Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Səlahiyyətverici əsasın dispozisiya şərtləri
- Mühüm məqam
inzibati aktın qəbulu arasında səbəbli əlaqə mövcuddursa, inzibati akt formal-hüquqi baxımdan qanuna zidd sayılmalı və ləğv edilməlidir. b. İnzibati aktın maddi-hüquqi baxımdan qanuniliyi İnzibati akt aşağıdakı hallarda maddi-hüquqi baxımdan qanuni sayılır: – inzibati aktın qəbulu üçün səlahiyyətverici normanın dispozisiya şərtlərinin mövcudluğu; – inzibati aktın qanuniliklə bağlı ümumi tələblərə cavab verməsi; – inzibati orqanın yol verilən hüquqi nəticəni seçməsi. Hər hansı bir inzibati aktın qanuniliyini yoxlayan zaman sonuncu inzibati qərarın hansı tarixdə qəbul olunması, yəni inzibati aktın və ya şikayət instansiyasının qərarının nə vaxt qəbul edilməsi nəzərə alınır. ba) Qanuni əsas İnzibati orqanın hərəkəti üçün qanuni əsas olmalıdır. İİQ-nin 11-ci maddəsinə əsasən, inzibati orqanlar yalnız qa- nunla nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada şəxsin hüquq və azadlıqlarına müdaxilə edə bilərlər. Bu o deməkdir ki, istənilən halda, şəxs üçün əlverişsiz olan hər bir inzibati hərəkət üçün qanuni əsas mövcud olmalı, inzibati orqanın müdaxilə edə bilmək səlahiyyəti qanundan irəli gəlməlidir. Sadəcə, müəyyən bir hərəkətə icazə verilmədiyinin müəyyən edilməsi inzibati orqanın müdaxiləsi üçün yetərli deyil. Məsələn, sürücünün nəqliyyat vasitəsini sərxoş vəziyyətdə 168 idarə etməsinin qarşısının alınmalı olduğunu müəyyən edən bir normanı qanuni əsas kimi göstərmək olar. Səlahiyyətverici əsas etibarlı, yəni konstitusiyaya uyğun olmalı və üstün qüvvəyə malik hüquq normaları ilə ziddiyyət təşkil etməməlidir. Məhkəmənin bununla bağlı şübhələri olduqda, İPM-in 124-cü maddəsinə əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu göndərilməlidir. Norma dispozisiya şərtlərindən və hüquqi nəticədən ibarət olur. Səlahiyyətverici əsasın dispozisiya şərtləri müvafiq normadan irəli gəlir. Azərbaycanda xüsusi inzibati hüquq sahəsində qanunlar yeni inzibati hüquqa hələ tam uyğun- laşdırılmadığından maddi inzibati hüquq normalarının tətbiqi zamanı çətinliklər yarana bilər. Buna görə də inzibati hüququn ümumi prinsiplərinə ayrıca diqqət yetirmək və inzibati orqan- ların bu prinsiplərə söykənən fəaliyyətini, xüsusilə tənqidi baxımdan yoxlamaq lazımdır. Həlledici olan odur ki, məhkəmə inzibati orqanın davranışını (yəni normanın tətbiqini), prinsip etibarilə tam şəkildə yoxlamalıdır. Yeganə istisna, yalnız inzibati orqana verilən və nadir hallarda rast gəlinən qiymətləndirmə azadlığı ilə bağlıdır. bb) Xüsusi hallar: Qiymətləndirmə azadlığı Məhkəmə, bir qayda olaraq, inzibati orqanın hərəkətinin qanuni əsasının şərtlərini dəqiqliklə yoxlayır. Başqa sözlə, qanun inzibati orqana inzibati məhkəmə icraatının gedişində məhkəmə tərəfindən yoxlanılmasını mümkünsüz edən heç bir qiymətləndirmə azadlığı vermir. Lakin göstərilən qaydadan müəyyən istisnalar da mövcuddur. İPM-in 73.3.2-ci maddəsində yalnız məcburetmə haqqında iddialarla bağlı təsbit olunan, 169 lakin nəzəri cəhətdən mübahisələndirmə haqqında iddialara da şamil oluna bilən qiymətləndirmə azadlığı inzibati orqana yalnız məhdud hallarda ağlabatanlıq və qəbul edilə bilmə baxımından məhkəmə qaydasında yoxlanılması mümkün olan qiymətləndirmə azadlığı təklif edir. Burada, söhbət məhkəmə qaydasında təkrarlanması mümkün olmayan və ya inzibati orqanın işin mahiyyəti ilə bağlı məhkəmədən daha çox xüsusi bilik və təcrübəyə malik olduğu hallardan gedir. Hər iki hal üçün başlanğıc nöqtəsi sözügedən hallara şamil edilən və müvafiq normalarda təfsirə ehtiyacı olan dispozisiya şərtləridir. Almaniyada qiymətləndirmə azadlığına dair ən vacib misallar qismində imtahanla bağlı qərarları və filmlərin qiymətləndirilməsini göstərmək olar. İmtahanlarda (misal üçün, hüquq üzrə dövlət imtahanlarında) situasiyadan asılı olan qiymətləndirmələrin təkrarlanması və başa düşülməsi elə də asan deyil. Ona görə də məhkəmə təcrübəsində imtahan komissiyalarının qiymətlərin verilməsi zamanı yalnız məlum faktlar əsasında və xüsusi imtahan situasiyası nəzərə alınmaqla qəbul edilə bilən olub-olmaması baxımından yoxlanıla bilən qiymətləndirmə azadlığı tanınır. Almaniyada imtahan keçirilməsi qaydaları haqqında əsasnamədə mücərrəd olaraq göstərilib ki, imtahanı çox uğurlu vermiş namizədlər «çox yaxşı» qiyməti ala bilərlər. Namizədin nailiyyətinin çox uğurlu olub-olmaması barədə qərarı isə imtahan komis- siyası qəbul edir. Məhkəmə, yalnız qərarın anlaşıla bilən olduğunu və işin dəqiq faktiki halları əsasında, düzgün icraat çərçivəsində qəbul edilib-edilmədiyini yoxlayır. Almaniyada kinofilmlər bəzən «dəyərli» kimi qiymətlərlə qiymətləndirilir. 170 Bu qərar da qiymətləndirmə azadlığı çərçivəsində qəbul edilən qərarlar sırasına daxildir, çünki qiyməti verən film mütəxəssislərinin xüsusi baxış bucağına və biliklərə malik olmaları səbəbindən filmi məhkəmədən daha yaxşı qiymətləndirə bilmələri güman edilir. Bütün bu qeyd olunan məsələlərdə həlledici məqam ondan ibarətdir ki, inzibati orqan qiymətləndirmə azadlığından yararlandığı bütün hallarda nəticəyə necə və hansı hallar nəzərə alınmaqla gəldiyini anlaşılan şəkildə izah etməlidir. Yalnız belə bir izah məhkəməyə inzibati orqanın hərəkətinin qəbul edilə bilən olub-olmamasını yoxlamağa imkan yaradır. Əgər belə bir əsaslandırma yoxdursa və ya o anlaşıla bilən deyildirsə, inzibati akt qanuna zidd sayılmalı və ləğv edilməlidir. Mühüm məqam: Məhkəmə qiymətləndirmə azadlığının həyata keçirilməsi məsələsinə münasibətdə inzibati orqanın bütün imtahan iştirakçılarına bərabər imkanlar yaradıb-yarat- madığını və ümumi inzibati praktikaya riayət edib-etmədiyini də qiymətləndirməlidir. Bu şərtlərə o vaxt əməl edilməmiş hesab olunur ki, imtahan verənlərdən biri imtahanı sakit bir şəraitdə müxtəlif kitabların köməyi ilə verə bilsin, digər bir namizəd isə imtahanı qeyri-adekvat səs-küy şəraitində və ya heç bir köməkçi vasitə olmadan vermiş olsun. Mövcud inzibati praktika heç bir səbəb olmadan iştirakçıların xeyrinə və ya ziyanına dəyişdirilə bilməz. Bundan başqa, İİQ-nin 12-ci maddəsinə əsasən, bərabərlik prinsipinə də riayət edilməlidir. İmtahan vermiş şəxsin üzərinə, onun fikrincə, ədalətsiz keçirilmiş imtahandan, imtahanın gedişində və ya imtahandan dərhal sonra şikayət vermək və beləliklə də, im- tahanın nəticələrini gözləməmək vəzifəsinin qoyulması ağla- 171 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|