Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

17 
Benzer şekilde davacı davasını zina sebebiyle boşanma davası değil de evlilik 
birliğinin  temelinden  sarsılması  sebebiyle  boşanma  davası  olarak  açmışsa,  hâkim 
tarafların  zina  sebebiyle  boşanmalarına  karar  veremeyecektir.  Ancak  Yargıtay 
boşanma sebepleri arasında usulüne uygun olarak yapılmış bir ıslahla bunun mümkün 
olduğunu düşünmektedir.
60
 
 
3. Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış(TMK Md. 162) 
“Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek 
kötü  davranılması  ya  da  ağır  derecede  onur  kırıcı  bir  davranışta  bulunulması 
sebebiyle boşanma davası açabilir. 
Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve 
her halde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. 
Affeden tarafın dava hakkı yoktur.” 
Eski  Medeni  Kanun  dönemindeki  “cana  kast”  ve  “pek  fena  muameleler” 
yanında 
“ağır 
hakaret”in
61
 
de 
bu 
madde 
içinde 
değerlendirilip 
değerlendirilemeyeceğine  ilişkin  tartışmalar,  yeni  kanun  döneminde  “pek  kötü 
davranış”ın  yanına  “  ağır  derecede  onur  kırıcı  davranış”ın  eklenmesi  suretiyle 
giderilmiş  bulunmaktadır.
62
Böylece  cana  kast  bir  kenara  bırakılırsa  cismani  ve 
manevi  nitelikteki  pek  kötü  muamelelerin  birbirinden  ayrılmasıyla  bu  maddenin  üç 
ayrı boşanma sebebi saydığı söylenebilir.
63
 
                                                           
60
  
Y  2  HD,  7.2.2005,  16650-1346:  “Dava  TMK’nin  163  ve  166/1  maddelerine  dayalı  olarak 
açılmıştır.  Zina  sebebiyle  boşanma  konusunda  açılmış  bir  dava  bulunmadığı  gibi  bu  konuda 
usulüne  uygun  bir  ıslah  talebi  de  bulunmamaktadır.  Delillerin  TMK  163,  166/1  maddeleri 
çerçevesinde  değerlendirilmesi  gerekirken  yazılı  şekilde  zina  sebebiyle  boşanma  hükmü 
kurulması bozmayı gerektirmiştir.”(Gençcan, s. 135, dn. 169). 
61
  
Onur kırıcı davranışa  ilişkin  boşanma  sebebi kaynak İsviçre  Medeni Kanunu’nun  Fransızca ve 
Almanca  metinlerinde  farklı  şekilde  ifade  edilmiş;  Almanca  metinde  “namus  ve  şerefin  ağır 
surette ihlali”, Fransızca metinde ise “ağır hakaretler” deyimiyle geçmiştir(Gençcan, s. 142). 
62
  
Ayrıntılı bilgi için bkz. Akıntürk/Karaman, s. 250. 
63
  
Dural/ Öğüz / Gümüş, s. 105; Akıntürk/Karaman, s. 248; 

---

18 
Hayata  kast,  bir  eşin,  diğerini  öldürme  niyetini  öldürmeye  teşebbüs,  intihara 
teşvik  veya  yardım  gibi  bazı  fiillerle
64
  ya  da  yaralı  eşin  hayatını  kurtarmak  için 
gerekeni yapmama gibi fiile eş tutulan ihmallerle açıklamasıdır ki bunun için hayata 
kast  edecek  eşin  öncelikli  olarak  ayırt  etme  gücüne  sahip  olması  gerekir.
65
  Bu 
anlamda hayata kast kusura dayanan bir boşanma sebebi olduğu gibi, eşlerden birinin 
diğerinin hayatına kastetmesinin boşanma için yeterli görülmesi karşısında ise mutlak 
bir boşanma nedenidir.
66
 
Buradaki  hayata  kast  kavramının  ceza  kanunundakinden  daha  geniş 
yorumlanması  gerekmektedir.
67
  Şöyle  ki  boşanma  hükmünü  verecek  mahkeme  cana 
kastı, öldürme niyetine işaret eden fiillerin varlığı bakımından inceleyecek, kullanılan 
aracın  ölümü  sağlayacak  nitelikte  olup  olmadığı  veya  fiilin  tamamlandığı  ya  da 
teşebbüs aşamasında kalıp kalmadığıyla ilgilenmeyecektir. 
Ceza  yargılamasında  boşanma  davasına  konu  olan  eylem  hakkında  hâkimin 
kusur  durumuna  ilişkin  kararı  hukuk  hâkimini  TBK  Md.  74  hükmü  gereğince  elbet 
bağlamamasına  rağmen;  ceza  hâkiminin  maddi  olayı  tespit  eden  kararı  hukuk 
hâkimini  bağlayacağından  ceza  davasının  sonucu  beklenerek  deliller  birlikte 
değerlendirilerek hüküm kurulmalıdır.
68
 
Pek  fena  muamele,  diğer  eşin  vücut  bütünlüğü  ve  sağlığını  bozucu  veya 
tehlikeye  düşürücü  eve  kapama,  aç  bırakma,  acımasızca  dövme,  normal  yolla 
olmayan  cinsi  münasebete  zorlama  gibi  fiillerdir.
69
  Bu  boşanma  sebebi  de  kusura 
                                                           
64
  
Eşine  karşı,  “seni  öldüreceğim”  şeklinde  kuru  bir  tehditte  bulunmak  cana  kast  değildir,  ancak 
kocanın  tabancasını  karısının  başına  dayayarak  fiili  tehditte  bulunması  durumunun  cana  kast 
olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği olayın özelliğine göre değişecektir(Bühler/Spüler, 
Art.138 N 16(Dural/ Öğüz / Gümüş, s. 106, dn. 195’den naklen)). 
65
  
Dural/ Öğüz / Gümüş, s. 105, 106; Akıntürk/Karaman, s. 249, 250.  
66
  
Akıntürk/Karaman, s. 249; Oğuzman/Dural, s. 117; Tekinay, s. 207; Gençcan, s. 136. 
67
  
Tandoğan, s. 77; Öztan, s. 229. 
68
  
Y  2HD,  19.06.2006,  9056-9742:“…Ceza  Mahkemesinin  boşanma  davasına  konu  olan  eylem 
hakkında maddi olayı tespit eden kararı hukuk hâkimini bağlar. O halde Bakırköy 9. Asliye Ceza 
Mahkemesinin  2001/1261  esas  sayılı  dava  dosyasının  sonucu  beklenilerek  deliller  birlikte 
değerlendirilerek  bir  hüküm  kurulması  gerekirken  eksik  inceleme  ile  yazılı  şekilde  hüküm 
kurulması doğru bulunmamıştır…”(Gençcan, s. 139, dn. 183). 
69
  
Dural/ Öğüz / Gümüş, s. 106. 

---

19 
dayanan, mutlak bir boşanma sebebini oluşturur.
70
 Her ne kadar muamelenin pek fena 
olup  olmadığının  takdiri  hâkime  bırakılmışsa  da,  hâkim  durumu  objektif  olarak 
muhakeme  edecek  ve  objektif  hadise  mevcut  olduğu  zaman,  müşterek  hayatı 
çekilmez  kılacak  derecede  şiddetli  bir  geçimsizliğin  var  olup  olmadığını  dikkate 
almadan  boşanmaya  hükmedecektir.
71
  Pek  fena  muamelenin  varsayılması  için 
devamlılık  aranmadığından  örneğin  kocanın  karısını  bir  kez  dövmesi  de 
yeterlidir.
72
Yargıtay  da  pek  kötü  davranış  sebebiyle  boşanmaya  karar  verilebilmesi 
için dövme eyleminin bir defa yapılmasının yeterli olduğu görüşündedir.
73
 
Onur  kırıcı  davranış,  eşlerden  birinin  diğerine  hakaret  etmek,  onu  küçük 
düşürmek  amacıyla  yaptığı  saldırıdır.  Yargıtay,  namus  ve  şerefe  yönelik  özel  bir 
ağırlığı ve niteliği olan hakarete ilişkin eylemlerin TMK Md. 162 hükmündeki eylem 
kapsamına giren bir boşanma sebebi olduğu görüşündedir.
74
 Taraflar karşılıklı olarak 
birbirlerine  hakaret  etmeyi  alışkanlık  halinde  getirmişlerse,  onur  kırıcı  davranış 
sebebiyle boşanma davası açma koşulları oluşmaz ancak evlilik birliğinin temelinden 
sarsılmasına dayanılarak dava açılabilir.
75
Kocasının karısına sadakat yükümlülüğünü 
ihlal ettiğini gerçeğe aykırı şekilde devamlı tekrarlayarak ona hakaret etmesi
76
, pazar 
yerinde  kocaya  “şerefsiz,  namussuz”  diye  hakaret  edilmesi
77
,  karısının  bakire 
olmadığını kahvehanede açıklamak
78
 gibi eylemler onur kırıcı davranışa örnek olarak 
gösterilebilir. 
                                                           
70
  
Schwarz, s. 147; Akıntürk/Karaman, s. 251; Velidedeoğlu, s. 172; Feyzioğlu, s. 230; Gençcan, s. 
140; Farklı görüşte olan Oğuzman/Dural, pek fena  muameleler söz konusu olduğunda evliliğin 
çekilmez  hale  gelip  gelmediğinin  araştırılmayacağını  ancak  pek  fena  muamelenin  var  olup 
olmadığı  tayin  edilirken  bunun  evliliğe  yaptığı  etkinin  de  göz  önünde  bulundurulması 
gerektiğinden  bahsetmektedir(Oğuzman/Dural,  s.  117);  Benzer  şekilde  Tandoğan,  hâkimin 
eşlerin  mevkileri,  tahsil  ve  terbiye  derecelerini,  psikolojik  durumlarının  gözönünde 
bulundurulması gerektiğinden bahsetmektedir.(Tandoğan, s. 77, 78); Tekinay ve Öztan da ister 
zulüm  ve  işkenceden  ister  şeref  veya  namus  ihlalinden  kaynaklansın  “pek  fena  muamele”ye 
ilişkin boşanma sebebini nisbi bir boşanma sebebi olarak kabul etmektedir(Tekinay, s. 208-210; 
Öztan, s. 231-234). 
71
  
Schwarz, s. 147.
 
72
  
BGE 38 II 31(Dural/ Öğüz / Gümüş, s. 106, dn. 197’den naklen).  
73
  
Y 2 HD, 4.3.1996, 1432/2070(Gençcan, s. 141, dn. 196’dan naklen). 
74
  
Y 2 HD, 26.05.1986, 4702/5431(Gençcan, s. 142, dn. 205’den naklen) 
75
  
Öztan, s. 234. 
76
  
Öztan, s. 233. 
77
  
Y 2 HD, 26.5.1986,4702/5431(Gençcan, s. 142, dn. 212’den naklen). 
78
  
Y 2 HD, 19.1.1951,2561/2993(Gençcan, s. 143, dn. 213’den naklen). 

---