238
Əlbəttə, bacı məhəbbəti ən təmənnasız məhəbbətdir. Amma
məşhur adamın bacısı olmağı kim istəməz.
Fuad... Öz aramızdır, dost olsaq da, mən həmişə onu
cəsarətsiz, hətta bir az ağciyər, qorxaq bilirdim. Axı, o,
uşaqlıqda da, böyüklükdə də, heç bir vaxt heç kəslə, nəinki
dalaşmaz, vuruşmaz, ümumiyyətlə, qızğın mübahisəyə də
girişməzdi. O, həmişə kölgədə qalmağı, yan gəzməyi, az
danışmağı sevir. Heç kəsə qarışmır, heç bir qalmaqallı, cəncəlli
işdə iştirak etmir. həmişə sakit, həmişə dinc... Dünən Fuad
şücaət göstərdi. Xilasedicilər gələnəcən cumdu dənizə.
Doğrudan, görəsən Fuad dənizə baş vuranda onların qayığını
gördümü? Yəqin yox. O uzağı pis görür. Dayan, dayan, axı, o,
sahildə eynəkli idi. Hə, hə birinci dəfə cumanda tələsdiyindən
eynəklə cummuşdu. Yadıma düşdü, sonra zarafatla deyirdi ki,
aralıqda eynəyimi itirdim. Fuad cumanda qayığı görə bilərdi.
Amma görmüşdümü? Bəlkə də görmüşdü.
Adamı tanımaq olmur. Bəlkə Fuad elə bir hərəkət edəcək ki,
mən yenə bu fikri təkrar etməli olacağam. Bəlkə bu hərəkət
yaxşı yox, pis hərəkət olacaq. Bəlkə mən heyrət içində dərk
edəcəyəm ki, iyirmi il tanıdığım dostum bağlı kitabmış.
Elə isə yaxşı adam varmı? Axı, biz adamlara onların
bildiyimiz, eşitdiyimiz hərəkətlərinə, sözlərinə, rəftarına görə
yaxşı deyirik. Bəlkə bilmədiyimiz, eşitmədiyimiz, xəbərdar
olmadığımız başqa hərəkətləri, sözləri, rəftarı da var. Bəlkə
onları bilsək bu adamlara pis deyərik. Bəlkə Qəmər də, Sultan
da mənim üçün yaxşı adamlardır, başqa birisi üçün, onları
məndən yaxşı və yaxud məndən pis tanıyan adam üçün, lap
qonşu Həsən kişi üçün dünyanın ən pis insanlarıdır. Bəlkə
mərdimazar Həsən kişi özü də heç mərdimazar deyil, onun da
öz məntiqi, öz əsasları, bəraəti, üzrü var?
Bəlkə mən də beləyəm. Qəmər, Fuad, Sultan məni sadiq
dost, yaxşı adam sayırlar. Bir həftə sonra elmi şurada Fuadın
işinin əleyhinə çıxsam necə, onda da belə sayacaqlarmı? İyirmi
illik dostunun işini, həm də ona həyatı qədər əziz, əhəmiyyətli
downloaded from KitabYurdu.org
239
bir işini yerə vuran adam yaxşı adam sayıla bilərmi? Bəs bu işi
müdafiə etsəm, onda necə? Doğru olub-olmadığına şübhə
etdiyim bir iş haqqında dostluq xatirinə müsbət rəy verən adam
necə, yaxşı adamdırmı? Daxilən bu təcrübələrin doğruluğuna,
yanlışlığına inanmadan onlara qəhmər durmaq? Nəyə görə?
İyirmi illik dostluq naminə? Bu doğru hərəkətdirmi? Bəs onda
dostbazlıq nədir? Sabah Fuadın əleyhdarları məni dostbazlıqda,
şəxsi əlaqələrə görə elmi obyektivliyə xilaf çıxmaqda
təqsirləndirərkən, yalanmı deyəcəklər? Nə isə, çətin məsələdir.
Bir yandan da Qəmər... Həmişə də belə cəncəl işlər gərək
mənim boynuma düşə. Həmişə belə kələfləri mən açmalı
oluram. Həmişə... həmişə...
Kefim xarab olduqca yaddaş iblisi haradansa köhnə
dərdlərimi, umu-küsümü, gileylərimi qulağıma pıçıldayır və
mənim əhvalım daha da korlanırdı. Zarafat etmək iqtidarında
olsaydım, "Qəribi burda ağlamaq tutur" ifadəsi lap yerinə
düşərdi. Səbəb nə idi? Avtobusun Buzovnadan, heç bir şey
haqqında düşünməyib dincəldiyim, dostlar arasında qayğısız
günlər keçirdiyim Buzovnadan uzaqlaşıb Bakıya, ciddi və
mühüm problemləri, çətin məsələləri həll etməli olduğum
Bakıya yaxınlaşmasımı? Yoxsa, günəşli gündüzlərdən sonra bu
yağışlı axşamın cansıxıcı, zəhlətökən tutqunluğumu? Ya da
bəlkə iki abbasıdan ötrü camaatı ustalıqla aldadan ağbirçəyin
hiyləsi? İnsana inam, etibar kimi məfhumların nisbiliyi?
Başqasının hər bir həyəcanına, hər bir dərdinə, qəzasına şübhə
ilə yanaşmaq zəruriyyəti?
–Saxla, saxla, qadov alım, bir əylən...
Bu səs yenə də məni diksindirdi. Avtobus tormozlarını
xırçıldadıb dayandı.
–Bir dəqiqə gözlə.
Bayaqkı arvad maşından düşdü və tələsik küçəni keçdi.
Maşının içi etiraz sədaları ilə doldu:
–Bilet almır, hələ bir istədiyi yerdə maşını da saxladır.
–Əşi, sür gedək. Daha qayıdan deyil.
downloaded from KitabYurdu.org
240
–Arvadda bicliyə bax a!
Qonşum irişdi:
–Getdiyi yerə bezplatnı gəldi çıxdı, vəssalam. Daha səsi-
sorağı tapılmaz.
Doğrudan da arvad küçəni keçib bir dalana girmiş, gözdən
itmişdi.
–Şofer, sür gedək!
–Di ləngimə, gedək!
Şofer ayağını qaza basıb maşını hərəkətə gətirirdi ki, arvad
hövlnak dalandan yüyürüb əl elədi.
–Dayan, dayan, qadov alım, bir dəqiqə saxla!
Onun yanında bir qız da var idi. Arvadla qız nə barədəsə
danışırdılar. Səssiz filmlərdəki kimi biz onların danışdıqlarını
görürdük, amma eşitmirdik. Sonra qız arvada nə isə verdi və
arvad maşına tərəf gəldi.
–Konduktor, ay konduktor. Al bu sənin iki abbasın. Di sağ
olun, yaxşı yol.
Konduktor gülümsündü və bileti cırdı. Maşın tərpəndi. İndi
bütün sərnişinlər maşının arxa şüşəsindəki "filmə" baxırdılar.
Bu film insanlıq, düzlük, adamlara, doğruya, yaxşıya inam-
etibar haqqında idi. İnsanlarda olan böyük və əzəli bir ehtiyac
haqqında – sevinci də, dərdi də, fərəhi də, həyəcanı da
bölüşmək ehtiyacı haqqında. Kadrda filmin baş qəhrəmanı,
camaatın əlaqəsini bayaqdan bəri üç dəfə dəyişdirən, sifəti
təəssüf və eyni zamanda nə isə bir arxayınlıq ifadə edən arvad
idi.
O, get-gedə kiçilir, evlərin, ağacların, yeldəyirmanlarının
arxasında qalıb gözdən itirdi. Amma o, konduktorun
çantasındakı iki abbasıdan başqa avtobusda nə isə ayrı bir şey
də qoyub getmişdi. Daha doğrusu, qoyub qalmışdı. Gedən biz
idik. Şofer kabinəsindən boylanıb dedi:
–Rəhmətliyin qızı. Nə vacib imiş. Qiyamət ha qopmur. O
sağ, biz salamat.
Canlı zərb-məsəllər almanaxı təsbehini çevirə-çevirə sözə
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |