AqiL ƏLİyev ariF ŞƏKƏRƏLİyev
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
413 olaraq zəifləyir. Sənayenin inkişaf etdiyi Bakı şəhərinin mərkəzdən asılılığı heç yoxdur. Sənayenin nisbətən inkişaf etdiyi Sumqayıtda bu asılılığın səviyyəsi 46,4%, Gəncədə - 51,8%, Mingəçevirdə 66,8% təşkil edir. Əksinə səna-yenin çox zəif və yaxud da yox dərəcəsində inkişaf etdiyi Qəbələnin mərkəzdən asılılığı 90,7, Daşkəsənin - 90,2, Yardımlının 0 93,5, Xaçmazın - 80,6, Qazaxın - 86,7% və s. təşkil edir. Beləliklə, respublikamıza vahid bir orqanizm kimi baxmaq tələb olunur. Bu da özü- özlüyündə ayrı-ayrı ərazi vahidlərində baş verən proseslərə üç tərəfdən yanaşmağı qarşıya qoyur. Birincisi, proseslərin obyektivliyi nəzərə alınmalıdır. İkincisi, proseslərin qarşılıqlı əlaqəli olması və onların qarşılıqlı şərtlənməsi qəbul olunmalıdır. Üçüncüsü, proseslərin tarixi inkişaf prosesinin davamlı olması dərk edilməlidir. Bu üç tərəfli yanaşma iqtisadi rayonların kompleks inkişafına səbəb ola bilər, rayonlarda özünütəminetmə prosesini gücləndirər və nəticədə dövlət büdcəsinə daxilolmalar çoxalar, büdcə xərcləri isə azalar. Lakin burada əsas məsələ rayon və şəhər rəhbərliklərinin ələbaxımlılıq psixologiyasını dağıtmaq olmalıdır. Rayonlarda istehsalı inkişaf etdirmək yolu ilə sənayenin ərazi strukturunun təkmilləşdirilməsi dünyada gedən qloballaşdırma və respublikamızda gedən sabitləşmə və inkişaf prosesləri ilə həmahəng baş verməlidir.
§ 4. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ KƏND TƏSƏRRÜFATI
414
Bir ölkə daxilində baş verən bütün sosial-iqtisadi, siyasi, sosial- psixoloji proseslərin əsasını istehsal təşkil edir. İstehsalın zirvəsində isə ərzaq məsələlərinin həlli durur. Əslində ölkənin təsərrüfat sistemi fəaliyyətinin mühüm, ayrılmaz hissəsini ərzaq, onun istehsalı, bölünməsi, mübadiləsi və istehlakı təşkil edir. Ərzaq problemi ölkə təsərrüfatı fəaliyyətinin həm subyekti və həm də obyekti olan insanların, işçi qüvvəsinin həyat fəaliyyəti ilə bilavasitə bağlı olan problemdir. Dövlət səviyyəsində problemin bu şəkildə qoyulması və həll edilməsi çox vacib məsələdir. Məsələyə bu səpgidən yanaşdıqda, dövləti idarə edənlər istər-istəməz ərzaq əldə etmək haqqında fikirləşməli olurlar və mənbələr axtarırlar. Təcrübə göstərir ki, ərzağın əldə edilməsinin əsas mənbəyi kənd təsərrüfatıdır. Ola bilər hər hansı bir dövlət ərzağı digər dövlətlərdən idxal etsin. Lakin burada söhbət ölkə tələbatının hər hansı bir seqmentinin ödənilməsindən gedə bilər və ikincisi, digər ölkədən gətirilən ərzaq məhsullarının da əsasını o ölkələrin kənd təsərrüfatı təşkil edir. Deməli, söhbət burada beynəlxalq ixtisaslaşmadan gedə bilər ki, bunun nəticəsində də bir ölkə digər ölkəyə ərzaq məhsulu ixrac edir. Kənd təsərrüfatı ölkə əhalisini ərzaqla təmin etməkdə, məşğulluq məsələlərini həll etməkdə, xarici iqtisadi əlaqələri və xüsusən də xarici ticarəti inkişaf etdirməkdə müstəsna rol oynayır. Əyanilik üçün cədvəl 57- nin məlumatlarını oxucunun nəzərinə çatdırırıq. Cədvəl 57
415 Azərb aycan Qaz a- xısta n Rusi ya Ya po- niy a Gürcü stan A BŞ Alma niya İtal iya
2000 1998 1999 199 6 1997 19 97
1998 199
6 Ət və ət məhsulları 22
45 41
45 18
11 4 88 80 Süd
və süd
məhsul. 154
206 215
93 218
30 5 442 280 Yumurta 112 79
222 320
108 23 9 226 220
Balıq və balıq məh. 2,7 3,6
9,9 60,
5 1,4
10, 0 15,1 17, 3 Şəkər 16,8 20
35 19,
0 - 30 34 26.
0 Bitki yağı 3,1 6,8
9,3 14,
8 11,2
24, 0 18,3 254 Kartof
47 60
117 102
45 57
77 39
Çörək məmulatla rı 155
137 89
112 154
11 2 78 126 Meyvə və giləmeyvə 61
70 105
60 60
10 5 136 174 Tərəvəz
və bostan məhsulları 129 70
83 123
93 11 9 90 214
Hər bir insan ildə çoxlu miqdarda qida məhsulları qəbul etməli olur. Məlumatlardan görünür ki, 2000-ci ildə Azərbaycan
Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|