ĠAMĠl rəhmanzadə
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gürcüstanın hər bir vətəndaĢı tarixi dostluğumuzun qədrini bilməli, onu göz bəbəyi kimi qorumalıdır. Bunun üçün real tarixi yavaĢ-yavaĢ öyrənmək və tarixi keçmiĢin
- DOST ARASI PAK GƏRƏK! Yaqub Mahmudov Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü
7 çayının sağ sahilindəki Azərbaycan torpaqları hesabına qonşu ölkənin ərazisi daha da genişləndirildi. Beləliklə, Rusiya işğallarından sonrakı dövrdə Cənubi Qafqazda ancaq Azərbaycan torpaq itkilərinə məruz qaldı. Azərbaycan xalqının razılığı olmadan onun torpaqları əlindən alındı. Şimali Azərbaycan torpaqlarının mühüm bir hissəsi də, o cümlədən Car-Balakən camaatlıqlarının və İlisu sultanlığının xeyli hissəsi, mühüm strateji əhəmiyyəti olan Dərbənd və onun ətrafları Rusiyanın tərkibində qaldı. Bununla belə, tarix boyu qonşularının ərazi bütövlüyünə hörmət edən Azərbaycan özünün ənənəvi siyasətini bu gün də davam etdirir. Dahi Heydər Əliyevin yolu ilə gedən Azərbaycan dünya birliyi ölkələrinin ərazi bütövlüyünü tanıyır və buna hörmətlə yanaşır. Prezident İlham Əliyev bu siyasəti dönmədən uğurla həyata keçirir. Lakin, buna baxmayaraq, ayrı-ayrı istiqamətlərdən Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları irəli sürmək cəhdləri yenə davam edir. Bunu əsaslandırmaq məqsədilə əsərlər yazılır, dərsliklər nəşr olunur, xəritələr çap edilir, separatçılara dəstək verilir və s. Nə qədər acı olsa da, qardaş Gürcüstanın özündə də bəzilərinin «torpaq iştahası» soyumur ki, soyumur . Bu baxımdan gənc tədqiqatçı Şamil Rəhmanzadə ancaq arxiv sənədlərinə əsaslanmaqla çox qiymətli bir əsər yazmışdır. «Azərbaycan-Gürcüstan münasibətlərində ərazi məsələləri (Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin materialları əsasında: 1917—1930-cu illərin əvvəlləri)» adlanan bu əsərdə iki ölkə arasındakı ərazi münasibətlərinin real tarixi araşdırılmışdı. Şamil Rəhmanzadənin əsəri real tarixi əks etdirir. Daha doğrusu, müəllif öz oxucularına tarixi olduğu kimi təqdim edir. Onun hər bir cümləsinin arxasında müəllifin subyektiv fikir və arzuları deyil, ilk mənbələr və arxiv sənəd- ləri durur. Müəllif tədqiq etdiyi dövrdə Şimal-Qərbi Azərbaycandan Gürcüstana nə vaxt və nə qədər torpaq verildiyini, bu işin təşkilatçılarının kimlər olduğunu, həmin cinayətkar fəaliyyətdə Zaqfederasiyanın idarəçiliyində yuva salmış ermənilərin nə kimi rol oynadığını təkzibolunmaz sənədlərlə sübuta yetirir. Nəhayət, xüsusi olaraq qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycan alimi öz əsərini xoş məramla yazmışdır. Belə bir əsərə çox böyük ehtiyac olduğu üçün yazmışdır. Müəllifin məramı bundan ibarətdir: qardaĢ Azərbaycan və Mən Şimal-Qərbi Azərbaycanı yaxşı tanıyıram. Bu yerləri qarış-qarış gəzib dolaşmışam. Tarixçi olmaqdan əlavə, tərcümeyi-halımla da regionla bağlıyam. Bədxah emissarlar və missionerlərin həmin regiondakı, xüsusilə qədim türk-albanların nəsilləri olan ingiloyların yaşadıqları kəndlərdəki hər cür işləklərindən də yaxşı xəbərdaram. Bununla bağlı əlimdə olan saysız-hesabsız faktları burada vermək, necə deyərlər, xırdalıqlara enmək həm Azərbaycan-Gürcüstan dostluğuna, həm də şəxsi adıma layiq olmadığı üçün bu məsələnin üstündən keçirəm. 8 Gürcüstanın hər bir vətəndaĢı tarixi dostluğumuzun qədrini bilməli, onu göz bəbəyi kimi qorumalıdır. Bunun üçün real tarixi yavaĢ-yavaĢ öyrənmək və tarixi keçmiĢin hər bir səhifəsinə hörmətlə yanaĢmaq gərəkdir. Dost-qardaĢ arasında atılan hər bir addımda həm tarixin ibrət dərsləri, həm bugünkü qardaĢlıq münasibətləri, həm də qloballaĢan dünyanın hər an gözlənilən və gözlənilməz problemləri ilə üz-üzə qala biləcəyimiz nəzərə alınmalıdır. Nəzərə alınmalıdır ki, biz həm bu gün, həm də uzun-uzun gələcək tarixi dövrlər üçün həmiĢə bir-birimizə lazımıq! Bütün bunları başa düşmək üçün Şamil Rəhmanzadənin kitabı ayıldıcı gücə malik olan qiymətli tədqiqat əsəridir. Əsər Azərbaycan-Gürcüstan dostluğuna kəm baxanlara - ərazi iddiaçılarına, hər cür emissarlara, missionerlərə tarixi həqiqətin uca səsi ilə deyir: DOST ARASI PAK GƏRƏK! Yaqub Mahmudov Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü 9 G Ġ R Ġ ġ Çağdaş Azərbaycan tarix elminin qarşısında Vətən tarixinin aktual məsələlərinin yeni elmi-nəzəri biliklərə əsaslanan tədqiqi ilə əlaqədar mühüm vəzifələr durur. 1917-1920-ci və sonrakı illərdə Cənubi Qafqazda cərəyan edən siyasi və sosial proseslər nəticəsində təşəkkül tapmış dövlət qurumlarının qarşılıqlı münasibətlərinin öyrənilməsi belə vəzifələrdəndir. Adətən yeni dövlətlərin yaranmaqda olan münasibətlərinə etnosiyasi və dövləti identikliklərin formalaşması prosesi fövqəladə güclü təsir göstərir; sonuncusu isə çox vaxt müxtəlif növ etnoərazi ixtilafların meydana çıxmasına səbəb olur. Söylənilənlər sözügedən dövrdə Cənubi Qafqazın siyasi həyatına da şamil oluna bilər: o illərdə regionun gənc respublikalarının qarşılıqlı münasibətləri məhz çoxsaylı ərazi mübahisələri ilə ağırlaşmışdı. Araşdırılan dövrün Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri son dərəcə mürəkkəb və çoxaspektli fenomen kimi qarşımıza çıxır. Bu münasibətlərin aktual problemlərindən biri də mübahisəli sərhədyanı ərazi məsələləri (Borçalı, Zaqatala, Qarayazı, Sığnaq) idi. Azərbaycanın tarixi vilayətləri - Car-Balakən camaatlıqları və İlisu sultanlığının bir hissəsini əhatə edən Zaqatala dairəsinin siyasi mənsubluğu məsələsi iki gənc respublika arasında kifayət qədər gərginliklərə səbəb olmuşdu. Bu mahal 1917-1921 -ci illərdə gürcü siyasi (və intellektual) dairələrinin iddia predmetinə çevrilmişdi, hərçənd ki, 1918-ci ilin iyunun 26-da bölgə əhalisi siyasi, tarixi, mədəni və etnokonfessional mülahizələrdən çıxış edərək, Azərbaycana birləşmək haqqında özünün taleyüklü qərarını vermişdi. Vətənimizin tarixi ərazilərinə, o cümlədən şimal-qərb bölgəsinə gürcü iddialarının tədqiq edilməsi 1918-1920 və 1920-1921-ci illərdə, habelə Cənubi Qafqaz sovet federasiyasınm mövcudluğu dövründə Azərbaycanın Gürcüstanla kifayət qədər mürəkkəb olan siyasi münasibətlərinin çeşidli aspektlərini nəzərdən keçirməyə, bu münasibətlərə təsir göstərən amilləri araşdırmağa, iki respublika arasında qarşılıqlı fəaliyyətin cərəyan etdiyi fon və kontekstləri aydınlaşdırmağa imkan verir. Bu tip ərazi mübahisələrinin tədqiqi Cənubi Qafqaz etnoslarının milli identikliklərinin təsbiti prosesi ilə çulğalaşan ərazi ideologiyalarının, bu ideologiyalarda müəyyən vilayətlərə, sərhədyanı bölgələrə verilən yüksək simvolik önəmin öyrənilməsi baxımından da elmi əhəmiyyət kəsb edir. Bu mənada əsərdə Zaqatala bölgəsinin istər gürcü, istərsə də Azərbaycan ictimai-siyasi şüurunda yeri və əhəmiyyətinə müəyyən aydınlıq gətirilməsinə cəhd göstərilmişdir. Məlum olduğu kimi, müstəqillik əldə etdikdən sonra, ələlxüsus da Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonra ölkələrimiz arasında strateji müttəfiqlik münasibətləri bərqərar olmuş, bir çox qlobal əhəmiyyətli layihələrin həyata keçirilməsinə başlanılmışdır. Lakin çox Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|