52
doğacaqdır. Bu halət Qiyamətin şərtlərinin ən məşhuru və Qiyamət
əlamətlərinin ən böyüyüdür ki, bundan sonra tövbələr qəbul olunmaz,
küfr və üsyandan peşman olmağın artıq faydası olmaz.
ALLAH BÜRCLƏRİ YARATDI
əl-Furqan-61-Göylərdə 12 bürcü yaradan Allah ucadır.Göydə
çıraq(Günəş) və nurlu Ay yaratdı.
əl-Furqan-59-O elə Allahdır ki, altı gün müddətində göyləri, Yeri və
onların arasında olan məxluqatı və ərşi yaratdı. Göylərdə on iki bürc,
göydə çıraq olan Günəş və nurlu Ay yaradan Allah ucadır.Allahın Töv-
hid və qüdrətini yada salmaq istəyən, nemətlərinə şükür etmək istəyən
kəs üçün gecə ilə gündüzün bir-birini əvəz etməsi də bir hikmətdir.
əl-Buruc-1-9-And olsun bürclər sahibi olan göyə! Günəş iyirmi
doqquz gün yarım müddətində, ay isə iki gün yarım müddətində on
iki bürcü seyr edir. And olsun vəd olunmuş günə! O elə bir Allahdır ki,
göylərin və Yerin padşahlığı onundur. Allah hər şeyə qadirdir.
əl-Hicr-16- Biz göydə bürcləri xəlq etdik və ona baxanlar üçün zinətli
etdik və göyü Allah dərgahından qovulmuş şeytanların hamısından qoru-
duq. Bəzi şeytanlar var ki, gizlin gedərək mələklərin danışıqlarını eşitmək
istərlər,lakin aşkar olan kimi onların üstünə odlu şüalar gələr.
Açıqlama:-Göy cisimlərini yaxşı müşahidə etməklə yanaşı, onları
dəqiqliklə öyrənməyə çalışan şair-alim Nizaminin əsərlərində öz dövrü
üçün məlum olan planetlərin, bürclərin və təbii peyklərin demək olar
ki, hamısının adlarına rast gəlirik. Həmin cisimlərin adları qədim Şərq
ədəbiyyatında qəbul edildiyi formada verilmişdir. Həmin adlar aşağıda-
kılardır:
1.Şəms (Günəş); 2.Qəmər (Ay); 3.Ütarid (Merkuri); 4.Zöhrə (Ve-
nera); 5.Mərrix (Mars); 6.Müştəri (Yupiter); 7.Zühəl (Saturn); 8.Hut
(Qoç); 9.Sur (Öküz); 10.Cövzə (Əkizlər); 11.Tir (Xərçəng); 12. Əsəd
(Şir); 13.Delv (Qız); 14.Zənəb (Əqrəb); 15.Həməl (Oğlaq); 16. Qövs
(Oxatan); 17.Dolça (Dolça); 18.Mizan (Tərəzi); 19.Mahi (Balıq).
“40 sual” kitabından:Astronomların fikrincə: fələklər və ünsürlərin
üç təbəqələri bir-birini əhatə edib, bir-birinə bir dərəcə toxunaraq üst-
üstədirlər. Fələklər və ünsürlərin hərəkətləri müxtəlifdir. Ən xaricdə olan
qurşaq, böyük fələkdir. Onun içində olan qurşaq, səkkizinci fələkdir ki,
bürclər fələyi və sabit ulduzlar fələyi adı ilə məşhurdur.Böyük fələy
boşluqda dayanması və sabit olması ilə fərqlənir.Aləmin mərkəzi olub;
53
qütbü, aləmin qütbündən bir tərəfə 23,5 dərəcə meylli olub, paralel iki
üzünü əhatə edən bir kürəvari cisimdir. Yumru səthının üzərində olan
böyük fələyin dib səthinə dəyir. Dib səthində olan boşluğunda Sa-
turn fələyinin yumru səthinə toxunur.Saysız sabit ulduzlarla işlənmiş
və bəzədilmişdir. Xəyallarda formalaşan on iki burçlə naxışlanmış və
rənglənmişdir. Ümumi ox olan Fələklər fələyi (böyük fələk) ilə aləmin
mərkəzi ətrafında şərqdən qərbə hərəkət edər, bütün ulduzları ilə iyirmi
dörd saatda bir dövrəsini tamamlayar.Özünə məxsus hərəkətiylə aləmin
qütbündən başqa olan qütb üzrə qərbdən şərqə yavaş-yavaş dönər.
Ahəstə hərəkətiylə altında tikilmiş olan sabit ulduzları toplam o tərəfə
alıb gedər. Yetmiş günəş ilində öz qurşağı orbitində ancaq bir dərəcə yol
gedər. O halda iki min yüz ildən bir, bir bürcü keçər və iyirmi beş min
yüz ildən bir dövrəsini tamam edər.Bu müddətdə dünyanın hər yeri,
dənizlərdə və qarada(quruda) dəyişiklik baş verər, Bütün aləmin işləri,
sirləri ən yaxşı bilən Allahın təqdiri ilə başdan ayağa dəyişər. Altı böyük
dairə belə, bu fələyin iki qütbü üzərində kəsişir.Səkkizinci fələk, bu altı
dairə ilə qarpız üzərindəki xətlərə bənzər şəklində on iki qisim olub; hər
bir qisimə bir bürc adı verilib: Məsələn, qoç bürcü, dolca bürcü və sair.
On iki bürcün altısı, günəş qalxan dairənin şimalında olmaqla, bunla-
ra: Şimal bürcləri deyərlər. Altısı isə günəş dairənin cənubunda olduğu
üçün, onlara: Cənub bürcləri deyərlər. Bunlar Tərəzi, Əqrəb, Oxatan,
Oğlaq, Dolça və Balıqdır. Şimal bürcləri: Qoç, Öküz, Əkizlər, Xərçəng,
Aslan və Qızdır. Cənub bürclərindən dördünə dəyişdirən deyərlər.
Dördünə, Sabit və dördünə -Qarışdıran deyərlər. Bunlara dəyişdirənlər
deyilməsinin səbəbi: Günəş bu bürclərdə olanda bir mövsümdən bir
mövsümə keçmiş olar. Amma Günəş Qoç bürcündə olanda, zaman qış-
dan bahara dönər. Günəşin Xərçəng bürcünə girməsi ilə zaman, bahar-
dan yaza dönər. Günəş Tərəzi bürcünə girdikdə, zaman, yaydan payıza
dönər. Günəş Oğlaq bürcünə girdikdə, zaman, payızdan qışa dönər. Qoç
bürcünün başlanması ilə yaz mövsümü başlanır. Xərçəng bürcünün baş-
lanması ilə yaz mövsümü,Tərəzi bürcünün başlanması ilə payız mövsü-
mü, Oğlaq bürcünün başlanması ilə qış mövsümü başlanar.
Sabit burçlər isə:Buğa, Şir, Əqrəb, Dolça bürcləridir. Bunlara sabit
qalmasının, deyilməsinin səbəbi: Nə dəyişən kimi dəyişmə nöqtəsində
qalarlar, nə də qarışdıranlar kimi qarışarlar. Qarışdıranlar: Əkizlər, Qız,
Oxatan və Balıqlardır. Bunlara bu adın verilməsinin səbəbi: Günəş bu
bürclərin paralelində olarkən, hər birində zaman, olduğu vəziyyətlə
digər vəziyyət arasında qarışır. Məsələn:Əkizlər bürcündə zaman, ilk
baharda ikən yaza dönər. Yazla qarışar; Qız bürcündə zaman, yazda
54
ikən Payızla qarışar; Oxatanda zaman payızda ikən qışa qarışar. Balıq-
lar da isə zaman, qışda ikən ilk bahara qarışar.
Sabitlət: Buğa, Şir, Əqrəb, Dolçadır.
Dəyişdirənlər: Qoç, Xərçəng, Tərəzi və Oğlaqdır.
Qarışdıranlar: Əkizlər, Qız, Oxatan və Balıqlardır
Alimlərin fikrincə on iki burçlə yeddi planet, eynilə dörd ünsür kimi
dəyişik təbiətlərə malıkdirlər. Onlara, hər üç bürcü bir təbiətdə tapıb,
bürclər tirigonometriyası adını vermişlər.Qoç, Şir və Oxatan bürclərinə
atəş ünsürlü deyərlər ki, hər birinin təbiəti, istilik və quruluqdur. Buğa,
Qız və Oğlaq, torpaq ünsürlüdürlər. Onların hər birinin təbiəti, soyuq-
luq və quruluqdur. Əkizlər, tərəzi və dolça, hava ünsürlüdürlər.Onlar-
dan hər birinin təbiəti, istilik və rutubətdir. Xərçəng, əqrəb və balıq, su
ünsürlüdürlər ki, hər birinin təbiəti, rütubət və soyuqluqdur. Beləliklə
bürcləri öz xüsusiyyətlərinə görə dörd ünsürlə adlandırarlar: Su, hava ,
torpaq və od ünsürlr. Digər tərəfdən on iki bürcün bəzisini kişi, bəzisini
qadın təbiətli, bəzilərini gündüzə, bəzilərini də gecəyə nisbət etmişlər.
Altı bürc kişi, altısı dişidir. Kişi olanlar: Qoç, Əkizlər, Aslan, Tərəzi, Ox
atan,Dolça bürcləridir ki, bunlar tək bürclərdir. Dişiləri: Buğa, Xərçəng,
Qız, Əqrəb, Oğlaq və Balıqdır ki, bunlar iki tərəflidirlər. İndi, 12 bür-
cü qoç bürcündən başlayıb, müvafiq bürcləri, bir kişi, bir dişi olaraq
sayarlar. Od və hava ünsüründə olan bürclər kişi sayılır.Torpaq və su
ünsürlülərin hamısı dişi hesab edilmişdir. Gündüzlər kişi gecələr dişi
olan bürclərləd də vardır.
Bu bürclərdən altısı şimal yəni, altısı isə cənub bürcləridir.(Səidələr
günəşi ən yüksək yerinə, Həbitələr də ən aşağı nöqtəyə götürərlər.
Səidələrdə gün uzanar, Həbitələrdə gün qısalar.
Ən uzun gün 19 iyun 25 iyuna qədər davam edir
Ən uzun gecə 20 dekabrdan 26 dekabıra qədərdir.
Açıqlama:Dahi Nizami göy cisimlərini dəqiqliklə bildiyini sübut
etmək üçün “Leyli və Məcnun” poemasında Məcnunun ulduzlara şikayət
səhnəsini misal çəkir. Bu səhnə ulduzlar aləmində gedən proseslərin
ardıcıllığını çox dəqiq rəvayət edir. Məsələn;göstərilir ki, Oğlaq bürcü
Aya yaxın durmuşdur. Bu zaman Balıq, Öküz, Əkizlər, Xərçəng, Şir,
Tərəzi, Əqrəb, Oxatan və s. bürclərin səmadakı vəziyyətlərini elmi
dəqiqliklə müşahidə edən Məcnun, sonra Zöhrə və Müştəri planetlərinə
öz dərdini açıb danışır:
Bürclərin mənzillər dairəsindən,
Fələk zəlzələyə düşmüşdü bilsən.
Həməl bürcü ayın dodaqlarından,
Haşiyə tikmişdi göyə bu zaman.
Dostları ilə paylaş: |