AdigöZƏl bəy qarabağnamə
Yüklə 2,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
və vəzirləri ilə məşvərət etdi. (Axırda) məsləhət görüb dedi ki, zərərin yarısından qayıtmaq da mənfəətdir. Müsibətlə dolu olan bu təhlükəli yerdən at başı qaytarmaq nicat xəzinəsinin açarıdır. Yoxsa, çox çəkməz bütün qoşunumuz və heyvanlarımız bu dərin xunxarlıq dəryasında məhv olub gedər. Bizlərdən bir nəfər də olsun İrana salamat qayıtmaz. Sonra, qayıtmaq bayrağını hərəkətə gətirdilər (yəni İran qoşunu geri çəkilməyə başladı)... Ağa Məhəmməd şah... Gürcüstan tərəfinə getmək barəsində əmr verdi. Səhralar üzərində dalğalanan bayrağı ilə irəliyə doğru hərəkət etdi. Mərhum İbrahim xan da itigedən çapar vasitəsilə Gürcüstan valisinə xəbər verdi ki, Ağa Məhəmməd şah Şuşa şəhərini almaqdan aciz qalıb, Darüssürura - Tiflisə hərəkət etmişdir. Lazımi tədarük və hazırlıq görsün. Onu dəf etməkdə vaxt itirməsin. Vali bu xəbəri eşitcək, öz nəvəsi olan Başaçıq valisi Solomon xana və Gürcüstanı aralarında bölüşdürmüş olduğu övlad və nəvələrinə xəbər verib onlardan kömək istədi; çünki vali qoca və xəstə bir şəxs idi. Yaşı yetmişdən keçmişdi. Buna baxmayaraq düşməni dəf etmək üçün var qüvvəsilə çalışırdı. Oğlanları arasında ziddiyyət və düşmənçilik olduğundan, Başaçıq valisi Solomon xandan başqa heç biri ona kömək etmədi. O, dörd min nəfər əsgər göndərdi. Vali şiddətli hökmlər yazdı, ötkəm və tələbkar yasavullar göndərdi. Lakin o hünərsizlər qoşun verməyib, çal-çağır və eyşi-işrətlə məşğul oldular. Vali çarəsiz qalıb o dörd min nəfər əsgər, öz adamları və Qazax mahalının müsəlman elatından yığdığı süvarilərlə, düşməni qarşılamaq üçün təcili surətdə yola düşdü. O bununla Ağa Məhəmməd şahın Gürcüstana girməsinə mane olmaq istəyirdi. Vali Qazax mahalına gəldi və İncə çayı kənarında düşdü. Burada, övladından kömək gələr deyə, bir qədər gözlədi. Lakin bir əsər görünmədi. (Digər tərəfdən də) Ağa Məhəmməd şah gəlib Gəncə vilayətinə daxil oldu. Vali çarəsiz qalıb geri qayıtdı. Ehtiyat üçün arvadı Deda 1 -Valonu çətin keçidli Tuşetə 1 D e d a - gürcücə "ana" deməkdir. II İraklinin ikinci arvadı çariça Dariya Georgiyevna nəzərdə tutulur. 61 göndərdi. Özü isə o az adamla Tiflisdə qaldı. Ağa Məhəmməd şah da irəliləyərək gəlib Soğanlıqda düşdü. Gecəni orada keçirib səhər Tiflisə yürüş etdi. Vali haman qoşunla, top və cəbbəxana ilə, indi Karantin adı ilə məşhur olan Qızrans suyuna yetişdi. İki qoşun bir-birinə yaxınlaşıb üz-üzə gəldilər. Çarxçılar meydana atıldılar və böyük bir müharibə oldu. Ürəyi alovlu və əl-ayaqlarından od tökülən topçular çox cəldlik göstərib Qızılbaş qoşununu məəttəl qoydular. Təsadüfü olaraq bir hadisə üz verdi. Səhər vaxtı havanın saf aynasını duman elə bürüdü ki, göz görməkdən aciz qaldı. Qızılbaş qoşunu nabələd olduğundan dağ yuxarı yeridi. Elə ki duman dağümağa başladı və aləmin tutqun aynası işıqlandı, vali baxıb gördü ki, Qızılbaş qoşunu onların arxasına və şəhərin üst tərəfinə keçmişdir. Vali bu halı görüncə geri qayıtdı. Öz imarətinə girməyə fürsət tapmadı, bir atlı və bir qatırçı ilə Hallavar körpüsündən keçib Qaraqalxan dağlarına qaçdı. Qızılbaş əsgərləri Tiflisə daxil oldular 1 . Darüssüruru (Tiflisi) matəm evinə döndərdilər. Əhalinin bəzisini qılıncdan keçirib, bəzisini də əsir etdilər. Hər pəriüzlü (gözəl) bir divmənzərə əsir və hər simbər (qadın) bir sitəmgərə dəstgir oldu. Hər laləüzlünün ürəyinə bir əzizin dağı çəkildi, hər gülüzlünün ağ sinəsi bir qönçə ağızlının qəmindən yaralandı və hər sərvi-xuramanın şəhla gözləri bir yasəmən üzlünün yasında qan ağladı. Salari Tərsinə dönən fələyin hiyləsindən əmin olma. (Bu müharibədə iş belə düşdü ki), piyada (ən bacarıqlı) süvariyə hücum etdi. Onun hər bir tərəfini (altı tərəfini) o cür tutdular (dövrəyə aldılar) ki, Acizlik girdabında mat qoydular. (Hərbin nəticəsində) hamısı fil və tədbir sahibi oldular. Yəhərli atlara yiyələndilər. (Onlar) kilsələrdə olan qiymətli şeyləri qarət və sair imarətlərdəki malları çal- çap etdilər. Yeddi gün şəhərdə qaldılar. Ondan sonra bu uca imarətləri və geniş binaları zülm odu ilə yandırdılar. Şəhərin 1 Ağa Məhəmməd şahın qoşunları 1795-ci il sentyabrın 12-də Tiflisə girmişlər. 62 bürc və barılarını yıxdılar. (Sonra) qayıtmaq təblinin səsini göylərə çatdırdılar. Bu qışı Muğan qışlağında keçirdilər. Sonra Duşetdə olan vali yerdə qalan tavadları 1 , öz övlad və nəvələrini yığıb müşavirə məclisi qurdu. Məsləhət mizrabını tədbir sazına vurdu. Bu sözləri onlara dedi: "Ruzgarın saqisi mənim ömrümün kasasını doldurmuş və həyatımın piyaləsi dodağıma yetişmişdir. Bundan sonra mənə layiq deyil və qəbul edə bilmərəm ki, Ağa Məhəmməd şahın itaət məclisində guşənişin olub qəm artıran əmrlərini eşidəm. Salar i Bilirəm ki, məndə quru nəfəsdən başqa bir şey qalmamışdır. Belə olan surətdə mən necə şad nəfəs ala bilərəm! İncəlikləri dərk edən ağıl yanında, nicat qapısı qıfılının açarı budur ki, öz övladımın birini sizinlə Ağa Məhəmməd şahın hüzuruna göndərim, sülh və sazişdən ötrü girov verim". Bu əsnada Ağa Məhəmməd şahın qayıtmaq xəbəri valiyə gəlib çatdı. Vali bu xəbərdən sonra, əhvalatı müfəssəl bir surətdə yazıb, imperatriçə Yekaterinanın hüzuruna göndərdi. İmperatriçə acizlərə kömək və zərərçəkənlərin dərdinə qalmaq məqsədilə cənab general-anşef qraf Valerian Zubova fərman verdi ki, saysız-hesabsız qoşunla valini himayə və Ağa Məhəmməd şahın şərrini dəf etməyə getsin. O böyük cənab gəlib Dərbənd ətrafında düşdü 2 . Babüləbvab (Dərbənd) səhrasını müzəffər ordunun cövlangahı etdi. Zaqafqaziya vilayətlərini Qarabağ sərhədinədək aldı... Səlyanda qışlaq edib əyləşdi. Bu xəbər mərhum İbrahim xana çatdı. Oğlu Əbülfət xanı çoxlu hədiyyə və sovqatlarla böyük sərdar qraf Valerian Zubov cənablarının möhtərəm hüzurlarına göndərdi. Uca Rusiya dövlətinə ixlas və sədaqətini bildirdi. İmperatriçə Yekaterina həzrətlərinin müqərrəblərinə qaneedici və təvazö bildirən məktublar yazdı. İqtidar sahibi olan sərdar da Əbülfət xana qarşı hədsiz hörmət və mehribanlıq göstərdi. 1 Tavad - "gürcü knyazı" deməkdir. 2 Rusiya qoşunları qraf V.Zubovun komandanlığı altında 1796-cı il mayın 2-də Dərbəndin şimal tərəfinə yaxınlaşdılar. 63 Yüklə 2,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|