8-Mavzu. Shartnomalar nazariyasi Reja: Shartnoma tushunchasi

6. SHartnoma shartlarini bajarishga undovchi omillar 
Kuchli: 
tomonlarning 
mukofotlanishi shartnomada 
qayd 
etilgan 
muayyan 
vazifalarning 
bajarilishi 
bilan bog‟langan. 
O‟rtacha: «oqlash» 
doktorinasidan foydalanish 
tomonlarga majburiyatlarning 
bajarilishiga to‟siq sifatida 
kutilmagan holatlarni bahona 
qilish imkonini beradi. 
Kuchsiz: 
shartnoma 
tomonlaridan biri nazorat huquqini 
topshirganlik fakti uchun qat‟iy 
belgilangan mukofotni oladi. 
7. SHartnoma shartlarini bajarmaganlik uchun sanktsiya 
SHartnomaning 
o‟zida qayd etilgan huquqiy 
sanktsiyalar. 
Tomonlarning uzoq 
vaqtli o‟zaro hamkorlik 
qilishi 
davri 
mobaynida 
orttirilgan 
obro‟ning 
yo‟qotilishi. 
Ma‟muriy jazo, nazorat 
huquqini 
topshirganlik 
uchun 
kompensatsiyaning kam foydali 
shartlari 
8.Nizolar hal etiladigan instantsiya 
Sud 
Uchinchi 
tomon: 
arbitraj sud, hakamlar sudi. 
Nizolarni 
hal 
etish 
qandaydir uchinchi tomon jalb 
qilinmagan holda, hokimiyatdan 
foydalanish 
asosida 
amalga 
oshiriladi. 
9.
 
Nizolarni hal etish tartiboti samaradorligini cheklovchi omillar 
Sud 
tasarrufida 
bo‟lgan 
axborotning 
cheklanganligi. 
qonundan 
foydalanish narxi nolga teng 
emas. 
Hakamlar sudi yoki 
arbitraj sudining obro‟si. 
Uchinchi 
tomonga 
topshiriladigan 
vakolatlarning 
cheklanganligi 
(arbitraj 
bundan 
mustasno). 
Xufyonalik narxi noldan 
farq qiladi. 
Ma‟muriy nazoratni amalga 
oshirish xarajatlari. Har qanday 
nizo o‟zida tomonlarning nafaqat 
«ovoz berish», balki «chiqish», 
ya‟ni topshirilgan nazorat huquqini 
qaytarib olish huquqidan ham 
foydalanish imkoniyatini 
o‟zida 
mujassamlantiradi. 
10. Misollar 
Oldi-sotdi 
shartnomasi 
Franchayzing. Tabiiy 
monopoliyalarning tartibga 
solinishi. Transport, 
energetika va xomashyo 
kompaniyalari o‟rtasidagi 
uzoq muddatli shartnomalar. 
Ish beruvchi va yollanma 
xodim o‟rtasidagi shartnoma. Firma 
ichidagi munosabatlarning butun 
majmui.

---

O‟zbekistonda xo‟jalik shartnomalarini tuzish, bajarish, o‟zgartirish 
yoki bekor qilishning huquqiy asoslari “Xo‟jalik yurituvchi sub‟ektlar 
faoliyatining shartnoma-huquqiy asoslari to‟g‟risida”gi Qonun bilan tartibga 
solinadi. 
O‟zbekiston 
Respublikaida 
amalda 
bo‟lgan 
xo‟jalik 
shartnomalarining turlari 8.2-rasmda keltirilgan.