_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
195
Gün kimi Ģəfəq saçdı...
(Nazim Hikmətin 80 illiyi münasibətilə)
Nazim Hikmət XX yüzilin 4-5 ulu ozanından biri idi. O kiminlə
yanaşı durur? Bu sualı “Kim onunla yanaşı durur?” şəklində qurmaq yəqin
ki, daha doğru olardı. Yaxşı, kim onunla yanaşı durur? Pablo Neruda, Lui
Araqon, Jorj Amadu, Vladimir Mayakovski, Rəsul Rza. Bir də hər xalq
özünün ən böyük çağdaş ozanını bu cərgəyə qata bilər…
Nazim Hikmət həzin, titrək, kövrək, ağlar bir bayatı idi. Türk
xalqının bağrından qopmuşdu. Nazim Hikmət 61 il həyat yolu ilə, 47 sənət
yolu ilə keçən bir atlı idi. O, dünyanın və Türkiyənin ona olan ehtiyacından
yaranmışdı. Atını heçlikdən əbədiyyətə çapırdı.
Burdan bir atlı keçdi,
Atın oynatdı keçdi.
Gün kimi şəfəq saçdı,
Ay kimi batdı keçdi.
Yaxşı ki, günəşlə ay səmanı boş qoymurlar. Gündüz biri, gecə o biri
nur saçır…
Nazim Hikmətin həzinliyi, kövrəkliyi, titrəkliyi bir sıra səbəblərə
bağlı idi. Başdan, özü qəlbi yumşaq idi. Humanist idi. Bütün ulular kimi.
Sonra uzun illər həbsxanada yatmışdı. Acılar dadmışdı. Daha sonra,
ömrünün bir hissəsi vətəndən uzaqlarda keçmişdi. Həsrətlə. Lap sonda,
açıq desək, Nazimin şəxsi həyatı faciəli idi.
Nazim “Tərcümeyi-hal” şeirində yazırdı:
Həbsxanalarda da yatdım,
Böyük otellərdə də.
Aqşin Babayev_______________________________________________
196
Kimi balıqların çeşidini bilir,
Mənsə ayrılıqların.
Bütün bunlardan sonra kim idi Nazim Hikmət? Bu sualın çox
cavabları var. Nazim mətin, yenilməz, cəsur bir insan idi. Özü kimilərin
zəfər şərqisi, marşı idi. Kərəm idi, siqarasını qurşun yaxacaq fədai idi.
Məmləkətindən insan mənzərələri yaradan rəssam idi.
Nazim Hikmət Azərbaycana və azərbaycanlılara son dərəcə böyük
rəğbət bəsləyirdi. Təsadüfi deyil ki, onun ilk şeirlər kitabı (1928) məhz
Bakıda nəşr olunmuşdu. Nazim görüşlərinin birində demişdi: “Canım,
gözüm bakılılar! Bakıya gəldim, dünyalar mənim oldu! İnanın, həmişə sizi
xatırlayıram. Bakı, Azərbaycan bilirsinizmi mənə nə qədər əzizdir? Mənim
gəncliyim də, qocalığım da Bakıya bağlıdır”.
N. Hikmət bizim sənət və ədəbiyyat xadimlərimizlə sıx yaradıcılıq və
dostluq telləri ilə bağlı olmuşdu. Bu əlaqələr, bu görüşlər N.Hikmətin
yaradıcılığında öz geniş əksini tapmışdı. Şübhəsiz N. Hikmətin Azərbaycan
poeziyasına böyük təsiri olmuşdur.
Şairin Bakıya hər gəlişi nazimsevərlər üçün o cümlədən mənim üçün
də əsl bayram idi. Mən həm onun haqqında tədqiqat işi yazan aspirant və
eyni zamanda bir radiojurnalist kimi tez-tez Nazimlə görüşərdim, onunla
maraqlı söhbətlər edərdik.
Şair Bakıya gələndə həmyerlimiz Əkbər Babayev həmişə onun
yanında olardı. İndi nə Nazim Hikmət həyatdadır, nə də Əkbər Babayev.
Qalan xatirələrdir, lent yazılarıdır, şəkillərdir, bir də ən qiymətli xəzinə
olan kitablardır. Əkbər özü ömrü boyu bircə dəfə də Türkiyədə olmadı,
amma onu bu məmləkətdə tanıyırlar, sevirlər. İndi də onu kövrək
duyğularla yad edirlər. Bu yadetmələr təkcə quru söz olaraq qalmır,
_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
197
mətbuat səhifələrinə çıxır, xalqın malı olur. Türkiyədə Əkbər haqqında
yazılanları oxuyanda iftixar hissi keçirirəm.
Türk sənət xadimlərinin dediklərindən:
HALDUN TANER: “Hamımızın dostu, ən böyük köməkçimiz idi.
Demək olar ki, onu həm heç tanımırıq, həm də çox yaxşı tanıyırıq. Çünki
Nazim Hikmətin bir parçası kimi idi. Nazimə olan böyük sevgisinə görə
bəlkə də bir az kölgədə qalmışdı. Amma bu sevgidən, bu dostluqdan,
yaxınlıqdan əsla istifadə etməyə çalışmamışdı…Əkbərin təvəllüdünün
1913-cü il olduğunu biləndə inanmadım. Yaşından xeyli cavan
görünürdü… Sanki 100 yaşınadək yaşıyacaq insanlar kimi idi…”
ÇĠNGĠZ BEKTAġ: “Türk yazıçıları üçün Sovet İttifaqında iki
səfirlik vardı. Biri rəsmi səfirlik, o biri Babayevin evi di. Belə bir dost
idi… Sovet yazıçıları, tadqiqatçıları türkoloqları və tərcüməçiləri isə onun
haqqında belə deyirlər: Ə. Babayev olmasaydı, biz türk ədəbiyyatını tanıya
bilməzdik. O, türk ədəbiyyatının ağzı, dili, qulaqı idi…”
ƏZĠZ NESĠN: (Türkiyə Yazarlar Sindikatının sədri olaraq Sovet
Yazıçılar İttifaqına göndərdiyi teleqramdan) “Qabaqçıl türk yazıçılarının
dostu olan Ə. Babayevin ölümü münasibətilə Türk Yazarlar Sindikatının
bütün üzvləri dərin kədər duymuşlar. İllərdən bəri həsrətlə Türkiyəni
ziyarət etmək istəməsinə və bizim də bu yolda əlimizdən gələni etdiyimizə
baxmayaraq, Türkiyəni görmədən ölməsi bu kədərimizi daha da
artırmışdır.”
Amma türklərin hamısı Nazimi sevməz. Məsələn, bir türk gəlmişdi
bu yaxınlarda Bakıya. Yaxşı süfrə açdıq ona. Nazimin səsini dinləyəndən
sonra “Onu sevmirəm” dedi. Ağzından bir kəlmə də xoş söz çıxmadı
Nazim Hikmət üçün. Mən bilirəm, Türkiyədə Nazimin Orxan Seyfi,
Dostları ilə paylaş: |