Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
xanımın əhvalatlarıydı. Volodya az-az gördüyü atasını daha çox eşitmək istəyirdi və şübhəsiz, burda ən maraqlı mövzu elmi fəaliyyəti idi. Alim adı daşıyan bir qanmazı Akademiyanın pillələrində üzüaşağı qovub tutmaq istəməsindən başlamış, erməni alimlərinə cavablarına, qoşduğu ayamalara, yazdığı parodiyalara qədər... Komendant sanki atasını yenidən kəşf edirdi və qəhqəhəsi otağı doldururdu. Bakıya gələndən bəri ilk dəfə şəhərin faciəsini unudub ürəkdən gülürdü. Vladimir gedəndən sonra Mahirə xanım düşdü ərinin üstünə: – Hələ də uşaq xasiyyətindən əl çəkməmisən. O sənin oğlundur, bizim oğullarımız kimi. Əmr yerinə yetirir, nə günahı? Ziyad bəy yaşı artdıqca tərsliyi çoxalan, bəzən lazımsız mübahisələrə girişən, onunla gənclik əyləncələrinin haqq-hesabını çəkməyə qalxan xanımdan ögey oğluna bu mehribanlığı gözləmirdi. Bununla belə, inadından əl çəkmək fikrində deyildi. – Yaxşı, mən necə çıxacağam camaatın qarşısına? – Camaat anlamır bəyəm? Oğlun əmrə tabedir. – Yaman da möhkəm məntiqin var! – Burda olmasının camaata xeyri dəyər. Başa düşür ki, o da bu xalqdandır. – Başa düşür... Görürəm! Dünən Neftçaladan gələn bir dəstə alimi yolda yarım saat yubandıqlarına görə salıblar Bayıl saxlama məntəqəsinə, sabahı ayaq üstə açıblar. Bizim Köçərli də aralarında. – Vay, vay! O yaşlı adamdır, şəkəri də bir yandan. – Kimin əmridir: mənim oğlumun! Biabırçılıqdır... *** Bəli, Bakının yeni komendantı onun oğluydu!.. Bu xəbər tezliklə bütün şəhərə yayılmışdı. Kimdir görəsən bu? Onun belə bir oğlunun olduğunu bilməyənlər və şübhə ilə yanaşanlar da vardı. Qafqaz və Mərkəzi Asiya xalqlarının adlarını, soyadlarını düşünüb, gələn komendantın hardan olduğunu aydınlaşdırmağa çalışırdılar. Az-az rast gəlinən bir soyaddı, ancaq bu qədər türk xalqı var, bəlkə başqa birində də var bu familiya. O boyda Sovet ordusunun içindən məhz azərbaycanlı alimin oğlunun seçilib Bakıya göndərilməsi kimsəyə inandırıcı görünmürdü. Burda bir qəsd, oyun da ola bilərdi. Başqa bir Şıxlı tapılar Sovet ordusunda. Bakıda onun müharibə vaxtı, ölüm məngənəsində bir rus gözəlinə aşiq olduğunu bilənlər çox deyildi. Bu barədə söz düşəndə zarafata salırdı: bəyəm hesab aparmağa, harda, kimlə görüşdüyümüzü düşünməyə vaxtımız vardı? ...Komendant Daxili İşlər Nazirliyinin ikinci mərtəbəsində oturur. Müharibənin və elmin uzun, çətin yollarında həmişə addımlarını inamla, çəkinmədən atmış akademik onun kabinetinin qabağında birdən-birə divarların başına fırlandığını hiss elədi. Bunu köməkçi zabitə hiss etdirməmək üçün divar boyu düzülmüş kreslolardan birinə çökdü. Zabit paltosunun açıq yaxasından onun döşündəki Qızıl Ulduzu görmüşdü. Akademik yalnız qələbənin ildönümlərində yadına düşən döyüş ordenlərinin geniş sinəsinin yarısını tutan lentlərini də taxmışdı. Komendantın köməkçisi bunu da görən kimi gələnin sıradan birisi olmadığını hiss elədi, hətta onun rənginin dəyişdiyini görüb, su da gətirdi. Akademik əlinin işarəsiylə razılığını bildirdi. Bu görüş Konovalovla, Saxarovla və ya erməni tarixçiləriylə görüşlərə bənzəməz... Həmin görüşlərə ovunun üstünə atılmağa tələsən bir aslan kimi gedir, ancaq indi qarşılaşacağı onun ovu deyil, oğludur, taleyinin bir parçasıdır. *** Son illər Şimali Qafqaza getməyə vaxt tapa bilmir. İstirahət yada düşmür. Beş-altı günlük fürsət tapsa, onu Peterburq, İstanbul arxivlərində keçirir. İstanbuldan orta əsrlərin siyahıyaalma dəftərlərini gətirib. Hansı vilayətdə neçə kənd olub? Hər kənddə nə qədər əhali yaşayırmış, hansı millətdən, hansı dindən olublar və s. hamısı yazılıb. Bu dəftərlər Qarabağın və indiki Ermənistanın orta əsrlərdəki əhalisinin kimliyini və torpaqlarının kimlərə məxsus olduğunu aydın göstərir. Görək bu torpaq “tapu”ları bulunandan sonra ermənilər bu yerlərə necə iddia edə bilər? Kimliyindən, hansı millətdən olmasından, rütbəsindən asılı olmayaraq, əsgərlərlə, zabitlərlə mehriban danışardı: – Komendanta de ki, atan gəlib. Əsgərin qapını açıb içəri girməsi ilə çıxması bir oldu; onun ardınca tələm-tələsik çıxan iki zabit qəbul otağının ortasında dayanan adama maraqla baxaraq salam verib keçdilər və komendant qapıda göründü. Akademik komendantın öz otağından çıxmasına imkan vermədən irəli yeridi, oğlu qapını geniş açıb ona yol göstərdi, qapını bağlayandan sonra atasının boynuna sarıldı. Oğul nə qədər həyəcanlıydısa, ata o qədər təmkinli və soyuqdu. Hər halda kənardan görünən beləydi. Oğlu ona sarılsa da, o yalnız sağ əlini qaldırıb bir-iki dəfə oğlunun kürəyinə toxundurdu. Rəsmiydi, sanki dünən gecə evdə oğlunu mehribanlıqla qarşılayan adam deyildi. Komendant ayrılıb əliylə pəncərənin yanında, yumru masanın başındakı kreslonu göstərdi: – Buyur! Niyə əziyyət çəkmisən. Axşam yenə gələcəkdim. Dünən söhbət edə bilmədik. – Hər günün öz hökmü var. Bu qış görüşəcəyimizə ümidimi üzmüşdüm. Şəhidlərin arasında da ola bilərdim. – Berlinədək yol getmisən. Sənə nemes gülləsi bir şey eləyə bilməyibsə, öz ordumuzun gülləsi neyliyəcəkdi? – “Öz ordumuz” deyirsən? Bakıya girən o uzun saçlı narkomanlar və ya kazak muzdlulardımı bizim ordu? Sən malı mala qarışdırma! Mən əsl əsgərlə, gözünü qan örtmüş, “ubeyte etix turkov!” deyib, tankı uşağın, böyüyün üstünə sürən muzdlu qatilləri bir-birindən ayıra bilməmək qədər qocalmamışam! Müharibə 45 ildir qurtarıb, ancaq ordudan ayrılmamışam. Yaxşı tanıyıram Öz Ordumu. Bakını dağıdan, dinc əhalini tankların altında qoyub asfalta suvayan, meyitləri xalqdan gizlətmək üçün maşın-maşın şəhərdən çıxarıb dənizə tökən, dünyanın xəbəri olmasın deyə, televiziyanın enerji blokunu partladan “bizim ordu” deyil. Bu, düşmən şəhərini işğal planlaşmasıyla görülən işlərdir. Bakını dağıdanlar, on gündən əvvəldən Bakıda oturub iki saatdan bir televizorda banlaya-banlaya xalqın başının altına yastıq qoyub, “arxayın olun, ordu Bakıya girməyəcək” deyən Yazov, Bakatin, Girenko, Kryuçkov, mənim tələbə dostum Primakov unudublar ki, Bakı da Sovet şəhəridir, Azərbaycan da Sovet İttifaqının tərkibindədir. Ordu öz vətəndaşıyla belə rəftar eləməz! Başa düşmədilər ki, bununla başçılıq elədikləri ölkəni qara günə qoydular. Namusu olan heç bir azərbaycanlı bundan belə bu ordunu öz ordusu, Moskva hakimiyyətini öz hakimiyyəti saymaz... Vladimir qarşısında oturanı yaxşı tanıyırdı. Bir yerdə yaşamasalar da, xasiyyətinə bələddir, öz yazdıqlarından, üstəlik haqqında yazılanlardan əlinə nə keçibsə, hamısını gizli bir iftixar hissiylə oxumuşdu, əsəbiləşəndə qarşısında dayanmağın mənasızlığını da yaxşı bilirdi. Dostlarına tez-tez mənim atam kimi kişi dünyaya gəlməyib və gəlməyəcək!” – deyirdi. Düzünə qalsa, atasının tufan kimi hər şeyi süpürüb atmasından xoşu gəlirdi, çünki inadkarlıqda elə özü də onun kimidir; buna görə də indi atasına etiraz etməyin mənasız olduğunu anlayırdı; düz deyir, səhv deyir – bu başqa məsələ; çaşıb mübahisəyə girişmək aradakı körpüləri biryolluq yandırar. Sakitcə ürəyini boşaltmasını gözləməkdən başqa çarəsinin olmadığını yaxşı anlayırdı. Di gəl, atası sakitləşənə oxşamırdı. Onsuz da böyük bir haqsızlıqla qarşılaşmış, Rusiya mətbuatında hər gün üstünə erməni yalanının püskürdüldüyü xalqının bu yalan və haqsızlıq qarşısında acizliyi, SSRİ-nin dörd tərəfində yaşayan veteran dostlarıyla görüşlərdə və ümumiyyətlə, ötən müharibədən danışılan hər yerdə haqqında qürurla söz açdığı, müharibənin taleyini həll etmiş və təəssüf ki, xidmətləri dəyərləndirilməyən doğma şəhərinin bu cür amansızlıqla dağıdılması Ziyad bəyi yandırırdı. Bu ağrını bölüşməyə adam tapa bilməməsi də ayrı bir dərddi. Ölkə rəhbərliyinə nəsə yazmağın mənası qalmamışdı; onlar bu addımı Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|