K.T.Keller utanardı. O, sadəcə olaraq, yaxşı biznesmendir. Amma o, həyatda
Epiktetin Romada on doqquz əsr əvvəl yaratdığı fəlsəfəni tətbiq edir.
“Xoşbəxtliyə çatmaq üçün yalnız bir yol mövcuddur, – deyə Epiktet romalıları
öyrədirdi, – bunun üçün bizim iradəmizə tabe olmayan şeylər barədə narahat
olmağa son qoymaq lazımdır”.
“İlahə Sara” adlandırılan Sara Bernar qaçılmaz olanla barışmaqla bağlı
heyrətamiz qabiliyyətə malik idi. O, yarım əsr ərzində dünyanın ən yaxşı
səhnələrində parlayırdı. Dörd kontinentdə onu teatrın kraliçası hesab edirdilər.
O, yer üzündə ən sevimli aktrisa idi, sonra isə onun yetmiş bir yaşı olanda və o,
pullarının hamısını itirəndə həkimi, Parisdən olan professor Potssi dedi ki,
ayağını amputasiya etmək zəruridir. Sara bir dəfə Atlantik okeanı ilə gəmidə
səyahət edərkən fırtına zamanı göyərtədə yıxılmışdı və ayağını möhkəm
zədələmişdi. Nəticədə flebit inkişaf etdi. Ayaq şişməyə başladı. Ağrı o qədər
dözülməz həddə çatırdı ki, həkim ayağın amputasiyasını təkid eləmək
məcburiyyətində qaldı. O, tez özündən çıxan, ekspansiv “ilahə Saraya” nə etmək
lazım olduğunu deməkdən qorxurdu. Əmin idi ki, bu qorxunc xəbər isteriya
partlayışını doğuracaq. Amma o səhv edirdi. Sara bir dəqiqəyə qədər ona baxdı,
sonra isə sakit səslə dedi: “Əgər belə lazımdırsa, deməli, belə lazımdır”. Bu, tale
idi.
Saranı kreslo-arabada əməliyyat otağına aparanda oğlu onun yanında idi və
ağlayırdı. O, şən-şən əlini oğluna tərəf yellətdi və qıvraq səslə dedi: “Heç yerə
getmə. Mən tez qayıdacağam”.
Əməliyyat otağına gedən Sara yolda bir vaxtlar oynadığı pyesdən səhnəni
deklamasiya etdi. Kim isə ondan bunu özünü ruhlandırmaq üçünmü etdiyini
soruşdu. Sara cavab verdi: “Yox, mən həkimləri və tibb bacılarını ruhlandırmaq
istəyirdim. Bilirdim ki, bu, onlar üçün böyük gərginlikdir”.
Əməliyyatdan sonra səhhəti qaydasına düşəndə Sara Bernar dünya
turnesinə yollandı və öz ifası ilə publikanı hələ yeddi il də məftun elədi.
“Qaçılmaz olanla hesablaşmayanda biz, – deyə Elsi MakKormik “Riders
Daycest” jurnalında dərc olunmuş məqaləsində yazırdı, – öz həyatımızı
zənginləşdirməyə imkan verən enerjini itiririk”.
Yer üzərində yaşayan insanlardan heç kim qaçılmaz olanla mübarizə
aparmaq və eyni zamanda da yeni həyat yaratmaq üçün kifayət edəcək qədər
emosionallığa və enerjiyə malik deyil. Bunu və ya o birisini seçmək zəruridir. Siz
həyatın üzərinizə aşırtdığı qaçılmaz qarlı qasırğanın təzyiqi altında ya
əyilməlisiniz, ya da onlara müqavimət göstərərək sınmalısınız!
Mən bunu Missuridəki fermamda müşahidə etmişəm. İyirmiyə qədər ağac
əkmişdim. Əvvəl onlar heyrətamiz surətdə boy atırdı. Sonra isə qarlı qasırğa
zamanı hər bir budaq qalın buz qatı ilə örtüldü. Ağırlığın altında aramla əyilmək
əvəzinə, həmin ağaclar məğrur-məğrur müqavimət göstərirdi və əvvəl-axır ağır
yükə tab gətirməyərək qırıldılar. Nəticədə onları məhv etmək lazım gəldi. Bu
ağaclar şimal meşələrinin müdrikliyinə yiyələnməmişdi. Mən Kanadanın
həmişəyaşıl meşələrində yüz millərlə məsafəni səyahət etmişəm, amma sulu
qarın və ya buzun ağırlığından qırılan bir dənə də olsun küknar və ya şam ağacı
görməmişəm. Bu həmişəyaşıl meşələr necə əyilmək, öz budaqlarını necə
sallatmaq – qaçılmaz olanla necə barışmaq lazım olduğunu bilir.
downloaded from KitabYurdu.org
Ciu-citsu ustaları öz şagirdlərinə “palıd ağacı kimi müqavimət göstərməyi
deyil, söyüd ağacı kimi əyilməyi” öyrədirlər.
Necə düşünürsünüz, niyə avtomobil şinləri belə çox zərbəyə tab gətirir və
dağılmır? Amma əvvəl elə şinlər buraxılırdı ki, onlar yolun zərbələrinə
müqavimət göstərmirdi. Onlar tezliklə parça-parça olub dağılırdı. Sonra elə şinlər
buraxmağa başladılar ki, onlar yolun zərbələrini yumşaldırdı. Bu cür şin yolun
zərbələrinə “tab gətirə” bilərdi. Əgər biz sizinlə həyatın qayalı yolunda zərbələri
və təkanları yumşaltmağı öyrənə bilsək, bu dünyada daha çox və sakit ömür
sürərik.
Əgər biz həyatın zərbələrini yumşaltmaq əvəzinə, onlara müqavimət
göstərəriksə, sizinlə və mənimlə nə baş verəcək? Əgər biz “söyüd ağacı kimi
əyilməkdən” imtina edib və inadkarcasına “palıd ağacı kimi müqavimət
göstərəriksə”, nə baş verəcək? Cavab çox sadədir. Biz çoxlu daxili konflikt
yaratmış olacağıq. Biz narahatlıq, gərginlik içərisində olacağıq və əsəblərimiz
pozulmağa başlayacaq.
Əgər biz bir az da uzağa getsək və təxəyyülümüzdə yaratdığımız uydurma
dünyaya qərq olaraq özümüzü əhatə edən amansız gerçəkliyi inkar etsək, onda
dəli olacağıq.
Müharibə dövründə milyonlarla əsgər ya qaçılmaz olanla barışmalı, ya da
əsəb pozuntularına tutulmalı idi. Mən bunu Uilyam H.Kasseliusun nümunəsində
aydın etdim. Onun Nyu-Yorkda kurslarımın məşğələlərindən birində danışdığı
əhvalat mükafata layiq görülmüşdü. Budur onun nəql etdiyi hadisə:
“Sahil mühafizə xidmətinə daxil olandan bir qədər sonra məni Atlantik
okeanı sahilində ən təhlükəli yerlərdən birinə göndərdilər. Məni partlayıcı
maddələr üzrə müfəttiş təyin etdilər. Təsəvvür edə bilərsinizmi?! Məhz məni!
Şirniyyat məmulatlarının satışı üzrə müfəttiş də olur... Minlərlə ton trotilin
üstündə dayanmaq lazım gələcəyi fikri təkcə kifayət idi ki, şirniyyat məmulatları
satıcısının damarlarında qan donsun. Öyrənmək üçün mənə yalnız ikicə gün
verdilər; və öyrəndiyim məni dəhşətə saldı. Birinci tapşırığımı heç vaxt yaddan
çıxarmayacağam. Qaranlıq, soyuq, dumanlı bir gündə mənə Nyu-Cersi ştatına,
Beyonnda Keyven-Poynt açıq pirsinə yollanmaq əmr olundu.
Mənə gəmidəki 5 №-li tryum tapşırılmışdı. Həmin tryumda beş liman
fəhləsiylə işləməli idim. Onların belləri möhkəm idi, amma partlayıcı maddələr
haqda heç nə bilmirdilər. Onlar hərəsində bir ton – bu köhnə gəmini partladıb
dağıtmaq və bizim hamımızı əcdadlarımızın yanına göndərmək üçün kifayət
edəcək qədər trotil olan fövqəlgüclü fuqas mərmilərini yükləyirdilər. Mərmilər
iki trosun köməyi ilə endirilirdi. Mən özlüyümdə elə hey təkrar edirdim: “Birdən
troslardan biri sürüşsə və ya qırılsa?” Aman Tanrı! Necə də qorxmuşdum! Məni
titrətmə tutdu. Ağzım qupquru qurudu. Dizlərim bükülürdü. Ürəyim az qala
sinəmdən çıxacaqdı. Amma heç yerə qaça bilməzdim. Bu, fərarilik olardı. Rüsvay
olardım və mənim valideynlərim də rüsvay olardılar. Ola bilsin, məni fərari kimi
güllələyərdilər. Mən qalmaq məcburiyyətində idim. Fəhlələrin bu mərmilərlə
necə saymazyana davrandıqlarına baxmaqda davam edirdim. Gəmi hər an
partlaya bilərdi. Bütün bədənimə üşütmə salan bu dəhşət artıq bir saat idi davam
edirdi. Nəhayət, köməyimə sağlam düşüncəni çağırdım. Özümü o ki var tənbeh
elədim və özümə dedim: “Tutaq ki, səni partladacaqlar? Hə, nə olsun? Fərqi
downloaded from KitabYurdu.org