AdigöZƏl bəy qarabağnamə
Yüklə 2,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
itaətə gətirdi. Xəyanət fikrinə düşməmək üçün onlara and içdirdi 1 . İran məmləkətinə bir vəlvələ düşdü. Təbriz şəhərində müdafiə işləri görüldü 2 . "Rus qoşunu gəlir" sözü ağızlarda söylənməyə başladı. Bu zaman biz Təbrizdə dustaq idik. Şəhərin vəziyyətindən və əhalisinin hal və hərəkətindən anlaşılırdı ki, əgər general Madatov gəlsə idi, qorxu və davasız Təbrizi ala bilərdi. Bu halda Madatovun qayıtmaq xəbəri onlara çatdı. O camaata çox şadlıq üz verdi. Madatov qayıdıb Tiflisə hərəkət etdi. O, tədarük və hazırlıq görürdü ki, bahar fəsli İran tərəfinə getsin. Sərdar Yermolov da lazımi tədarüklərlə Madatovu İran səfərinə yola saldı. Madatov Xudafərin körpüsünə qədər gəlmişdi. Qızılbaşlar da (onu) qarşılamış və dava qızışmışdı. Bu zaman Yermolov sərdarlıqdan götürüldü. Paskeviç 3 müstəqil olaraq sərdarlıq taxtında oturdu. Polkovnik knyaz Abxazovu 4 bu şəhərlərə hakim təyin etdi. General Madatov isə, hökmü altında olan ordunu general Pankratiyevə 5 tapşırdı. Abxazovu ştab naçalniki təyin etdi. Tiflisdən (çıxıb) beş günə Xudafərin körpüsündə orduya yetişdi. O gecəni qalıb işləri Madatovdan (təhvil) aldı. Səhəri Madatovu Tiflisə yola saldı. Qoşunu köçürüb qayıtdı. Gəlib Qozluçay adlı yerə çatdı. Sərdar Paskeviç isə lazımi təda- 1 1826-cı il dekabrın 28-də rus qoşunlarının bir dəstəsi general-leytenant Madatovun komandanlığı ilə Araz çayını keçdi. Bu dəstənin içində Qarabağ və Şirvan atlıları da var idi. Bu qoşun Mişkin qəzasında olduğu zaman Mişkin qəzasənən hakimi şahsevənli Əta xan, Şeqaqi xalqının nümayəndələri, Qarabağ xanlığının hörmətli ağsaqqalları və qaraqoyunlu Məhəmməd xanın Qaradağda yaşayan oğlu knyaz Madatovun yanına gələrək rus himayəsi altma alınmalarını xahiş etdilər. Rus qoşunlarının bu dəstəsi 1827-ci il yanvarın 16-na qədər Qaradağ xanlığında qaldı və sonra Arazı keçərək Qarabağa qayıtdı. B a x: General Yermolovun çara yazdığı 1827-ci il 12, 20 və 26 yanvar tarixli raportlar (AKAK, c. VI, h. II, sənəd 703-705, səh. 387-389). 2 Yenə orada. 3 General İ.F.Paskeviç 1827-ci il mart tarixli fərman üzrə əhaliddə Qafqaz korpusu komandanı, Gürcüstan, Astraxan və Qafqaz vilayətləri mülki və sərhəd işləri idarəsi rəisi vəzifəsinə təyin edilmişdir. B a x: Çarın dövlət senatına göndərdiyi 1827-ci il 28 mart tarixli fərman. SPb (AKAK, c. VII, sənəd 2, səh. 1). 4 Knyaz Abxazov general Madatovun yerinə Qarabağ, Şəki və Şirvan vilayətləri idarəsi rəisliyinə 1827-ci ilin aprel ayında təyin edilmişdir. 5 General-mayor Pankratiyev artıq 1827-ci ilin may ayında Qarabağ qoşunları komandanı idi. B a x: General Paskeviçin Ağzıböyük postundan çara yazdığı 1827-ci il 17 may tarixli 17 nömrəli raport (AKAK, c. VII, sənəd 507, səh. 542). 97 rüklərlə İrəvan torpağına hərəkət etdi 1 . İrəvan sərdarı bütün elatı köçürtdü. Yalnız qardaşı Həsən xanı Sərdarabad 2 və İrəvan qalalarını mühafizə etməkdən ötrü qalada qoydu. Özü isə ətrafda dolanmaqda idi. Bu əsnada, Dəralagözdə olan Qarabağ hakimi həmail sahibi general-mayor cənab Mehdiqulu xanla Paskeviç arasında gəliş- gediş oldu. Mehdiqulu xan İran dövlətindən üz çevirib bu işıqlı dövlətin itaətinə gəlmək istəyirdi. Knyaz Abxazov Pankratiyevlə müşavirə etdi. İki batalyon qoşun götürüb Mehdiqulu xanın yanına getdi. İki dövlətin sərhədində olan Ağ karvansarada görüşdülər. Knyaz onu xatircəm etdi. Ona qoşulan və tabe olan adamları köçürməklə məşğul oldu 3 . O vaxt naxçıvanlı Ehsan xan Abbasabad qalasının mühafizi idi. Mənim orada olduğumu bilib yanıma bir qasid göndərdi. O mənə xəbər verdi: "Knyaza bildirin ki, bu tərəfə hərəkət etsin, buraya gələn kimi qalanı ona təslim edərəm". Bunlar da (məsələni) ətraflı surətdə müzakirə etdilər. Sərdarın izni olmadığından cəsarət etməyib keyfiyyəti sərdarın hüzuruna ərz etdilər. Özləri Qarabağa gəldilər. Uca nəsilli sərdar bu xəbəri eşidən kimi İrəvandan əl çəkib Abbasabad tərəfinə hərəkət etdi. Bu xəbər Qızılbaş dövləti başçılarının qulağına çatdı. Qacar Məhəmmədəmin xanı neçə min nəfər qoşun, Bəxtiyari 4 sərbazları və bir neçə nəfər xanla Abbasabad qalasına 5 göndərdilər. Abbasabad qalasının ixtiyarı Ehsan xandan alındı. Sərdar gəlib Abbasabadı mühasirə etdi. Bir neçə gündən sonra Naibüssəltənə çoxlu əsgərlə o 1 General Paskeviç artıq 1827-ci ilin iyun ayında öz qoşunları ilə İrəvanın yaxınlığına çatmışdı. B a x: General Paskeviçin Eçmiədzindən qraf Nesselroda yazdığı 1827-ci il 18 iyun tarixli 90 nömrəli təliqə (AKAK, c. VII, sənəd 511, səh. 548). 2 Sərdarabad qalasının müdafiəsi və qalanın 1827-ci il 19 sentyabrda rus qoşunları tərəfindən alınması haqqında. B a x: General Paskeviçin təliqəsi (AKAK, c. VII, sənəd 1518, səh. 561). 3 Mehdiqulu xanın Qarabağa qayıtması və Mirzə Adıgözəl bəyin bu işdə olan xidməti haqqında. B a x: General Paskeviçin Eçmiədzindən qraf Dibiçe yazdığı 1827-ci il 12 iyun tarixli 62 nömrəli raport (AKAK, c. VII, sənəd 402, səh. 453, 454). 4 Bəxtiyari - İranda yaşayan tayfalardan birinin adıdır. 5 Abbasabad qalası Araz çayının kənarında Naxçıvanın 10 verstliyində idi. Naxçıvanlı Ehsan xanın və təbrizli Məhəmmədrza xanın komandası altında olan 3 min nəfərlik qarnizon bu qalanı müdafiə edirdi. Onların hər ikisi şahın kürəkəni baş komandan Məhəmmədəmin xana tabe idilər. B a x: General Paskeviçin Abbasabaddan çara göndərdiyi 1827-ci il 4 aprel tarixli raport (AKAK, c. VII, sənəd 513, səh. 550). 98 Yüklə 2,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|