Tayyor mahsulot ko’rinishida qisqa muddatli qarzlar berish: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
Kredit 2800-«Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotining 
tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti ; 
11. Sotib olingan obligatsiya va boshqa qimmatli qog’ozlarning sotib olish 
bahosi bilan nominal qiymatidan farqga: 
Debet 5810-«Qimmatli qog’ozlar» 

---

272 
Kredit 9590-«Moliyaviy faoliyatning boshqa daromadlari» 
Kredit 9690-«Moliyaviy faoliyat bo’yicha boshqa xarajatlar». 
12. Boshqa korxonalardan sotib olingan yoki korxona tomonidan ustav 
fondi hisobiga chiqarilgan aktsiyalar va boshqa qimmatli qog’ozlar 
sotilganda va qayta sotilganda: 
Debet 9220-«Boshqa aktivlarni sotilishi va turli chiqimi», 
Kredit 5810-«Qimmatli qog’ozlar». 
13. Boshqa korxonalardan sotib olingan yoki korxona tomonidan ustav 
fondi hisobiga chiqarilgan aktsiyalarni va boshqa qimmatli qog’ozlarni 
sotishdan pul kelib tushganda: 
Debet 5000-«Kassadagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar» 
schyotining tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
Debet 5100-«Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’larini 
hisobga oluvchi schyotlar» schyotining tegishli ikkinchi tartibli sintetik 
schyoti 
Debet 5530-«Boshqa maxsus schyotlar» 
Kredit 9220-«Boshqa aktivlarni sotilishi va turli chiqimi» buxgalteriya 
o’tkazmasi 
bilan rasmiylashtiriladi. 
14. Mol yetkazib beruvchilardan bo’lgan qarzdorlikni qimmatli qog’ozlarni 
berish hisobiga uzilishi: 
Debet 6010-«Tovar yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan 
Schyotlar» 
Kredit 5810-«Qimmatli qog’ozlar». 
5810-«Qimmatli qog’ozlar» schyotida hisobga olingan qisqa muddatli 
moliyaviy investitsiyalarni analitik hisob investitsiyalar va ob’yektlarning turlari 
bo’yicha, ya’ni sotib olingan qimmatli qog’ozlar turlari va ularni chiqargan 
korxonalar bo’yicha olib boriladi. Masalan, korxonalar 5810-«Qimmatli 
qog’ozlar» schyotida alohida «Davlat obligatsiyalari», «Mahalliy zayom 
obligatsiyasi», «Korxonalar obligatsiyasi», «Moliyaviy derbitlar» (alohida turlari 

---

273 
bo’yicha), shuningdek aktsiyaning turlari bo’yicha «Oddiy aktsiyalar» va 
«Imtiyozli aktsiyalar» uning ob’yektlari bo’yicha ham (aktsiyani chiqargan 
korxonalar bo’yicha) alohida analitik schyotlar ochib, ularning harakatini hisobga 
oladilar. 
Boshqa korxonalarga bir yil muddatgacha berilgan qarzlar summasi 5830-
«Berilgan qisqa muddatli qarzlar»schyotida hisobga olinadi. Bunda sodir bo’lgan 
xo’jalik muomalalari quyidagi buxgalteriya o’tkazmalari bilanrasmiylashtiriladi: 
1. Milliy valyutada berilgan qarzlar summasiga: 
Debet 5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar» 
Kredit 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag’lari» 
Kredit 5100-«Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’larini 
hisobga oluvchi schyotlar» schyotining tegishli ikkinchi tartibli sintetik 
schyoti 
Kredet 5530-«Boshqa maxsus schyotlar». 
2. Materiallarni, tayyor mahsulotlarni va tovarlarni qisqa muddatli 
qarzga berilishi: 
Debet 5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar» 
Kredit 1000-«Materiallarni hisobga oluvchi schtlar» schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
Kredit 2800-«Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar»schyotining 
tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
Kredit 2900-«Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar»schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
3. Berilgan qarzlar qaytarilganda: 
Debet 5010-«Milliy valyutadagi pul mablag’lari» 
Debet 5110-«Hisob-kitob schyoti» 
Debet 5530-«Bankdagi maxsus schyotlardagi pul mablag’larini hisobga 
oluvchi schyotlar»; 
Debet 1000-«Materiallarni hisobga oluvchi schtlar»schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti 

---

274 
Debet 2800-«Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar»schyotining 
tegishli ikkinchi tartibli sintetik schyoti; 
Debet 2900-«Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar»schyotining tegishli 
ikkinchi tartibli sintetik schyoti 
Kredit 5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar». 
Berilgan qisqa muddatli qarzlarning analitik hisob qarzlarni olgan 
korxonalar va berilgan qarzni qaytarib olish muddatlari bo’yicha yuritiladi. 
Korxonalarning mamlakat va chet el valyutalaridagi omonat sertifikatlariga, 
banklardagi depozit schyotlarga qilingan investitsiyalari va boshqa joriy 
investitsiyalarning harakati 5890-«Boshqa joriy investitsiyalar» schyotida hisobga 
olinadi. 
Korxonalarda ochilgan analitik schyotlar mamlakat hududidagi va chet 
eldagi qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar to’g’risidagi ma’lumot olish 
imkonini berishi kerak.