_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
209
Əkbər Babayevin köməyilə Nazimlə görüşlərim barədə mətbuatda ətraflı
yazılarım çıxıb. Həmin yazılarda dediklərimi təkrar etmək istəmirəm.
– Adətən müdafiə eləyənlər onu da düĢünürlər ki, mövzunun
obyektinin özünün də köməkliyi ola bilər. Nə əcəb bu sizi
Ģirnikləndirməyib?
– “Şirnikləndirmə” barədə qətiyyən düşünməmişdim. Həm də əvvəl
Tevfik Fikrəti seçmişdim axı. Bu sualla bağlı bir əhvalatı danışmaq
istəyirəm. N.Hikmət görüşlərimizin birində mənə dedi:
-Sən Bakı ilə Moskva arasında qalmaqdansa, elə gəl burda oxu.
İstəyirsən Qafurovla (Asiya Xalqları İnstitutunun direktoru idi o vaxt –
A.B.) danışım, aspiranturanı burda bitir. Tez evə - həyat yoldaşıma məktub
yazdım, şad xəbəri bildirdim. Mənə aspirantlar evində mənzil verəcəkdilər.
Yoldaşımla, körpəmlə Moskvada yaşayacaqdım. Amma əfsus ki, bu , baş
tutmadı.
– Nazim yaradıcılığı ilə məĢğul olduğunuz günlərlə baĢqa vaxtın
yaĢayıĢ tərzində bir fərq hiss edirsinizmi?
– Bu yaxınlarda məni televiziyaya dəvət etdilər. Nazim Hikmət
haqqında danışdım. Çıxışdan əvvəl bir neçə gün Nazimin əsərlərini
vərəqləmişdim. İnanın mənə bütün dərd-sərimi unutmuşdum, böyük
Nazimlə, dostum Əkbərlə görüşlərimi yenidən yaşadım.
Sizə bir söz də deyim. Qəribə bir hiss var məndə. Mənə elə gəlir ki,
həmişə N.Hikmət yaradıcılığı ilə məşğul olmuşam. Altı yaşlı nəvəmə də
münasibətim elədir. Mənə elə gəlir ki, bu yumşaq saçlı, iri gözlü, mirvari
dişli, gülərüzlü şirin nəvəm həmişə mənimlə olub. Ağlıma gətirə bilmirəm
ki, mən altı il bundan əvvəl bu şip-şirin balasız olmuşam. Bu duyğular
Aqşin Babayev_______________________________________________
210
yəqin ki, məhəbbətdən gəlir. Nazimə münasibətim də belədir. Bilmirəm
fikrimi sizə çatdıra bildimmi?
– Nazim Hikmətin kommunist kimi ömrü haqqında fikrinizi bilmək
istərdik.
– Nazim kommunizmə, kommunist ideallarına fanatikcəsinə bağlıydı.
Özü demişkən “Təpədən dırnağa qədər kommunist” idi. “Vəsiyyət”ində də
yeganə oğlu Mehmedi Türkiyə Kommunist Partiyasına əmanət edirdi.
İnanırdı Nazim. Şüarı sülh, qardaşlıq, bərabərlik, insanların səadəti olan bir
partiyaya necə inanmayasan? Bütöv əqidəli insandı.
Moskvada
yaşadığı son 13 ildə Nazim xəyal qırıqlığına uğramışdı. Amma duyğularını
bildirmirdi, içəridən çəkirdi, nifrət edirdi. Amma partiyaya yox, onu
yaramaz hala salanlara. Sözümün canı odur ki, mən Nazim Hikmət kimi
kommunistlərə yox, xalqı aldadan, uçuruma aparan, öz şəxsi mənafeyi
üçün millətini, əqidəsini satan, “kreslo”sundan dördəlli yapışıb ciblərini
dolduran, partiyanı mafiyaya çevirən üzdəniraq kommunistlərə nifrət
etmişəm və edirəm. İndi onlar işdən çıxsalar da, çox mülayim, insancıl
kimi görünsələr də, mən onlara yenə təhlükəli adamlar kimi baxıram. Onlar
kommunist partiyası məhvə uğrasa da, öz çirkin əməllərindən əl
çəkməyəcək, ancaq ciblərini dolduracaqlar. Belə adamlar hər hansı bir
şəraitdə olursa-olsun “siçan yolu” tapırlar özləriyçin. Partiyanı yox, nəyi
ləğv edirlərsə etsinlər, belə adamlar zəli kimi şeydilər, yenə qan soracaqlar.
Cəmiyyət belələrindən təmizlənməlidir.
– Nazim Hikmətə bir Ģəxsiyyət kimi ikili münasibət var. Siz hansı
mövqedə durursunuz?
– Doğrudan da elədir. Nazimə ikili münasibət var. Bir qrup onu
ideallaşdırır, o biri qrup isə yerə vurur. Türkiyədə birinci qrupun başında
Kamal Sülkər gəlir. İkinci qrupun isə öndəri yoxdur.
_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
211
Sadəcə bir sıra yazıçılar, fikir adamları Nazimi sevmirlər, qətiyyən
qəbul etmirlər. Hətta nifrət edirlər. Nazimə belə ikili münasibət Türkiyədə
də var. Sovet İttifaqında da var, Azərbaycanda da. Qısaca olaraq mən
fikrimi belə ifadə etmək istərdim. Nazim nöqsansız deyil. Heç kəs ona ailə-
qadın məsələlərində haqq qazandıra bilməz.
Amma Nazimə “Vətən xaini” demək olmaz. O, 1950-ci ildə
Türkiyədən çıxmasaydı, onu öldürəcəkdilər. Yaşamaqla Nazim çox işlər
gördü. Ölmək hünər deyil. Yaşamaq hünərdir! Nazimin belə bir əsəri var:
“Yaşamaq gözəl şeydir, qardaşım”. Bir sözlə mən, Nazim Hikmət
şəxsiyyətini nə göylərə qaldırıram, nə də, Allah eləməsin, kiçildirəm. Mən
Nazimi olduğu kimi qəbul edirəm. Uğurları, günahları, fanatikliyi,
fədakarlığı, həsrəti, ağrısı, kədəriylə birlikdə. Yəni olduğu kimi! Yəni
“Mavi gözlü dev” kimi!
– Nazim Hikmətin 90 illiyi ərəfəsində düĢüncələriniz? Bugün 90
yaĢlı Nazimi necə xatırlayırsız?
– Nazim həmişəyaşar sənətkardır. Bugün Nazim Hikmətin 90 illiyi
ərəfəsində ona tam yeni gözlə baxmaq , indiyə qədər demədiklərimizi
demək imkanı da var. Bu imkan xüsusən imperiyanın və onun
idealogiyasının süqutu mərhələsində xüsuslilə özünü biruzə verir.
Xoşbəxtlikdən Nazim elə qələm sahibi olmayıb ki, bağlandığı
ideologiya məhvə uğradıqda, onun da sənəti dəfn edilsin. Nazim mənim
nəzərimdə “Ceviz ağacı” kimidir. Uca, möhkəm, qollu-budaqlı. Mən
“Ceviz ağacı” adlı sənədli bir povest yazmışam və bu yazımı Nazimin 90
illiyinə həsr etmişəm. Burada Nazim Hikmətlə görüşlərimi və Türkiyədə üç
il ərzində gördüklərimi əks etdirməyə çalışmışam. “Ceviz ağacı” Nazimin
şeirinin adıdır, onun tale məhvəridir, varlığının və əbədiliyinin rəmzidir.
Dostları ilə paylaş: |