Ab’den f‹nansman olanaklari

vrupa Birli¤i, siyasi ve ekonomik iliflki

içinde  bulundu¤u  geliflme  yolundaki

ülkelere  çeflitli  bafll›klar  alt›nda  mali

yard›m sa¤lamaktad›r. AB’nin sa¤lad›¤›

mali imkanlar iki genel kategoriden oluflmaktad›r:

Hibe yard›mlar ve krediler. Hibe yard›mlar esasen

e¤itim ve sa¤l›k gibi sosyal amaçl› projelere veril-

mektedir. Bu sayede AB, yard›m› alan ülkenin çe-

flitli kamu hizmetlerini gelifltirmesi ve bu hizmet-

lerin  standard›n›  yükseltmesi  için  gerekli  finans-

man ihtiyac›n›n bir k›sm›n› karfl›lama yoluna git-

mektedir. Hibe yard›mlardan büyük ölçüde mer-

kezi ve yerel yönetimler ile çeflitli bakanl›klar ve

di¤er kamu kurum ve kurulufllar› yararlanmakta-

d›r. Bu yard›m kalemi alt›nda ayr›ca demokratik

standartlar›n  yükseltilmesi,  insan  haklar›n›n  ko-

runmas›, hukuk devleti ilkesinin hayata geçirilme-

si  gibi  AB’nin  öncelik  atfetti¤i  alanlarda  faaliyet

gösteren sivil toplum kurulufllar›na da finansman

sa¤lanmaktad›r.

AB yard›mlar›n›n ikinci kategorisini ise Avru-

pa Yat›r›m Bankas› (AYB) kredileri oluflturmakta-

d›r.  Söz  konusu  krediler  ülkenin  ekonomik  kal-

k›nmas›na hizmet edecek kamu veya özel sektör

projelerine verilmektedir.  AYB bu amaçla ulusla-

raras›  piyasalardan  borçlanmakta  ve  kendi  yük-

sek  reytinginin  sa¤lad›¤›  düflük  finansman  mali-

yeti sayesinde edindi¤i ucuz finansman kaynakla-

r›n› ucuz kredilere dönüfltürmektedir.

AB’nin bu iki belli bafll› finansman arac›n›n iki

ortak özelli¤i bulunmaktad›r. Bunlardan birincisi

her iki yöntemin de proje finansman› modeli ile

yürütülmekte  olmas›d›r.  Baflka  bir  deyiflle,  ister

hibe yard›m olsun ister kredi olsun, AB fonlar›n-

dan istifade etmek isteyen taraf›n, bu paran›n na-

s›l  kullan›laca¤›na  dair  bir  proje  sunmas›  gerek-

mektedir. Finansman, an›lan proje  incelendikten

sonra ve yard›m programlar›n›n çerçevesini olufl-

turan yönetmeliklere uygunlu¤u teyid edildikten

sonra sa¤lanmaktad›r. 

‹kinci ortak özellik ise yard›m programlar›n›n

AB’nin dönemsel olarak kabul etti¤i belli yönet-

melikler çerçevesinde yürütülmekte olmas›d›r. AB

gerek kredi gerek hibe yard›mlar için birkaç se-

neyi kapsayan mali iflbirli¤i yönetmelikleri ç›kar-

maktad›r.  Bu  yönetmelikler  ile  mali  kaynaklar›n

tahsis edilece¤i öncelikli alanlar ve ülkeler belir-

lenmektedir. Ayr›ca bu finansal araçlar›n kullan›-

m› hakk›nda gerekli di¤er bilgiler de bu yönetme-

liklerde yer almaktad›r. Söz konusu yönetmelikler

asl›nda  AB’nin  mali  iflbirli¤i  konusundaki  global

stratejisini  çizmekte  ve  bu  stratejinin  yürürlü¤e

konma flartlar›n› belirlemektedir.

AYB K

KRED‹LER‹

Bankan›n  T

Topluluk  dd›fl›  ffaaliyetleri  hhakk›nda

genel bbilgiler

AYB,  Birlik  d›fl›ndaki  ülkelerde  de¤eri  en  az

25 milyon Euro olan büyük ölçekli projelere kre-

di vermektedir. AYB kredileri tamamlay›c› nitelik-

te  olup,  genelde  projenin  azami  yüzde  50'sine

denk  gelen  pay›n›  karfl›lad›¤›ndan,  kamu  veya

özel sektör yat›r›mc›s›n›n kendi taraf›ndan sa¤la-

mas›  gerekece¤i  asgari  finansman  miktar›  12,5

milyon Euro’dur. 

AYB,  buna  karfl›l›k,  maliyeti  25  milyon  Eu-

ro'dan az olan projelere do¤rudan finansman ver-

memektedir. Banka, bunun yerine, üçüncü ülke-

lerde KOB‹ giriflimlerinin desteklenmesi için ara-

c›s›  olan  baz›  belirli  finans  kurumlar›na  global

borçlar tahsis etmektedir. KOB‹'lerin sanayi veya

alt yap› projelerinin finansman› için daha küçük

miktarlardaki bu kredilerden yararlanabilmek için

do¤rudan  yetkili  finansman  arac›  kurumlar›na

baflvurmak gerekmektedir. 

AYB ffinansman›na eehil oolan yyat›r›m p

projeleri

AYB'nin finanse etti¤i yat›r›m projeleri, önce-

lik verdi¤i afla¤›daki sektörlere yöneliktir:

1. Ulaflt›rma ve telekomünikasyon altyap›lar›, 

2. Enerji, 

3. Sanayi ve hizmet sektörü ve,

4. Çevrenin korunmas› 

AYB kredileriyle finansmana ehil olan yat›r›m

projeleri afla¤›da daha ayr›nt›l› olarak ele al›nmak-

tad›r:

1. A

Altyap› ((telekomünikasyon  vve uulaflt›rma fle-

bekeleri)

AYB,  üçüncü  ülkelerde,  öncelikle  haberlefl-

meyi ve ulaflt›rmay› kolaylaflt›ran altyap›lar›n ge-

lifltirilmesi ve AB'nin mevcut ulafl›m altyap›lar›na

ba¤lanmas›n› hedefleyen projelere kat›lmaktad›r.

Bu do¤rultuda, banka, üçüncü ülkelerde yol, oto-

yol ve demiryollar›n›n, köprülerin, havalimanlar›-

n›n  ve  telekomünikasyon  a¤lar›n›n  yap›m›,  mo-

derlefltirilmesi veya gelifltirilmesine yönelik proje-

leri finanse etmektedir. 

2. EEnerji üüretimi vve dda¤›t›m›

AYB, bu arada, üçüncü ülkelerde yerel enerji

kaynaklar›n›  gelifltiren,  enerji  tasarrufu  sa¤layan

28 /

2004

Sinan Ülgen

Yönetim Kurulu Üyesi,

AB Dan›flmanl›k ve 

Yat›r›m Hizmetleri Afi

[e-mail]

A

---

3 AYB, bir projeyi incelerken, ilk önce, proje-

nin  ilgili  ülkede  refah›n  art›r›lmas›na  olabilecek

katk›lar›na  bakmaktad›r.  AYB,  bunun  yan›nda,

projenin teknik aç›dan verimli ve kârl› olmas›n›,

finansman yönünden sa¤lam bir yap›da bulunma-

s›n›, faiz ve ana para geri ödemelerinin garantiye

al›nmas›n› zorunlu flartlar olarak ileri sürmektedir.

Bankan›n  kredi  verme  karar›nda  etkili  olan  iki

baflka unsur da, projenin çevreye etkileri ve icra-

s›na iliflkin takvimidir. Öte yandan AYB özel sek-

tör  projeleri  için  ülke  riskini  de  üstlenmektedir.

Buna  karfl›l›k  banka,  Hazine  garantisi  olmayan

projelerin en az "BBB" kredi notuna sahip kurum-

larca (bankalar ve firmalar) garanti edilmesini ta-

lep etmektedir. 

Kredilerin ssüresi vve ffaiz ooranlar›:

3 AYB kredilerinin faizleri, ticari kredilere gö-

re  daha  düflük  olup,  vadeleri  de  genelde  daha

uzun olmaktad›r. Ayr›ca, kredilerin geri ödemesiz

dönemleri de bulunmaktad›r.

3 Kredilerin  süresi  ilgili  projenin  tipi  ve  ta-

mamlama dönemine göre ba¤l› olup, genelde,

l

sanayi projelerinde 7-12 y›l aras›nda de¤iflir,

l

altyap› projelerinde ise 20 y›la kadar uzat›la-

bilmektedir.

Kredilerin  faiz  oranlar›  ise  bütün  ülkeler  ve

sektörler için ayn› olup, finansman sözleflmesi im-

zaland›¤› zaman veya her ödemenin yap›ld›¤› ta-

rihte  (aç›k  faiz  sözleflmesi)  belirlenmektedir.

Borçlanmalar genelde sabit faiz oranl›d›r.

SONUÇ

Türkiye’nin AB’ye adayl›¤› finansman olanak-

lar›  bak›m›ndan  da  yeni  f›rsatlar  sunmaktad›r.

Türkiye  bu  sayede  AB’nin  çeflitli  mali  iflbirli¤i

programlar›ndan potansiyel olarak daha fazla ya-

rarlanma  imkan›na  kavuflmufltur.  Potansiyelin

gerçekleflmesi ise AB kurumlar›na finansman için

sunulacak  projelerin  niteli¤ine    ba¤l›d›r.  AB  ku-

rumlar›n›n sunulacak projelere iliflkin öncelikleri-

ne  ve  kriterlerine  cevap  veren  kamu  veya  özel

sektör  projelerinin  bu  imkandan  yararlanmalar›

mümkün olabilecektir. Ülkemizin AB’nin sundu-

¤u  bu  olanaktan  azami  ölçüde  yararlanmas›  da

zaten yat›r›m planlar›n› do¤ru projelendirmesi  ve

sunmas›na ba¤l›d›r. 

veya  kaynaklar›n  daha  rasyonel  kullan›lmas›na

yönelik  projelerle  enerji  da¤›t›m›  flebekelerinin

moderlefltirilmesini  hedefleyen  projelere  kredi

vermektedir.

3.  SSanayinin  vve  hhizmet  ssektörünün  ggelifltiril-

mesi

AYB  sanayinin  modernizasyonu  ve  hizmet

sektörünün  gelifltirilmesi  alanlar›ndaki  projelere

de kredi vermektedir. Bu do¤rultuda desteklenen

projeler,  öncelikle,  s›nai  potansiyelinin  gelifltiril-

mesine yönelik yat›r›mlar fleklini alm›flt›r.

4.  Ç

Çevrenin  kkorunmas›  vve  yyaflam  kkalitesinin

iyilefltirilmesi

Üçüncü  ülkelerde  AYB  kredileriyle  destekle-

nen çevre projeleri genellikle su yönetimi proje-

leri fleklini almaktad›r. Bu çerçevede AYB örne¤in

Türkiye'de Antalya, ‹zmir ve Ankara flehirleri de

dahil olmak üzere, çeflitli kentlerin at›ksu ar›tma

tesislerinin yap›m›na kat›lm›flt›r.

5. K

KOB‹'lerin ddesteklenmesi

AYB, son olarak, üçüncü ülkelerde KOB‹'lerin

geliflimini desteklemek amac›yla, baz› belirli sana-

yi  veya  hizmet  sektörlerinde  yat›r›m  yapan  KO-

B‹'lere  ard›ndan  daha  küçük  miktarlarda  da¤›t›l-

mak  üzere  ilgili  ülkelerde  yetkili  arac›s›  olan  fi-

nans kurulufllar›na global borçlar tahsis etmekte-

dir. AYB Türkiye’de ise arac› kurumlar› vas›tas›y-

la KOB‹’lere kredi imkan› sunmaktad›r. 

AYB  kkredilerinden  yyararlanabilmek  iiçin  iizle-

necek p

prosedür

Kredi ttalebi vve kkredilendirme flartlar›:

2004

/ 29

AVRUPA BB‹RL‹⁄‹’NDEN

F‹NANSMAN OOLANAKLARI

---