Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. İddiaçının hüquqlarının pozulması (İPM-in 70-ci maddəsi)
eləcə də inzibati orqanın qəbul etdiyi qərarın əsaslandırma hissəsinin işin mahiyyətinə yaxın olub-olmadığını yoxlayır. Bu zaman qərar qəbul edən (yaxud hərəkət edən) dövlət qulluqçusunun istinad etdiyi əsaslandırma onun şəxsi mülahizələrinə deyil, konkret hala tətbiq olunan qanunun güddüyü məqsədə söykənməlidir. Deyilənlərdən başqa, məhkəmə sözügedən hallarda, barəsində göstəriş verilmiş tədbirin mütənasib, yəni yararlı, zəruri, habelə uyğun (məqsədlə vasitə arasındakı tarazlığa riayət olunması) olub- olmadığını yoxlayır. Misal: İnzibati orqan oğurluq hadisəsini müəyyən etdikdən sonra əcnəbini ölkədən çıxarır. O bu tədbiri onunla əsaslandırır ki, müvafiq əcnəbinin ölkə ərazisində qalması daha arzu olunmur və o, bir daha Azərbaycana gələ bilməz. Belə olan halda inzibati orqanın diskresion səlahiyyət həddini açıq-aşkar aşdığı göz önündə olacaqdır. Çünki onun sözügedən əcnəbiyə münasibətdə tətbiq etdiyi tədbir qeyri-mütənasibdir. Belə ki, ölkə ərazisinə daxil olmağa qadağa qoyulması (xüsusilə, yuxarıda qeyd olunan əsaslandırma ilə) yaşayış icazəsinin hüquqauyğun surətdə bitməsi üçün müəyyən olunmuş həddi aşır. Əgər konkret halın xüsusiyyətlərindən asılı olaraq yalnız bir tədbir yararlı, zəruri və mütənasibdirsə, dolayısı ilə desək, diskresion səlahiyyət «sıfır»a endirilibsə, inzibati 184 orqan məhz həmin tədbiri tətbiq etməlidir. Əks halda, inzibati orqan diskresion səlahiyyətin həddini aşmış və beləliklə, qanunsuz inzibati akt qəbul etmiş olardı. İnzibati orqanın diskresion səlahiyyətinin belə bir şəkildə məhdudlaşdırılmasına xüsusilə, bərabərlik prinsipinin tətbiqi nəzərə alınmalı olan hallarda rast gəlinir. Həmin prinsipə əsasən, inzibati orqan eyni faktiki hallara malik olan müxtəlif işlər üzrə eyni qərarlar qəbul etməlidir. Yəni əgər müvafiq inzibati orqan ərizəçiyə öz diskresion səlahiyyəti çərçivəsində (və haqlı olaraq) ev tikintisi üçün icazə verirsə, o, digər ərizəçinin eyni əsaslarla verilmiş ərizəsini rədd edə bilməz. Çünki məzmunca fərqli inzibati aktın qəbul edilməsi üçün heç bir maddi-hüquqi əsas olmayacaq. Qərarın diskresion səlahiyyət əsasında qəbul edilməsi ilə kifayətlənməyərək, məhkəmənin həmin qərarı icraatın gedişində yoxlaması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Diskresion səlahiyyətdən istifadə zamanı səhvə yol verilmişdirsə, məhkəmənin çıxaracağı qərar iddianın növündən asılı ola- caqdır. Əgər söhbət mübahisələndirmə haqqında iddiadan gedirsə, onda inzibati orqan müvafiq inzibati aktı ləğv edəcəkdir. Çünki həmin akt diskresion səlahiyyətdən istifadə zamanı səhvə yol verilməklə qəbul edilən və bununla da qa- nunsuz olan inzibati akt hesab ediləcəkdir. Hər halda bu, id- diaçının hüquqlarının həmin akt nəticəsində pozulduğu hallara aiddir (bax: İPM-in 70.1-ci maddəsi). İİQ-nin 14-cü maddəsinə əsasən, bu zaman pozulmuş hüquq diskresion səlahiyyətdən istifadə zamanı səhvə yol verilməməsinə olan hüquqdur. 185 Misal: İnzibati orqan iddiaçıya evini sökməsi barədə göstəriş vermiş və bunu həmin evin ətrafdakılar üçün təhlükə yaratması ilə əsaslandırmışdır. İnzibati orqanın bu tədbiri görməsi üçün istinad etdiyi normada aşağıdakılar nəzərdə tutulmuşdur: «Əgər hər hansı bir ev təhlükə yaradarsa, inzibati orqan həmin evin sökülməsi barədə göstəriş verə bilər.» Bu norma inzibati orqana diskresion səlahiyyətdən istifadə ilə əlaqədar hərəkət azadlığı verir. Bununla da o, təhlükə mövcud olan təqdirdə evin sökülməsinə dair göstəriş verilməsi və ya hər hansı bir başqa tədbirə əl atması arasında seçim edə bilər. Əgər məhkəmə evin sökülməsi barədə göstərişi qeyri-mütənasib olduğu üçün qanunsuz hesab edərsə, inzibati orqanın əvəzinə qoruyucu hasarın tikilməsi göstərişini verə bilməz. Çünki onun inzibati orqanın fəaliyyəti ilə bağlı konkret hüquq tətbiq etmək səlahiyyəti yoxdur. Başqa sözlə, məhkəmə yalnız inzibati aktı ləğv edə bilər və ləğv etməlidir (bax: İPM-in 70.1-ci maddəsi). Göstərilən halla bağlı məhkəmə qərarının nəticə hissəsi belə olacaq: «Cavabdehin ... tarixli ... №-li inzibati aktı ləğv edilir.» (Diskresion səlahiyyət əsasında qəbul edilmiş qərarlara qarşı məcburetmə haqqında iddia verilərkən inzibati məhkəmənin qərarı ilə bağlı aşağıda «Məcburetmə haqqında iddia» bölməsində qeyd olunanlara bax). 186 3. İddiaçının hüquqlarının pozulması (İPM-in 70-ci maddəsi) İPM-in 35-ci maddəsinə əsasən, hüquqi maraqların yalnız pozulma imkanını şərtləndirən iddia qaldırmaq səlahiyyətindən fərqli olaraq, mübahisələndirmə haqqında iddialarda yuxarıda qeyd edilən şərtlərə riayət edilməsi üçün əlavə olaraq, inzibati aktın qəbul edilməsi ilə iddiaçının subyektiv hüquqlarının faktiki olaraq pozulmuş olması tələb edilir. İd- diaçının inzibati orqanlardan ümumi olaraq qanunların hüquqauyğun icrasını tələb etmək hüququ yoxdur. Başqa sözlə, o, yalnız öz hüquqlarının pozulduğu hallarda, həmin hüquq pozuntularından qorunma tədbirləri görə bilər. Əgər əlverişsiz və qanunsuz inzibati aktın birbaşa ünvan- landığı şəxs onu mübahisələndirirsə, bu zaman heç bir problem yaranmır. Çünki qanunsuz inzibati akt (inzibati aktın forması və inzibati icraatla bağlı mühüm normaları pozan və ya maddi hüquq baxımından qanunsuz olan inzibati akt) hər bir halda vətəndaşların Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 24-cü maddəsi ilə təminat verilən azadlıqlarını pozur. Misal: İnzibati orqan iddiaçının sahibkarlıq fəaliyyətini davam etdirməsini qadağan etmiş və bunu onunla əsaslandırmışdır ki, o, hər bir sahibkardan tələb olunan etibarlılıq keyfiyyətinə artıq cavab vermir. Bu halda söhbət iddiaçının sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçir- ilməsindən getdiyi üçün müvafiq qərar birbaşa onun maraqlarına toxunur. İddiaçının sahibkarlıq fəaliyyətinin 187 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|