AdigöZƏl bəy qarabağnamə
Yüklə 2,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
tərəfdən görünməyə başladı 1 . Sərdarın əmrinə görə, əvvəl süvari qazaqlar, sonra da soldatlar Arazdan keçdilər. Düşmənlə müharibə etdilər, Abbas Mirzə basıldı 2 . Rusiya qoşunu qayıdıb qalanın dörd tərəfindən yürüş etdi. Xəndəklər qazıyıb lağımlar atdılar. Qala əhalisi şahzadənin köməyindən məyus oldu. Onlar lağımların yaxınlaşdığını görüb Ehsan xanı da özlərinə xain hesab etdiklərindən, qalanı təslimə razı oldular. Sərdar Paskeviç qalanı aldıqdan sonra toplarını və sair hərbi sursatını öz ixtiyarına aldı 3 . Qalada olan Məhəmmədəmin xanı, sair xanlar və sərbazlar ilə əsir edib Qarabağ yolu ilə Tiflisə göndərdi. Ehsan xana da xidmətinin müqabilində, Naxçıvan qalasının naibliyini mərhəmət etdi. Hava həddindən artıq isti olduğundan qalada kutval (qalabəyi) qoyub özü Qarababa yaylağına köçdü və orada yerləşib oturdu. Sonra Abbas Mirzə eşitdi ki, qalaları kökündən yıxmaq üçün böyük toplar gətirirlər. Məktublar yazdı, Araz çayının o tərəfindən yürüş edib, çaydan keçdi. Avaran adlı yerdə Rusiya qoşunu ilə sultani bir müharibə oldu 4 . Hər iki tərəfdən igidlik və rəşadət göstərildi. Susuzluq soldata çox əziyyət verdi. (Bu vuruşmada) hətta general Krasovskiyə də bir neçə güllə dəydi. Şahzadə bununla kifayətləndi, şadlıq və sevinclə (geri) qayıtdı. Seyr və səfa yeri olan Xoy şəhərinə yola düşdü. Bu zaman sərdar Paskeviç Qarababa yaylağında bu qorxunc hadisəni eşitdi. Öz zəfər nişanəli əsgərlərinin ağır yüklərini və ava- 1 İran ordusunun mühüm bir hissəsi Araz çayının sağ tərəfində Abbasabad qalasının qabağında 1827-ci il aprelin 5-də göründü. B a x: General Paskeviçin Abbasabaddan çara göndərdiyi 1827-ci il 7 iyul tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 515, səh. 551). 2 Vuruşma Araz çayının sağ tərəfində Cavan bulağı yaxınlığında əmələ geldi. Abbas Mirzənin komandanlığı altında olan 16 min nəfərlik İran ath qüvvələri məğlub oldular. B a x: General Paskeviçin Abbasabaddan çara yazdığı 1827-ci il 7 iyul tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 515, səh. 551). 3 Abbasabad qalası 1827-ci il iyulun 7-də rus qoşunlarına teslim edildi. Qalada olan 18 top rusların əlinə keçdi. B a x: General Paskeviçin yuxarıda göstərilən raportu (AKAK, c. VII, sənəd 515, səh. 552). 4 General-leytenant Krasovskinin dəstəsi ilə Abbas Mirzənin qoşunları arasında vuruşma 1827-ci il avqustun 17-də, Krasovskinin dəstəsi Eçmiədzinə getdiyi zaman, yolun Abaran çayına yaxınlaşdığı yerdə baş vermişdir. Bu vuruşmada Krasovskinin dəstəsi çoxlu tələfat vermişdi. B a x: General Paskeviçin 1827-ci il avqust ayında çara yazdığı raport (AKAK, c. VII, sənəd 517, səh. 560). 99 danlığını orada qoyub dava meydanına hərəkət etdi. Sərdar yetişincəyə qədər şahzadə hərəkət cilovunu çevirib (getmişdi). Sərdar oradan topları götürüb əvvəl Sərdarabad tərəfinə üz qoydu. Od yağdıran topların zərbəsilə onun bürc və barılarını tar-mar edib qalanı aldı. Sərdarabadda hədsiz ərzaq, pambıq və sair hərbi sursat ələ keçdi 1 . Oradan asudə olduqdan sonra, İrəvan tərəfinə hərəkət etdi. Keçmiş qayda ilə, bir neçə gün atəş püskürən toplar ildırım yağdırdılar. Şəhərin divarını alt-üst edib bir ovuc külə çevirdilər. Şəhər əhalisi çox çalışıb-çapaladı, bir fayda vermədi. Axırda Həsən xan və sair İran əmirləri tutuldular 2 . İrəvan işlərini yoluna qoyduqdan sonra, qoşunu toplayıb yeriyən atlarını yel kimi Xoy tərəfinə sürdülər. Knyaz Eristovun komandanlığı altında olan Qarababa yaylağındakı qoşuna, icrası vacib və lazım olan bir hökm verdi ki, tər tökərək at başı salıb təcili surətdə Təbriz tərəfinə getsinlər 3 . Özü gedib Xoy vilayətini aldı. Bu zaman knyaz Eristov da davasız-döyüşsüz və qan tökmədən Təbriz sahəsini zəfər bayrağının mahçəsi 1 Rus qoşunları Sərdarabad qalasını mühasirə etdikləri zaman mühasirə toplarından istifadə etmişdilər. Bu toplar vasitəsilə qalanın dördguşəli orta bürcünü dağıtmış və qala divarını zədələmişdilər. İran qarnizonu sentyabrın 19-da qaçmaq fikrinə düşdü, lakin rus qoşunlarının hücumuna məruz qalaraq bir hissəsi qırıldı, qalanları da əsir düşdü. Sərdarabad qalasında 13 top, içində 14 min çetvert buğda olan bir anbar, çoxlu pambıq və külli miqdarda bant və güllə rus qoşununun əlinə keçdi. B a x: General Paskeviçin Sərdarabaddan çara göndərdiyi 1827-ci il 21 sentyabr tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 521, səh. 563). 2 İrəvan qalasının mühasirəsi və ələ keçirilməsində əsas rolu rus mühasirə topları oynamışdır. Bu topların atəşi nəticəsində qalanın divarları bir neçə yerdən sökülmüş və şəhərin içində mühüm təxribat əmələ gəlmişdi. İrəvan əhalisi şəhəri müdafiə etmək istəmirdi, ilk dəfə ağ yaylıqları qala divarları üstündə yerli əhali qaldırdı. İrəvan 1827-ci il oktyabrın 1 -də alındı. Qalada 48 müxtəlif top, əlliyə yaxın falkozer (kiçik top) ələ keçirildi. B a x: General Paskeviçin İrəvandan çara yazdığı 1827-ci il 3 oktyabr tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 523, səh. 564). 3 Knyaz Eristovun dəstəsi 1827-ci il sentyabrın 11-də Mərənddən çıxıb Təbrizə tərəf yola düşdü. Knyaz Eristov Azərbaycan əhalisinin rus qoşunlarına bəslədikləri münasibət haqqında belə yazmışdrr: "Hər yerdə əhali bizim qoşunları düşmən deyil, öz himayəçisi kimi qarşılayırdı. Onlar böyük dəstələrlə bizim qoşunu pişvaz edir və adətləri üzrə öküzləri qurban kəsirdilər". B a x: General Paskeviçin Mərənddən çara göndərdiyi 1827-ci il 16 oktyabr tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 526, səh. 568). 100 Yüklə 2,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|