Altay cəMİl V ciLD

“Səndə hələ cahiliyyə dövrünün əlamətlərimi var?”
buyur-
duğu bildirilir.
* * *
Rəsulullah 
(salləllahu əleyhi və səlləm)
birinin mübahisə et-
diyi adama “Mən filan kimsənin oğluyam, sən kimsən?” de-
diyini eşidərək buyurdu: 
“Musanın (əleyhissalam) yanında 
iki kimsə öyündü. Biri: “Mən filankəsin oğluyam” deyərək 
doqquzuncu babasına qədər saydı. Musaya (əleyhissalam) 
vəhy gəldi: “Ona söylə, doqquzu da cəhənnəmdədir. Sən 
onuncu susan!”
Haqqa rişxənd eləyən, şüurlu şeytan kimidir
Xalqa rişxənd eləyən, şüursuz heyvan kimidir.
Ən gözəl surəti də istehza mənasız edər
Baxışı ya duruşu çox da ki, ceyran kimidir.
Nəfsinə qarşı çıxan pəhləvan az-az görünür
Halbuki kürreyi-ərz sulanmış meydan kimidir.
Nəfsin axsatdığını nəsəb götürməz irəli
Nədən insan soyuna, zatinə heyran kimidir?
Xoş üz, xoş söz, xoş əməl insanı xoşbəxt edəcək
Yerdə bir damla savab göylərdə leysan kimidi.
İstehza insanın sifətini çirkinləşdirdiyi kimi könlünü də 
bayağılaşdırar. Abdullah ibn Məsud 
(radiyallahu ənh)
de-
mişdir: “Əgər bir köpəyi ələ salsam, köpəyə dönəcəyimdən 
qorxaram.”

---

299
İstehza, məsxərə bir çox qəlb xəstəlikləri ilə sıx bağlıdır 
ki, bunların da başında qeybət gəlir. Çünki bu illətə düçar 
olanlar, adətən, insanları üzünə deyil, arxasınca çəkişdirib 
ələ salmaqla camaatı əyləndirməyə çalışırlar.
“Qeybət edib tənə vuran hər kəsin vay halına!”
(əl-
Huməzə, 1)
İnsanlara gülmək, onların qəlblərinə toxunmaq dillə 
yanaşı əl, göz, qaş kimi digər əzaların da vasitəsilə olur. 
Zatən yuxarıda xatırladılan ayə, ilk növbədə, məhz hərəkət 
və işarələrlə edilən qeybət və tənələri ehtiva edir. Kimisə 
gülüş, əyləncə hədəfinə çevirmək məqsədilə, onun bəzi 
hərəkətlərini yamsılamaq, hansısa qüsuruna dair işarələrdə 
bulunmaq, digər dinləyicilərə xəlvətcə göz vuraraq onunla 
guya ciddi bir söhbəti etmək həmin qəbildəndir. Bunların 
çoxu qeybət mahiyyətlidir. Çünki məsxərəyə qoyulan şəxs 
öz yanında edilən o işarət və hərəkətlərdən xəbərsiz olur. 
Möminlər bu cür davranışlardan qətiyyətlə çəkinməlidirlər. 
Qeybət çəkiniləsi, qorxulası qəbahətlərdəndir. Böyük günah-
lardan olmaqla yanaşı günahkardan savabları da silə bilir.
İBRƏT 
Hz.Aişə 
(radiyallahu ənhə)
rəvayət etmişdir: “Ya-
nımıza bir qadın gəlmişdi. Gedəndə əlimlə boyunun bala-
calığına işarə etdim. Rəsulullah 
(salləllahu əleyhi və səlləm)
buyurdu: