Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhkəmə
Əslində bu kimi hallarda radio elanları vasitəsilə əhaliyə qapı və pəncərələri bağlamaq və qaz sızan ərazidən keçməməklə bağlı xəbərdarlıq etmək, eləcə də qaz kəmərinin məxsus olduğu müəssisəyə kəmərin qəzalı hissəsini dərhal təmir etmək və ya bu istiqamətdə lazımi hesab etdiyi digər addımlar atması tapşırığı vermək yararlı olardı. Bəzən yararlılığın qiymətləndirilməsi bir qədər mürəkkəb olur. Məsələn, hər hansı bir evin uçma təhlükəsi mövcuddursa, həmin evin mülkiyyətçisindən tikilinin davamlılığına dair planları təqdim etməsini tələb etmək ilk baxışdan elə də məntiqli görünmür. Lakin belə bir tədbir inzibati orqana, ümumiyyətlə hansı hərəkətin yararlı olmasını, o cümlədən onun hansı tapşırığı verməli olmasını yoxlamaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edə bilər. İnzibati orqanın hərəkəti həmçinin zəruri olmalıdır. Dövlətin adından edilən hərəkətin zəruriliyi ona görə vacib amil hesab olunur ki, kiçik problemlərin böyük tədbirlər va- sitəsilə aradan qaldırılması hüquqi dövlətin tələblərinə uyğun sayılmır. Tədbir o zaman zəruri olur ki, inzibati orqan mümkün olan bir neçə yararlı davranış variantından maraqlı şəxsə münasibətdə ən yumşağını seçsin. Misal: Polis işçisi əyləc mayesi axdığına görə əyləci işləməyən bir nəqliyyat vasitəsi müəyyən edir. Bu təh- lükəli vəziyyətin aradan qaldırılması üçün bir neçə 180 yararlı çıxış yolu mümkün ola bilər. Misal üçün, polis işçisi nəqliyyat vasitəsini avtomobil yolunun kənarında saxlatdıra və onun sürücüsündən maye axan yerin altına bir qab qoyulmasını, bununla da mayenin oraya tökülməsinin təmin olunmasını tələb edə bilər. Yaxud belə hallarda nəqliyyat vasitəsinin təmir edilmə məqsədilə dərhal emalatxanaya aparılması barədə də göstəriş ver- ilməsi mümkündür. Nəhayət, polis işçisi avtomobilin tullantı məntəqəsinə aparılmasını tələb edə bilər. Bununla belə, sözügedən halda sonuncu tədbir tətbiq oluna bilməz. Çünki yuxarıda göstərildiyi kimi, konkret halda vətəndaşın hüquqlarına daha az müdaxilə edən bir neçə yararlı tədbir mövcuddur. İnzibati orqanın hərəkəti eyni zamanda mütənasib, yəni uyğun olmalıdır. Əgər yararlı və digər vasitələrlə müqayisədə, hətta ən yumşaq olan vasitə belə, vətəndaşın hüquqlarının məhdudlaşdırılmasına münasibətdə ədalətli olmazsa, tətbiq edilə bilməz. Məqsəd və vasitə arasındakı mütənasiblik İİQ- nin 17-ci maddəsində təsbit edilən və bütün inzibati orqanların davranışına şamil edilməli olan prinsipdir. Misal: Fərz edək ki, Bakıda havanın temperaturu mənfi 10 dərəcədən aşağıdır. Evsiz-eşiksiz olan bir neçə insan isinmək üçün inzibati orqanın yaxşı qızdırılmış binasına daxil olur. İnzibati orqanın rəhbəri onların binadan çıxarılması barədə göstəriş verir. Binadan çıxarılma barədə tədbir yararlı hesab olunur, çünki bu tədbir 181 binada nizam-intizama riayət edilməsi və oraya bu qaydaları pozan şəxslərin daxil olmaması kimi arzu edilən məqsədə nail olunmasına yönəlmişdir. Eyni za- manda, qeyd olunan tədbiri zəruri və ən yüngül vasitə saymaq da olar. Belə ki, o, inzibati orqanın binasına yalnız nizam-intizamı pozmayacaq şəxslərin daxil ol- masını təmin etmək üçün yeganə imkandır. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, bayırda havanın çox soyuq olduğu bir şəraitdə sözügedən şəxslərin binadan çıxarıl- maları qeyri-mütənasibdir. Çünki belə olan təqdirdə maraqlı şəxslərin sağlamlıqlarına xələl yetirilməsi və inzibati orqanın hərəkəti ilə çatılmalı olan məqsədlər arasında qeyri-tarazlıq mövcud olacaqdır. Lakin havanın temperaturu müsbət 5 dərəcədən yuxarı olarsa, vəziyyət başqa cür qiymətləndiriləcəkdir. Bu zaman sağlamlığı təhlükə altına qoya biləcək aktual vəziyyətin mövcudluğunun yoxlanılması üçün yenidən təhlil aparıl- malıdır. Bununla əlaqədar həlledici amil ondan ibarətdir ki, inzibati orqan diskresion səlahiyyətlər daxilində qəbul etdiyi qərarda öz mülahizələrini dəqiq və aydın şəkildə əsaslandırsın. Məqsəd, bir tərəfdən, həmin qərarın məhkəmə tərəfindən yoxlanılması, digər tərəfdən isə, onun vətəndaş tərəfindən anlaşılması üçün şərait yaratmaqdır (bax: İİQ-nin 61.3-cü maddəsi). Məhkəmə inzibati orqanın qanunla ona həvalə edilmiş diskresion səlahiyyəti sezib-sezmədiyini və bu səlahiyyəti həyata keçirib-keçirmədiyini yoxlayır. 182 Misal: Fərz edək ki, qanunda aşağıdakı məzmunlu bir müd- dəa təsbit olunmuşdur: «Azərbaycan Respublikasında olan əcnəbi cinayət törətdikdə ölkədən çıxarıla bilər.» İnzibati orqan oğurluq etmiş əcnəbini tutur və onun ölkədən çıxarılmasını bununla əsaslandırır ki, qanunda bu, məcburi tədbir qismində təsbit edilmişdir. Belə bir dəlilin gətirilməsi onu göstərir ki, inzibati orqan qeyd olunan halda qanunla ona verilmiş diskresion səlahiyyəti sezməmişdir. Ona görə də əcnəbinin ölkədən çıxarıl- masına dair inzibati akt məhkəmə tərəfindən ləğv edilməlidir (bax: İPM-in 74-cü maddəsi). Bundan başqa, məhkəmə inzibati orqanın diskresion səlahiyyəti düzgün istifadə edib-etmədiyini də yoxlayır. Burada, məhkəmə «inzibati orqanın yerinə olsaydı, eynilə hərəkət etmiş olardımı?» məsələsini yoxlamır. Məhkəmə müvafiq fəaliyyəti göstərən dövlət qulluqçusunun da vəziyyətini nəzərə almır. Çünki inzibati orqanın diskresion səlahiyyətinin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, inzibati orqan bir neçə alternativ hərəkət imkanlarından birini seçə bilər və seçməlidir. Hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipinə əsasən, yalnız hüquqi yoxlama (nəzarət) məhkəmənin vəzifəsidir. İPM-in 74-cü maddəsinə əsasən, məhkəmə yalnız obyektiv baxımdan diskresion səlahiyyətlərin həyata keçirilməsinin qanuniliyini və bu zaman diskresion səlahiyyətlərin qanunla müəyyən olunmuş hədlərinə inzibati orqanın əməl edib-etmədiyini, 183 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|