Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yeni jurnalistika
- Müxalif jurnalistika
Bəs bu həqiqətin özünə necə çatmalı? Obyektivliyə necə nail olmalı? Resept çox sadədir: faktı rəydən ayırmalı. Nə qədər asan görünsə də, ona əməl etmək, son nəticədə obyektiv olmaq bir o qədər çətindir. Elə buna görə də jurnalistikada obyektivlik həqiqətin özü qədər əzəli, əbədi, əlçatmaz, hər zaman dildədir. Yeni jurnalistika Ötən əsrin 60-cı illərində obyektivlik yenidən mübahisə mövzusuna çevrildi. Səbəb medianın Vyetnam müharibəsinin sonlarında Amerika ictimai rəyinə təsiri idi. Bu illərdə jurnalistikanın cəmiyyətdə hansı rolu oynaması elmi mübahisələrin mərkəzində durur. Nəticədə “Yeni jurnalistika” anlayışı yaranır. Yeni jurnalistikanın tərəfdarları ənənəvi jurnalistikadan imtina edərək belə bir iddiada bulunurdular ki, jurnalistlər rəsmi informasiya kanalı rolunu oynadıqları üçün söz azadlığını həyata keçirə bilməzlər. Yeni jurnalistikanın hadisələrə yanaşma tərzini müvəkkil və müxalif jurnalistika bölüşürdü. • Müvəkkil jurnalistikanın tərəfdarları obyektivliyin əlçatmaz olduğunu söyləyir, həmkarlarını obyektivliyə cəhd göstərməkdən belə çəkindirirlər. CNN reportyoru Kristin Amanpur müvəkkil jurnalistika- nı belə izah edir: “Obyektivliyin klassik təyinatı neytrallıq deməkdir. Bir sıra hallarda neytrallıq göstərmək şərə müttəfiqlik etməyə bərabər tutula bilər”. 19 • Müxalif jurnalistika siyasi lider və institutlar, xüsusilə də prezident- liklə daim müxalifətdədir. Müxalif jurnalistika mətbuatın muxtariyyəti məsələsini gündəmə çıxardığı üçün Amerika jurnalistikasında özünə xeyli ardıcıl tapsa da, bir müddətdən sonra o, elə jurnalistlərin özləri- 19 Ricchairdi S. “Over the Line?” // American Journalism Review, 1996, V.18, p. 28.. nin tənqidinə məruz qaldı. Amerika Qəzet Redaktorları Cəmiyyətinin sədri M.O’Nil 1982-ci ildə bu cərəyana münasibətini bildirərək yazır- dı: “Biz hökumətlə sülh bağlamalıyıq. Biz düşmən olmamalıyıq... Biz iştirakçı və əbədi müxalifət deyil, müşahidəçi olmalıyıq”. 20 Ötən əsrin sonlarında jurnalistikaya baxışlar yenidən dəyişməyə başladı. Bu dəfə mübahisələrin mərkəzində bir məsələ dururdu: jurnalistika sağlam demokratiyanın varlığı üçün nə dərəcədə önəmlidir. “ ctimai” və ya “Sivil jurnalistika” adlanan bu ən yeni jurnalistika iki ideya üzərində quru- lub. Birincisi, cəmiyyətdə demokratiya lazım olduğu səviyyədə deyil. kincisi, jurnalistika bu məsələnin həllində məsuldur, o, nəsə etməlidir. • ctimai və ya sivil jurnalistikanı ənənəvi jurnalistikadan fərqləndirən iki əsas cəhət var. Sivil jurnalistikaya görə, ictimai həyat öz sözünü deməlidir. Onun varlığında, yaşayıb işləməsində jurnalistikanın öz ro- lu var. Ənənəvi jurnalistikanın fikrincə, ictimai həyatın mövcudluğu gözəl olsa da, onun yaşaması üçün jurnalistlərin cəhd göstərmələrini düşünmək belə təhlükəlidir. Sivil jurnalistika düşünür ki, cəmiyyətdə nəsə mühüm bir dəyişiklik baş verməlidir, çünki jurnalistika hal-hazır- da işləmir. Ənənəvi jurnalistika fərqli düşünür: jurnalistikanın ənənə- ləri gözəldir. Yalnız təcrübənin bir qədər təkmilləşməyə ehtiyacı var. 21 Bəs müasir Azərbaycan jurnalistikasının inkişaf meylləri hansılardır? 20 Davis R. The Press and American Politics: the New Mediator. New Jersey: Prentice Hall, 1998, 358 p. 79. 21 Brooks S.B., Kennedy G., Moen R.Daryl, Ranly D. News Reporting and Writing., NY, Bedford/St.Martin’s, 2002. p. 11. Təcrübəni bölüşənlər Elçin Şıxlı (1957) Dillər Universitetini bitirib. Peşəkar jurnalist fəaliyyətinə 1989-cu ildən başlayıb. “Ayna”–“Zerkalo” qəzetinin yaradıcılarındandır. 2001-ci ildən bu qəzetin baş redaktoru, 2006-cı ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədridir. E. Şıxlı müasir Azərbaycan mətbuatının inkişaf meylləri barədə mülahizələrini bölüşür: Müasir Azərbaycan mətbuatının inkişaf meylləri haqqında söz açmaq üçün ilk növbədə onun kəmiyyət göstəricilərinə nəzər salmaq lazımdır. Hal- hazırda Azərbaycanda 3 mindən artıq K V qeydə alınmışdır. 8 milyonluq Azərbaycan üçün bu rəqəmin çox olduğunu söyləsək, zənnimcə, yanılmarıq. Bununla yanaşı, onu da söyləmək olar ki, bu qədər çap məhsulunun varlığı ölkədə fikir rəngarəngliyi və plüralizminə dəlalət edir. Bu fikrin nə qədər doğru olub-olmamasını qəbul etmək üçün müəyyən araşdırmalar və müqayi- sələrə müraciət etmək lazım gələcək. Gəlin “Azərbaycan mətbuatı nədir ?” sualına cavab vermək üçün onun təqribi təsnifatını aparmağa cəhd edək. Zənnimcə, müasir mətbuatımızı bir neçə qrupa ayırmaq mümkündür. Əvvəlcə mətbu orqanları müstəqil və qeyri-müstəqil qruplara bölək. Müstəqil deyəndə heç kimdən iqtisadi və ide- oloji cəhətdən asılı olmayan nəşrlər nəzərdə tutulur. Belələri barmaqla sayıla- caq dərəcədə az olsa da, xoşbəxtlikdən hələ tam məhv olub getməyiblər. Bu nəşrlərin əsas prinsipi söz azadlığını söz sərbəstliyinə qurban verməmək şərtilə fikir plüralizmini qoruyub saxlamaqdır. Onların qəzet işinə yanaşma tərzinin bir özəlliyi də gördükləri işin, sözün əsil mənasında, bir biznes növü olduğuna əminlikdir. Bu, bütün mədəni ölkələrdə mövcud olan jurnalistika- nın təməl prinsipidir: söz azadlığı və fikir plüralizmi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|