Arif Rəhimoğlu
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ”Haray, haray, mən türkəm!”
- ”Türk dili ölən deyil, fars dilinə dönən deyil!”
- “Bakı – Təbriz – Ankara, farslar hara – biz hara!”
9 verilsin, yoxsa o alınma sözün milli qarşılığımı tapılıb işlədilsin? yanaşmasının özü belə sonucda bəlli bir siyasəti ortaya qoymaqdadır. Başqa sözlə, toplum yaşamının bütün alanlarında (sahələrində) olduğu kimi, sonuc baxımından yanaşsaq, dildə də siyasətdən qıraqda bir nəsnə yoxdur. Bu işdə ”Eh, nə olsun e?.. Əşşi, nə fərqi var ey?” kimi yanaşmalar milli varlığımıza qarşı yönəlmiş düşmən siyasətlərinə boyun əyməkdən, yağıya nökərçilik edib qulluq göstərməkdən başqa bir nəsnə deyil (Bəzən də bu boyun əyməni “Elmi siyasətə qatmayın!” nağılı ilə ört-basdır eləməyə çalışırlar. Guya ki, dil elmi siyasətdən qıraqda imiş...). On illər boyu çeşidli beyin yıxama üsulları ilə bizə təlqin eləməyə çalışdılar ki, guya Azərbaycan türkcəsinə dəyər vermək pantürkistlik və millətçi (nasionalist) gericillikdir, rus dilində, yaxud fars dilində danışıb-yazmaq isə irəlicil beynəlmiləlçilikdir (internasionalizmdir) və mədəni olmaq, yüksəlmək üçün adam gərək Azərbaycan türklüyünə yox, rusluğa//farslığa söykənsin. Yazıqlar ki, bu manqurdlaşdırma siyasəti tələsinə düşənlərimiz az olmadı və hətta indinin özündə belə hələ də rusdilli olmağı üstün bilən nadanlara, yaxud farsca danışıb “Atam türk, anam türk, özüm fars”– deyən zavallı manqurdlara tuş gəlinir. Son dönəmdə isə “Dünya qloballaşmağa gedir, biz niyə milli məhdudluğa qapanaq!?” – deyən yeni manqurdlar da tapılır. Manqurdlaşdıqları üçün doğru düşüncə yetənəyindən yoxsun olan belələrinin bir qismi Batını gəzib-görsə də, hətta bəziləri “qloballaşan” Avropa ölkələrində yaşasa da, görmək istəmirlər ki, heç bir Batı toplumu (hətta sayları bir ovuc olsa belə) öz dilini aşağı saymır və öz dilini gərəksiz bilib ayrı dildə danışmağa üstünlük vermir. Əksinə, Batıda “Hamı üçün öz ana dili əzizdir, dəyərlidir və yüksəldilməlidir” düşüncəsi çox geniş yayılmışdır. Çağdaş dünyada kürəsəlləşmə (qloballaşma) və yerəlləşmə yanaşı var olan qoşa qanad durumundadır və qətiyyən bir-birindən ayrı düşünülə bilməz. Ancaq dünyanın kürəsəlləşməsindən, yaxud yerəlləşməsindən asılı olmayaraq, bütün bilincli (şüurlu) toplumlar öz dilləri başda olmaqla öz milli varlıqlarına yiyə dururlar və gediləsi doğru yol da məhz budur. Ona görə də, biz də aparıcı incəlikləri göz önünə alınmaqla milli dil strategiyamızın doğru-düzgün biçimlənməsinə, buradan irəli gələn milli dil siyasətimizin gərəkən özüllər üzərində qurulmasına, milli dilimizə yiyə duracaq yüksək dil bilincli (şüurlu) aydınlarımızın yetişdirilməsinə, bu işin xalq içərisində geniş yayılaraq tam dəstəklənməsinə vb. bu kimi önəmli məsələlərə barmaqarası baxmamalı, tərsinə, özəl diqqətlə yanaşmalıyıq. 8 – 9 milyon əhalisi olan Azərbaycan Respublikasında dövlət dilinin ”Türk dili”, yoxsa ”Azərbaycan dili” adlanması bir-birindən ayrı iki fərqli dil siyasəti ortaya qoydu ki, bu 10 siyasətlərdən hər birinin öz hədəfi, öz taktiki gedişləri, öz ilkə (prinsip) və üsulları… olması açıq-aydın ortadadır. 30 – 35 milyonluq Güney Azərbaycanda isə dilimizin adı sorun törətmir, çünki burada hamı dilimizin türk dili olduğunu yaxşı bilir və manqurdları saymasaq, hamı özünü türk, dilini də türk dili adlandırır. Ancaq Azərbaycanın güneyində dilimizlə bağlı başlıca sorun ədəbi dil məsələsidir. Fars şovinizmi istər şah dönəmində, istərsə də molla dönəmində dilimizə, özəlliklə ədəbi dilimizə yönəlik hər oyuna əl atıb, gücü yetdiyi bütün pislikləri ortaya qoydu, ancaq istədiyi uğuru qazana bilmədi. Özəlliklə, fars şovinizmi on illər boyu insanlarımızı zorla inandırmağa çalışdı ki, ”Sən türk deyilsən, sən farssan (= farsdilli azərisən), monqollar gəlib səni türkləşdirib. Ona görə də, indi sən yenidən farslaşmalı və fars dilində danışmalısan, türk dili də ölüb getməlidir”. İllər uzunu Azərbaycan türklüyü döyüldü, söyüldü, min bir əzab gördü, zaman-zaman gah ayağa qalxdı, gah da susub ağrı-acılara dözməli oldu, ancaq heç vaxt bu sərsəm cəfəngiyyata inanıb aldanmadı. Tərsinə, anı çatanda Azərbaycan türklüyü ”Haray, haray, mən türkəm!” – deyə meydanlara çıxıb öz milli kimliyinə yiyə durdu və on illər boyu “Sən türk deyilsən!” cəfəngiyyatını təbliğ edənləri (Seyid Əhməd Kəsrəviləri, İqrar Əliyevləri və onların züy tutanlarını) tarixin zibilliyinə tullayaraq öz türklüyünü açıq-aydın ortaya qoydu. Oyanıb ayağa qalxan Azərbaycan türklüyü on illər boyu Azərbaycan türkcəsini danaraq farslaşma sərsəmliyini yaymağa çalışan fars şovinizminə tutarlı bir sillə vurdu və uca səslə ”Türk dili ölən deyil, fars dilinə dönən deyil!” – deyə hayqırdı. Bu hayqırtı 1924-cü ildən indiyə fars şovinizminin dövlət əli ilə yürütdüyü bütün antitürk siyasətlərin iflasa uğramasını göstərən məntiqi sonucdur. Fars şovinizmi və onun pullu-pulsuz nökərləri nə qədər dəridən- qabıqdan çıxıb öz çürük siyasətlərini yeritməyə çalışsalar da, artıq Azərbaycan türklüyü yaxşı bilir ki, “Bakı – Təbriz – Ankara, farslar hara – biz hara!?” Artıq bu gün Azərbaycanın güneyində dilimizin yenidən yüksəlişi başlamış və ədəbi dilimizin yenidən işlərlik qazanması günlük dartışma obyektinə çevrilmişdir. Bir yandan, ümummilli hərəkatın bir qolu olaraq ədəbi dil haqqı uğrunda siyasi mübarizə günü-gündən genişlənir, o biri yandan isə, ədəbi dil normalarına yönəlik həm nəzəri, həm də təcrübi yönlərdən çeşidli yanaşmalar ortaya qoyulur. İstər əlifba sorunu, istərsə də ədəbi dilin hansı standart normalar əsasında gəlişməli olması vb. sorunlar addım-addım Azərbaycan aydınının günlük qayğısına çevrilməkdədir. Təbii ki, Azərbaycanın güneyində ədəbi dilə yönəlik dartışmalar təkcə bilimsəl önəm daşımır, həm də daha çox yürüdülən siyasi xətləri sərgiləyir və bu baxımdan, XX yüzilliyin başlarında Azərbaycanın quzeyində olmuş durumu xatırladır. O dönəm Azərbaycanın Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|