Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan Nazim Hikmət dünyasında
Aqşin Babayev_______________________________________________ 222 yenə rejissor assisteni idi. Həmin əsər məşhur rus yazıçısı Aleksandr Qrinin hekayələrinin motivləri əsasında yaradılmışdı. Film tez bir zamanda geniş tamaşaçı kütləsinin hüsn-rəğbətini qazandı. Bu iki böyük şəxsiyyətin yaradıcılıq dostluğu bir-birinin ardınca öz gözəl bəhrələrini verirdi. N.Hikmətin ssenariləri və M.Ərtoğrulun rejissorluğu ilə çəkilən filmlər türk kino xəzinəsinin bəzəyi idi. Bu filmlərin bir qismi də Nazim Hikmətin özünün rejissorluğu ilə yaradılmışdı. Sənətkarın 1934-cü ildə çəkdiyi “İstanbul simfoniyası” və “Bursa simfoniyası” kimi qısametrajlı filmlərini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Bu əsərlərdə Türkiyənin ictimai-siyasi həyatı bütün incəliklərinə qədər əks etdirilmişdi. Vətəndaş sənətkar bu kinolentlərdə İstanbul və Bursa gecəqondularındakı həyatı, burada yaşayan zavallı insanların taleyini göstərə bilmişdi. 1937-ci ildə çəkdiyi qısa metrajlı “Günəşə doğru” filmində isə şair sadə, zəhmətkeş insanların gələcəyə inamını poetik boyalarla əks etdirmişdi. Nazim Hikmət kinoşünaslıq sahəsində də qələm işlətmişdir. Onun həm yerli, həm xarici filmlər haqqında dövri mətbuatda çap etdirdiyi məqalələri şairi bir kinoşünas kimi tanıtmışdı. Nazim Hikmət yazırdı: “Kinematoqrafiya rəssamlıq, poeziya kimi incəsənət növüdür. Bundan başqa, kinematoqrafiya bütün sənət növlərini özündə sintetik şəkildə birləşdirən bir incəsənət qoludur. O, nəinki əyləndirməli, həm də öyrətməli, düşündürməlidir”. N.Hikmət həmişə bayağı, yüngül, əxlaqsızlığı təbliğ edən xarici filmlərin əleyhinə olmuş və bu mövzuda onlarla tənqidi məqalə yazmışdı. Bu məqalələrdən biri də “Bu təkrar olunmamalıdır” adlanırdı. Nazim Hikmət, adı çəkilən yazısında Qərb ölkələrinin bir sıra filmlərini boykot etməyi məsləhət görürdü. Sənətkar belə yazılarında tamaşaçının zövqünü _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 223 korlamamağı, əksinə, gözəl, dəyərli sənət nümunələri ilə ona ülvi hisslər aşılamağı təklif edirdi. Məlumdur ki, Nazim Hikmət çox keşməkeşli bir həyat yolu keçmişdir. O, ilk şeirlərini yazdığı gündən ömrünün sonuna qədər hakim dairələr tərəfindən qəbul edilməmiş, təqib olunmuşdu. Yüzlərlə poetik nümunənin, onlarla pyesin və kinossenarinin müəllifi olan Nazim Hikmət bütün həyatı boyu kino sənəti ilə bağlı olmuşdur. Sənətkar 13 illik həbsxana həyatından sonra, 1950-ci ildə Moskvaya döndükdən sonra təsəllisini Azərbaycanda, Azərbaycan xalqı ilə təmasda, sənət adamlarımızla görüşlərdə tapa bilmişdi. Nazim Hikmət Azərbaycanın kino xadimləri ilə də ömrünün sonuna qədər bağlı olmuşdur. “Qəribə adam”, “Bir məhəlləli iki oğlan”, “Məhəbbətim mənim, kədərim mənim” və.s. filmlər Nazim Hikmətin əsərləri əsasında çəkilmiş, geniş tamaşaçı kütləsinin hüsn-rəğbətini qazanmışdır. “Bir məhəlləli iki oğlan” filmi Nazim Hikmətin ssenarisi əsasında yaradılmışdı. Bu haqda görkəmli kinorejissor Əjdər İbrahimov belə yazırdı: “Biz Qurinlə bərabər ( filmin ikinci rejissoru İlya Qurin nəzərdə tutulur- A.B.) Nazim Hikmətin yanına gəlib onun ssenarisi əsasında filmin çəkilişinə icazə verməsini xahiş edəndə o, bizə əvvəlcə inamsızlıqla baxdı ( o vaxt bizim ikimizin birlikdə 50 yaşı olardı ), sonra dedi: “yaxşı, başlayın, sizlər gəncsiniz, əminəm ki, öhdəsindən gələcəksiniz”. Biz filmin çəkilişinə başlayandan sonra gördük ki, Nazim Hikmət, sözün həqiqi mənasında bu əsərlə yaşayır. Az qala o, hər gün çəkilişlərə gəlir, məsləhət verir, hətta dialoqları dəyişib üzünü köçürürdü. Düzünə qalanda o, filmin müştərək quruluşçu rejissoru idi”. Aqşin Babayev_______________________________________________ 224 “Məhəbbətim mənim, kədərim mənim” filmi isə onun “Fərhad ilə Şirin” pyesinin motivləri əsasında çəkilmişdir. Hər iki film kino sənətinin nadir incilərindən hesab oluna bilər. “Nazim Hikmət və kino sənəti” məfhumu, söz yox ki, yuxarıda qeyd etdiyimiz əsərlərlə məhdudlaşmır. İnanırıq ki, hələ bundan sonra da kinemotoqrafçılarımız Nazim Hikmət yaradıcılığına müraciət edəcək və gözəl sənət nümunələri yaradacaqlar. “Elm və həyat” jurnalı,2000, № 1-2. _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 225 Azərbaycan Nazim Hikmət dünyasında Nazim Hikmət Azərbaycana sıx tellərlə bağlı bir sənətkar olmuşdur. Onun şeirləri, nəsr əsərləri dəfələrlə respublikamızda nəşr edilmiş, pyesləri səhnəmizdə uğurla tamaşaya qoyulmuşdur. Mən Nazim Hikməti, əvvəlki yazılarımda dediyim kimi, ilk dəfə 1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tələbəsi ikən uzaqdan-uzağa dinləmişdim. Sonra Füzulinin, Mirzə Fətəli Axundzadənin yubileylərində də ona heyranlıqla qulaq asmışdım. Onun çıxışlarını bir müxbir kimi maqnitofona da yazmışdım. İndi həmin lent yazılarının bir qismi Azərbaycan radiosunun qızıl fondunda saxlanılır. Nazimin nitqlərinin böyük bir hissəsi isə arxivimdədir. Əkbər Babayevə istinad etsək, türk şairi Kamal Bayramın kitabında qeyd edildiyi kimi, Moskva radiosunda şairin 27 lent yazısı vardır. Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm və başqa sənət xadimlərimiz Nazimin çıxışları haqqında öz xatirələrində geniş söz açmışlar. Ümumiyyətlə, Nazimi vaxtilə tanımış olan hər hansı bir şəxs bu fikri təsdiq edər ki, Nazim Hikmət böyük şair, dramaturq, kinossenarist, nasir olmaqdan başqa, həm də alovlu tribun idi. O, kürsüyə çıxan zaman salon lal olar, onu sonsuz maraqla dinləyərdilər. Ahəngdar səsi, türk dilinin gözəlliklərini hamıya sevdirmək məharəti ona Allah tərəfindən verilmiş vergi idi. Azərbaycanın ilk qadın kinorejissorlarından Qəmər Salamzadə “Kiçik pəncərədən görünən dünya” adlı əsərində Nazim Hikmət haqqında belə yazır: “Mən Nazimin Bakıya gəldiyi və Yazıçılar İttifaqının Natəvan adına klubundakı çıxışlarının və yeni yazdığı şeirlərinin daimi dinləyicisi idim. Çox gözəl şeir oxuması var idi Nazimin. O, kürsüyə çıxdımı, hamımız susar, böyük sevgi ilə onu Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|