Akademikin Son eseri
partlayan mərmi məni torpaq püskürməsiylə birgə havaya qaldırıb yerə
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birinci qovluq
...Yanımda partlayan mərmi məni torpaq püskürməsiylə birgə havaya qaldırıb yerə çırpdı, başımın səngərin divarındakı daşa dəyməsiylə huşumu itirdim, ağlım başından çıxdı. Handan-hana bir möcüzəylə gözümü açanda çaşdım. Çünki üstümə yıxılmış yekəpər alman məni boğazlayaraq boğmağa çalışırdı. “Nəhayət, sıra mənə də çatdı, ölüm məni də tapdı!” deyə düşünürdüm. Sanki bir əsarətdən qurtarırdım, rahatdım, o anlarda hiss elədim ki, məni Vətənlə birləşdirən tək bir şey varsa, o da başımın üstündəki göydür və ixtiyarsız baxışlarım göyə çevrildi. Üstümdə mərminin zərbindən göyə qalxmış tozun-torpağın içində sarı yarpaqlar fırlanırdı. Ömrünü bitirmiş sarı yarpaqlar... Amma mən hələ gənc idim, bu yarpaqlar kimi torpağa qarışıb itmək istəmirdim. Belə vaxtda ölməkmi olar? Ancaq əsgər üçün bütün zamanlar bir andaca ölüm zamanına çevrilə bilər. İndi o zaman bu yekəpər və dinc faşistin simasında üstümə çökərək, güclü barmaqlarını xirtdəyimə keçirib məni boğmaqdaydı, onsuz da çiynimdə durmayan başımı bədənimdən qoparmağa tələsirdi. Bu döyüşlərdə yüzlərlə çinar boylu dostumu itirmişdim, sağ olsun alman, onlarla görüşdürəcəkdi məni. Ancaq “komandir, səndəmi səngəri tərk edib gəldin?” sualına nə cavab verər, onların yanında öz ölümümə necə haqq qazandıra bilərəm? Gücüm tükənmişdi, silkələnən beynimdə hər şey qarışmaqdaydı. Düşmənə müqavimət göstərən qolum boşalıb yanıma düşdü və qəfildən əlim soyuq bir şeyə toxundu və bir anda ayıldım – bu, çəkməyə keçirtdiyim nizə-bıçağın dəstəyiydi, bir anda bütün gücüm qoluma toplandı və döyüş bıçağını dartıb nəfəsimi kəsməkdə olan düşmənin kürəyinə sapladım... Bu, müharibədə həyatımın tükəndiyi anlarda, möcüzəylə xilas olduğum real ölümlərdən biriydi. Çoxdandı yadıma düşmürdü. İndi xatırlanırsa, deməli, bunun da tarixdə olduğu kimi, bizə bəlli olmayan zərurətlərlə anlaşılmaz bir bağlılığı var. Bəlkə Allah o gün məni ölümdən məhz elə bu gün pəncərənin qabağında dayanıb bu təmiz göyləri bir daha seyr etmək üçün qurtarıb?! Bəlkə də tariximizi xatırlatmaq üçün verib bu fürsəti? Bəlkə də bu gün dünyanı bürümüş yalanların içindən sıyrılıb bu məzlum millətin başını xarab edən, gözünü tutan bu söz, təbliğat yarışının riyakarlığını anladım. Bunu dəyərləndirməmək elə savaşda o düşmənin əlində boğulub ölmək kimi bir şeydir”. *** ...Ziyad bəy bu sətirlərdən sonra gündəliyini yazdığı ümumi dəftəri qatlayıb masanın siyirtməsinə qoydu. Bədənindən bir istilik keçdi, qalxıb pəncərəyə yaxınlaşdı, bir xeyli saralan çinarlara tamaşa elədi, sonra geri dönüb kitab rəfindəki qovluqlardan bir-ikisini götürüb masanın üstünə qoydu. Onun həm elmi, həm də bədii əsərlərinin əlyazmaları və yeni əsərləri üçün hazırlıq materialları burdaydı. Qovluqları tək-tək açıb baxır, vərəqləri aşıra-aşıra yeni kitabına ipucu axtarırdı. Hər dəfə yeni əsərə köhnə əlyazmalarını qurdalamaqdan başlardı. Birinci qovluq Burada 1937-ci ilin qanlı hadisələriylə bağlı çap etdirdiyi məqalələr, bu mövzuda yazdığı və “Terror” adıyla yenidən nəşr etdirdiyi kitabının əlyazması vardı. Bundan əlavə, arxivdə işlədiyi günlərin ovqatından doğulmuş qeydlərini, Qarabağla bağlı Moskva rəhbərliyinə, Rusiya mətbuatına yazdığı məktubların, məqalələrin qaralamalarını da bu qovluqda saxlayırdı. Ancaq ən mühümü arxivdə son vaxtlarda gördüyü, yəqin ki, tapdığı da demək olar, və üzünü çıxartdığı sənədlərdi. Onların üstündə əsir və ələ düşməsini istəmirdi; yəqin ona arxivlərin qapısını açanlar da bu sənədlərin ələ düşməsini istəməzdilər. Onlar da öz canından və ya vəzifələrini itirməkdən qorxardılar. Bunu düşünərkən duruxdu. Niyə hər şeyin bir tərəfini düşünür, hər şeyə öz ağlı və məntiqiylə qiymət verir. Doğrudanmı bu materiallar təsadüfən keçib onun əlinə? Dünyanın altının-üstünün hər cür gizlinindən xəbərdar olan bir qurum akademikə verdiyi qovluqların hansında hansı sənəd olduğunu bilmir? Tərəddüdləri səbəbsiz deyildi. Bir səbəbi buydu ki, arxivdə materiallar onun düşündüyü kimi ideal bir sistemlə düzülməmişdi; bu qovluqda gəzdiyin material bəzən tamam başqa qovluqdan çıxırdı, çünki aidiyyəti genişdi və hər qovluğun məzmunuyla bir cür bağlılığı vardı. İkincisi də vaxt keçir, burda da işçilər dəyişilir və izlər qarışır, hər şeyin əvvəlki gizliliyini saxlamaq olmur. Bunlarla yanaşı, Ziyad bəyi düşündürən başqa və bəlkə də indiyədək ağlına gələnlərdən daha mühüm bir məsələ vardı. Onu həyəcanlandıran və bu sənədləri qovluğunun alt qatında gizlədib, axtarışlarını davam etdirməsinə onu vadar edən sual gecə-gündüz beynində fırlanırdı. Bəlkə bu sənədlərin izinə düşməsi heç təsadüfi deyil, buna qeyri-adi, mistik, taleyin ona xoş münasibəti kimi də baxmaq olmaz? Bəlkə bu sənədlər elə bu idarənin özündə çalışan tanımadığı adamlar, yaxud hansısa gizli qüvvə tərəfindən qəsdən qoyulub onun araşdırdığı qovluqların arasına? Xoş niyyətlə, bəd niyyətlə? Buna cavab vermək çətindir? Düşmənlə üz- üzə olan millətə yeni bir cəbhə açmaq məsuliyyətli işdir. Millət bu həqiqətləri bilməlidir və gec-tez biləcək. Ancaq bunun zamanı dəqiq ayarlanmalıdır. Yoxsa qaş düzəldən yerdə vurub gözü də çıxararsan. Bu düşüncələr onu üzürdü. Demə, yazma, gizli saxla, qoy millətin daha dərin bataqlığa düşsün. Bəs buna nə deyəcəksən? Yaxşı, yazmağın nəyi dəyişəcək? Bu gün həqiqəti axtaran varmı? Həqiqətin gücü nəyə çatacaq? Yəqin bu gizlinləri səndən başqa bilənlər də var. Bəs onlar niyə susur? Deməli, bu gün ayrı yol tapmırlar və heç sən də tapa bilməyəcəksən o yolu... Qovluğu bağlayıb yenə qoydu əvvəlki yerinə. Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|